BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

6 Regenwormen
Belangrijkste functies van regenwormen
De belangrijkste functie van regenwormen is het bevorderen van bodemstructuur,
beluchting en vochtregulerend vermogen door het graven van gangen. Door afbraak van
organisch materiaal en het eten van grond waardoor stabiele humus ontstaat,
bevorderen regenwormen de bodemvruchtbaarheid.
6.1 Algemeen
Regenwormen behoren tot het phylum van de Annelida en de klasse van de Oligochaeta. De
Oligochaeta zijn tweeslachtig (hermafrodiet), maar niet zelf-bevruchtend. De eitjes van regenwormen
worden omhuld door een cocon. Afzetting vindt het hele jaar door plaats met een piek van mei tot
juli. Bij droge omstandigheden worden de cocons tot 15 cm diep afgezet, bij natheid juist
oppervlakkiger. Afhankelijk van temperatuur duurt het 1 tot 2 maanden voor de cocons uitkomen.
Afhankelijk van temperatuur en vocht duurt het 3 tot 6 maanden voor een worm volwassen is. In
potentie kunnen regenwormen 4 tot 8 jaar oud worden, maar in akkers overleven ze meestal niet
langer dan een paar maanden. Bij extreme omstandigheden zoals droogte of voedselgebrek trekken
wormen zich terug in diepere bodemlagen of worden tijdelijk inactief (diapauze). Ze stoppen met
eten, maken een holletje in de grond en rollen zich daar op totdat de omstandigheden weer gunstig
zijn. Een aantal soorten (Allolobophora longa en A. nocturna) gaat standaard in diapauze tijdens de
zomermaanden (Edwards en Bohlen, 1996). In Europa zijn de twee belangrijkste families van
regenwormen de Megascolecidae en de Lumbricidae. De familie van de Lumbricidae is bijzonder
succesvol in het koloniseren van nieuwe bodems en domineert in landbouwgronden vrijwel altijd de
andere families. In totaal zijn er zo’n 220 soorten binnen de familie van de Lumbricidae: een relatief
laag aantal in vergelijking met andere families regenwormen. In Europa is de grens van het ijs tijdens
de laatste ijstijd bepalend voor het aantal soorten dat er per land voorkomt (Edwards en Bohlen,
1996). In Nederland zijn ongeveer 25 soorten bekend, waarvan enkele algemeen voorkomen en
anderen maar zelden worden waargenomen (Rutgers et al., 2007).
Op grond van hun voedselkeuze, gedrag en voorkomen in de bodem kunnen regenwormen worden
ingedeeld in drie ecologische of functionele groepen. Deze groepen zijn:
• Strooiselbewoners, ‘rode’ wormen of ‘epigeïsche’ soorten
• Bodembewonders, ‘grauwe’ wormen of ‘endogeïsche’ soorten
• Pendelaars, of ‘anecische’ soorten
Strooiselbewoners leven in de bovenste laag van de bodem, vooral in de zode van grasland. Ze
hebben een rode kleur en zijn zeer beweeglijk. Strooiselbewoners breken organisch materiaal zoals
plantenresten en mest af tot voedingsstoffen voor de plant. De meest voorkomende strooiselbewoner
is Lumbricus rubellus. Bodembewoners zijn grauw van kleur en minder beweeglijk dan
strooiselbewoners. Het zijn wormen met een goed regeneratievermogen (na verwonding) en een vrij
Regenwormen 75