BODEMBREED INTERREG - Louis Bolk Institute

snelle populatiegroei en dus vooral geschikt voor het woelige bestaan in akkers. Grauwe wormen
gaan in diapauze bij droogte. Ze eten zich een weg door de grond en verbeteren daarmee de
bodemstructuur. In Nederland is Aporrectodea calliginosa de meest voorkomende grauwe worm.
Pendelaars zijn grote, beweeglijke wormen met vaak een platte staart. Ze leven in verticale gangen
tot wel 3 meter diep. ’s Nachts kunnen ze zich aan de oppervlakte over grote afstanden (>10 m)
verplaatsen. Pendelaars trekken grof organische materiaal hun gang in naar diepere grondlagen.
Pendelaars dragen met hun verticale gangen vooral bij aan een goede bodemstructuur, beluchting
en waterinfiltratie. Lumbricus terrestris en Aporrectodea longa zijn de meest vormkomende soorten.
Figuur 6-1: v.l.n.r: rode worm en strooiselbewoner Lumbricus rubellus, grauwe worm en
bodembewoner Aporrectodea calliginosa en pendelaar Lumbricus terrestris (foto’s LBI).
6.2 Eten en gegeten worden: plek in het voedselweb
Regenwormen hebben een ecologische sleutelrol en hun activiteit komt het hele voedselweb ten
goede. Tussen regenwormen en micro-organismen bestaan verschillende soorten relaties.
Regenwormen zijn afhankelijk van micro-organismen als belangrijkste voedingsbron (Edwards and
Bohlen, 1996), terwijl ze micro-organismen stimuleren door het fragmenteren van organische stof.
Regenwormen transporteren micro-organismen door de bodem door opname in hun maag-
darmkanaal en aanhechting aan hun lichaam. Micro-organismen in het maag-darmkanaal van
regenwormen zijn voor het grootste gedeelte gelijk aan de omringende bodem en het is
waarschijnlijk dat regenwormen geen eigen darmflora hebben. Wel produceren regenwormen zelf de
enzymen die noodzakelijk zijn voor de afbraak van plantaardige organische stof, zoals cellulose, of
de afbraak van schimmelcellen, zoals chitinase. In het maag-darmkanaal van regenwormen neemt
de concentratie aan micro-organismen exponentieel toe van het begin naar het eind. In hun maag-
darmkanaal scheiden regenwormen ook slijmachtige stoffen uit, die een goede voedingsbron vormen
voor de micro-organismen. De uitwerpselen van regenwormen bevatten hierdoor veel grotere
populaties aan micro-organismen dan de omringende bodem. Een aantal micro-organismen wordt
selectief gestimuleerd gedurende passage door het maag-darmkanaal, waaronder de draadvormige
bacteriën (actinomyceten) Nocardia en Streptomyces. Omdat het ook zo kan zijn dat sommige micro-
organismen in de bodem onderdrukt worden en alleen in het maag-darmkanaal van regenwormen in
grote hoeveelheden aanwezig zijn, is het discutabel of regenwormen wel of geen eigen darmflora
hebben. In het algemeen lijkt het erop dat de aantallen soorten bacteriën en schimmels afnemen
tijdens passage door het maag-darmkanaal. Sporen en schimmeldraden van een aantal donker
76 Deel 2: Bodemleven