Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

waar dit onmiskenbaar het geval is - en beide zijn relevant voor de
culturele invulling van de Westergasfabriek.
Om te beginnen is er een sterkere ‘marktoriëntatie’ van culturele
instellingen en bedrijven. Steeds vaker komen ze tot het inzicht
dat zij bedrijfsmatiger te werk moeten gaan. Dat is ook wat in
de eerste plaats met ‘cultureel ondernemerschap’ wordt bedoeld: dat
makers van cultuur zo economisch mogelijk werken door de kosten te
beperken en de inkomsten op te voeren. Dat betekent onder andere dat
er meer aandacht moet zijn voor het zakelijk management en voor het
werven van andere fondsen dan alleen de gebruikelijke subsidies.
De ontvankelijkheid voor de markt komt letterlijk tot uitdrukking
in de professionele aandacht die veel culturele organisaties
aan marketing geven – niet om zich onvoorwaardelijk aan de markt
over te geven, maar om inzicht te krijgen in hun publiek en om dat
publiek ertoe te bewegen hun ‘culturele producten’ af te nemen. Cultureel
ondernemerschap moet er dus niet toe leiden dat de cultuur
wordt overvleugeld door het streven naar zo veel mogelijk winst. Van
echte winst zal bij de meeste culturele activiteiten nooit sprake
zijn; het komt zelfs nog vaak voor dat eventuele winsten in mindering
worden gebracht op de subsidie.
De tweede betekenis die aan cultureel ondernemerschap wordt
toegekend, is die van de culturele entrepeneur: de avontuurlijke ondernemer
die erop uit is om nieuwe wegen in te slaan, om gebieden te
exploreren die nog niet zijn opengelegd. Al bij de Tijdelijke Invulling
bleek dat de Westergasfabriek daarvoor een goede voedingsbodem
bood.
Het laat zich aanzien dat de Westergasfabriek straks voor beide
gedaanten van cultureel ondernemerschap een passende locatie is. De
marktconforme huurprijzen zijn alleen op te brengen door culturele
huurders die zakelijk met hun bedrijf of instelling omgaan. En als
er iets terugkeert van de ongedwongen atmosfeer uit de tijd van de
Tijdelijke Invulling, ontstaat opnieuw een klimaat voor culturele
avonturen.
De toegenomen ontvankelijkheid van de culturele sector voor de markt
heeft een pendant. Het is de grotere relevantie van cultuur voor de
economie in het algemeen. In een stad als Amsterdam, die ook cultureel
de hoofdstad van Nederland is, verdient een flink deel van de
beroepsbevolking haar brood in de culturele sector. Maar de economische
betekenis van de cultuur reikt verder. Zo vormen het culturele
klimaat en de beschikbaarheid van culturele voorzieningen vooral
voor hoger opgeleiden een belangrijke overweging om in een stad te
gaan wonen. Dit leidt weer tot een arbeidsmarkt die aantrekkelijk is
voor bedrijven die zelf weinig met de culturele sector te maken hebben.
Ook meten bedrijven zich graag een ‘cultureel’ imago aan, wat
onder meer tot uiting komt in het sponsoren van culturele organisaties
en evenementen.
Cultuur is een onderdeel van leisure, een sector waar op zich
al veel geld in omgaat. Maar aan cultuur wordt misschien nog meer
betekenis toegekend als katalysator voor economische ontwikkelingen
op een breder terrein. Dat gemeenten en projectontwikkelaars zo geinteresseerd
zijn in leisure als onderdeel van stedelijke ontwikkelingsprogramma’s,
is niet eens zozeer vanwege de directe opbrengsten,
maar vooral omdat ze helpen een locatie aantrekkelijker te maken.
De financiële winst zit hem dan in hogere koop- en huurprijzen
voor woningen en kantoren in de omgeving. Cultuur kan worden gezien