Download PDF - Theater Instituut Nederland

3. DANS VAN NU NAAR 2020
stand van de dans & nieuwe vragen
‘Ik vind dat het goed gaat met de Nederlandse dans’, zegt Ted Brandsen volmondig.
Wie op zoek gaat naar karakteristieken van die dans, komt al snel uit bij deugden
als verscheidenheid en oorspronkelijkheid. Een dansend land is het calvinistische
Nederland van oorsprong niet. De dans is hier een relatief jonge kunstdiscipline,
die zich begon te ontwikkelen tijdens de wederopbouw van de jaren vijftig en revolutionaire
jaren zestig. De energieke tijdgeest wakkerde de experimenteerlust aan.
In combinatie daarmee werkte het ontbreken van een sterke eigen danstraditie
juist als katalysator. Choreografen en dansers keken noodgedwongen en van harte
over de grens om inspiratie op te doen. Het was de opmaat voor een bloeiperiode
in de jaren zeventig en tachtig, waarmee de Nederlandse dans internationale faam
verwierf. Een innovatieve en open mentaliteit zet dus al vanaf de begindagen de
toon. 1 Misschien is het juist daarom niet zo gemakkelijk om een vinger te leggen
op de ‘identiteit’ van de Nederlandse dans. Waar zijn we goed in?
Het innovatieve karakter heeft onze dansers en choreografen er niet van weerhouden
om technische perfectie na te streven, integendeel. Die paradox heeft
zich bovenal vertaald in hoogstandjes van abstracte dansvoorstellingen met een
lyrische esthetiek, die uitblinken in helderheid en compositie. Dat verschillende
toonaangevende pioniers uit de bloeitijd van twee decennia terug al die tijd werk
zijn blijven maken, heeft onmiskenbaar bijgedragen aan het hoge niveau. Zo langzamerhand
is met recht van een traditie te spreken, hoe a-traditioneel onze dans
in essentie ook is. De ontwikkeling van de beweging en de ‘magie’ van het lichaam
zijn vaak het vertrekpunt. ‘De ontdekkingen liggen verscholen in het eigene van de
dans: in de plasticiteit van tijd-ruimte-energie.’(Simons) Er is veel geïnvesteerd in
bewegingsonderzoek, en dat is te zien. Het palet aan dansidioom is uitgebreid en
verfijnd en wordt virtuoos vertolkt.
Het landschap wordt daarnaast gekarakteriseerd als heel divers, vooral op het gebied
van eigentijdse dans. Veel visies bestaan daarin naast elkaar: in esthetiek,
vormgeving, thematiek, nieuwe en gevestigde vormen. Zo veel zelfs, en vaak zo
nauw verbonden met de individuele maker, dat het moeilijk is ze helder te benoemen.
Maar weinig choreografen ontwaren er op het moment grotere ontwikkelingen
in: ‘De ontwikkelingen zijn moeilijk grijpbaar.’ (Feingold) Ruim de helft
van de geïnterviewden in het DOD-onderzoek vindt zelfs dat de dans zich niet of
onvoldoende ontwikkelt. Lang niet iedereen vindt het overigens bezwaarlijk dat
het in de dans nu geen tijd is van grote revoluties. Artistieke ontwikkelingen gaan
in golfbewegingen, ‘Een continue hype in de kunsten kan nooit, er zijn altijd
DANS VAN NU NAAR 2020
25