BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

de grond gestoomd wordt, duurt het veel langer voordat ze weer in het ecosysteem teruggekeerd
zijn. Tenslotte zijn er nog omnivore nematoden. Deze kunnen zowel van protozoën als van
schimmels, bacteriën en van andere nematoden leven. Afhankelijk van het aanbod passen ze hun
voedingspatroon aan.
Overlevingsstrategie Behalve naar voedselstrategie, worden de niet-plant-pathogene nematoden
ook vaak ingedeeld naar overlevingsstrategie. Hierbij wordt globaal onderscheid gemaakt in twee
strategieën: die van de ‘kolonisten’ (‘colonizers’) en die van de ‘overlevers’ (‘persisters’). In een
pionier-omgeving met weinig concurrentie en veel verstoringen, is het belangrijk om een snelle
voortplantingsstrategie te hebben die relatief weinig energie kost. Het is niet nodig om heel goed te
kunnen concurreren om voedsel door specialisatie. Dit is de strategie van de ‘kolonisten’.
‘Overlevers’ hebben een andere strategie. Ze moeten juist goed kunnen concurreren, hebben een
langzamere groei en voortplanting en doen het goed in een omgeving die meer richting een ‘climax’
stadium gaat. De verhouding tussen die twee groepen nematoden wordt vaak gebruikt om de
ontwikkelingsfase van het ecosysteem te karakteriseren. Bij nematoden heeft dat tot een
‘meetwaarde’ of ‘indicator’ geleid: de zogenaamde Maturity Index (Bongers, 1990). Hoe hogere de
‘Maturity Index’, hoe stabieler het systeem.
Negatieve aspecten Het meest bekend zijn de negatieve effecten van plant-pathogene aaltjes. Bij
plant-pathogene aaltjes moet er onderscheid gemaakt worden tussen aaltjes die direct schade
kunnen opleveren in het gewas en de zogenaamde waardplantstatus van het gewas. De
waardplantstatus bepaalt of het aaltje zich kan vermeerderen op het gewas of dat het gedurende de
teelt van het gewas juist geen voedselaanbod heeft. Bij het beheersen van plant-pathogene aaltjes
moet de hele vruchtwisseling inclusief groenbemesters onder de loep worden genomen. Hieronder
wordt als voorbeeld alleen maïs besproken. In maïs kan bijvoorbeeld het wortelknobbelaaltje
Meloidogyne chitwoodi een lichte schade in het gewas geven. Meer schade kan veroorzaakt worden
door het wortellesie-aaltje Pratylenchus penetrans, het stengelaaltje Ditylenchus dipsaci en de
vrijlevende wortelaaltjes Trichodorus similis en Paratrichodorus teres (PPO-AGV, 2008). Daarnaast
kan maïs een sterke vermeerdering veroorzaken van het graanwortellesie-aaltje Pratylenchus
crenatus, hoewel dit aaltje geen schade aan de maïs zelf geeft. Omgekeerd is bekend dat
Pratylenchus penetrans door een aantal groenbemesters (Bladrammenas, Gele mosterd, Facelia,
Witte klaver, Rogge) en door Engels Raaigras zich sterk kan vermeerderen. Het soort
groenbemesters en de plaats in de vruchtwisseling is dan ook cruciaal voor de ontwikkeling en
overlevingskans van plant-pathogene soorten in de bodem.
Nematoden 67