Download PDF - Theater Instituut Nederland

‘De dans moet een kunstvorm zijn die zijn plek
opeist in alle hoeken van de samenleving.’
28
Levensgevoel en een voertuig om te denken
De capaciteit waar de dans het voor een sterkere profilering in de samenleving in
de eerste plaats van moet hebben, is volgens veel danskunstenaars haar basale
fysieke uitdrukkingsvermogen. Nita Liem merkt op: ‘De danskracht wordt onderschat.
De jonge generatie snapt dat beter en beweegt ook veel beter. Bij hen is
sprake van een sterk lichaams- en zelfbewustzijn.’ Zo lang als ze bestaan dansen
mensen om te vieren, te vergeten, hun identiteit te onderstrepen, samen te zijn,
te vermaken, te verleiden, te eren. Theaterdans is iets anders dan uit je dak gaan
in een club of op een dorpsplein. Toch lijkt de diepste drive van artistiek leiders
en choreografen er één van alle tijden, dichtbij die basale menselijke impuls. Ze
waren meestal al vroeg in hun leven verkocht. De deur werd op een kier gezet
door ouders, broers, zussen, sportleraren, dansvoorstellingen uit binnen- en buitenland,
en beelden van dans op film en tv. Verslingerd raakten ze daarna aan de
non-verbale taal, het intuïtieve en emotionele van dans, aan het muzikale, poëtische
en de beeldtaal: dans als ‘basisbehoefte van de mens, net als ademhalen’, als
‘rechtstreekse communicatie met het hart’, als ‘compleetheid van het menselijk
bestaan: lichaam, geest en emoties’. Danskunstenaars beschikken over een arsenaal
aan directe mogelijkheden om zichzelf en hun publiek over de grenzen van
logica en ratio heen te tillen. Dans kan mensen op een ‘naakte’ manier naar elkaar
laten kijken en de woorden achter de woorden laten zien. In een logocentrische
tijd komt dat misschien wel beter van pas dan ooit.
Tal van choreografen en artistiek leiders, van verschillende generaties, snakken naar
dansvoorstellingen die met die eigen taal sterker uitdrukking geven aan eigentijdse
werkelijkheden, in al hun contradicties en vergankelijkheid. ‘Dans moet zich
niet afwenden van de samenleving, maar deze spiegelen. Het tijdsbeeld met het
bijbehorende levensgevoel moet in het werk terug te vinden zijn.’ (Spreksel) Anderen
spreken nog directer de wens uit, ‘dat er meer dan nu het geval is, stukken
worden gemaakt die maatschappelijk relevant zijn.’ (Bloemen) Dat is niet minder
dan een zoektocht naar een nieuwe betekenis van artistieke autonomie. Er is een
hang naar een nauwere band met de omgeving, zonder dans te laten verworden
tot instrument. Over de manier waarop dat kan of zou moeten gebeuren, verschillen
de visies, waarover meer in het volgende hoofdstuk. Maar dat de dans zich in
haar woordeloosheid en beweeglijkheid leent voor reflectie op deze roerige tijd,
daar zijn velen van overtuigd. Woorden leggen betekenissen vast, begrenzen definities.
De essentie van beweging is juist verandering: het zoeken en overschrijden
van grenzen.
Dans heeft bovendien , net als andere podiumkunsten, het voordeel van de live,
3D ervaring en menselijke interactie. ‘Theater is de plaats waar we allemaal samen