Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

weest. Wel waren er soms stevige confrontaties tussen Verhagen en
zijn portefeuillehouder, vooral in de periode Grondel, toen de belangrijkste
beslissingen moesten worden genomen. Nu zeggen ze dat
het een slecht teken zou zijn geweest als ze niet af en toe met elkaar
in aanvaring waren gekomen. Om zo’n project op gang te brengen
zijn mensen nodig met een uitgesproken visie, en het ligt voor de
hand dat de eigenzinnigheid waarmee die gepaard gaat soms tot conflicten
leidt.
Terwijl het proces aan de ene kant moet zijn ingebed in de organisatie
van de overheid die optreedt als initiator en opdrachtgever,
moeten er aan de andere kant verbindingen worden gelegd en onderhouden
met groepen die voor het slagen van het project van doorslaggevend
belang zijn. Van die groepen, waartoe ook de gebruikers van de
gebouwen behoren, zijn de bewoners van de omliggende buurten (de
Spaarndammerbuurt en de Staatsliedenbuurt) en hun organisaties altijd
de belangrijkste geweest.
Het is immers aan de bewoners en hun strijd van tientallen jaren
te danken dat op het terrein van de Westergasfabriek een park is
aangelegd. Het is in de eerste plaats hùn park en het was ondenkbaar
geweest dat zij niet werden betrokken bij de totstandkoming ervan.
Daar komt bij dat het succes van het transformeren van voormalige
industriegebieden afhankelijk is van de mate waarin de nieuwe bestemming
geworteld is in de directe omgeving. Bij de IBA Emscher
Park is het Landschaftspark Duisburg-Nord om die reden veel beter
tot leven gekomen dan het project Zollverein XII in Essen, waar een
designcentrum wordt ontwikkeld waarmee de omwonenden nauwelijks enige
relatie hebben.
In het geval van de Westergasfabriek heeft het draagvlak onder
de bewoners op beslissende momenten voor het noodzakelijke momentum
gezorgd. Dat bleek bijvoorbeeld bij de betrokkenheid van de toenmalige
directeur van de gemeentelijke Milieudienst, Jan Cleij. Zijn
inzet – en zijn bereidheid om onconventionele oplossingen voor de
bodemsanering te bedenken - kwamen voort uit zijn diepgewortelde
overtuiging dat de tienduizenden bewoners van de Staatsliedenbuurt
en de Spaarndammerbuurt met het oude Westerpark veel te weinig groen
hadden.
Het was dus evident dat de projectorganisatie en de bewonersgroepen
elkaar nodig hadden. Dat betekent niet dat die relatie altijd probleemloos
is geweest. Perioden van vruchtbare samenwerking werden
afgewisseld met perioden die werden gekenmerkt door wantrouwen en
conflicten. En ook nu, ten tijde van het gereedkomen van het park,
is de atmosfeer tussen het stadsdeel en de vereniging Vrienden van
het Westerpark zeker niet goed. Het meningsverschil spitst zich toe
op de uitvoering van de beslissing van de Raad van State, die heeft
geoordeeld dat voor het nieuwe bestemmingsplan een milieueffectrapportage
nodig is.
Als er de afgelopen jaren sprake was van tegenstellingen tussen
de bewonersorganisaties en het stadsdeel, of – meer specifiek – tussen
de Vereniging Vrienden van het Westerpark en het projectbureau,
dan ging het vaak over de mate van invloed van de bewonersorganisaties
op de besluitvorming. Soms was die invloed naar ieders tevredenheid
geregeld; bijvoorbeeld bij de keuze van de parkarchitect en
bij de voorbereiding van het voorlopig ontwerp - waarover later
meer. Maar het kwam ook voor dat het projectbureau een streep trok.
8