Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

niet, via andere organen van het stadsdeel, ook nog eens verantwoording
af te leggen aan andere bestuurders, ook al betreft het zaken
die tot hun portefeuille horen.
Het heeft eigenlijk altijd voor de hand gelegen dat de ontwikkeling
van de Westergasfabriek terecht is gekomen bij het stadsdeel Westerpark,
en niet bij de gemeente Amsterdam. Om te beginnen was het
stadsdeel de initiatiefnemer. En een miljoenenproject als de Westergasfabriek
mag dan een hele kluif zijn voor een stadsdeel van 35
duizend inwoners, in de Amsterdamse verdeling van competenties is
het onmiskenbaar een project voor het stadsdeel, en niet voor de
‘centrale stad’.
Dat heeft vooral voordelen met zich mee gebracht. Zeker bij ingewikkelde
projecten wil de gemeente Amsterdam nog wel eens de gedaante
aannemen van een veelkoppig monster, dat veelvuldig met zichzelf
in discussie gaat. Als gevolg hiervan kan het lang duren voordat
projecten van de grond komen. Amsterdam heeft op dit gebied een
twijfelachtige traditie. Het duurde tientallen jaren voor het nieuwe
stadhuis er stond, de noord-zuidlijn van de metro zal nog lang op
zich laten wachten en hoewel er al jaren budgetten klaar liggen van
tientallen miljoenen euro’s, lukt het maar niet om de verbouwing en
uitbreiding van het stedelijk museum en de stadsschouwburg verder te
krijgen dan de planfase.
Vergeleken bij de gemeente met haar complexe organisatie en de
daarmee verbonden posities en deelbelangen, zijn de kleinere stadsdelen
minder ingewikkeld en daardoor transparanter georganiseerd.
Zowel politiek als ambtelijk zal het in een stadsdeel minder moeite
kosten iedereen te verenigen op één visie, van waaruit een breed
draagvlak voor een ambitieus project kan ontstaan.
Overigens is de gemeente Amsterdam intensief betrokken bij de
Westergasfabriek. Alleen al door de omvang van de investeringen kan
het stadsdeel het niet stellen zonder de hulp van de centrale stad.
Ook is de gemeente een schakel in de richting van de provincie en
het rijk, die op verschillende onderdelen zowel financieel als beleidsmatig
met de Westergasfabriek te maken hebben. Dat was vooral
het geval rond de miljoenen euro’s kostende bodemsanering, waar een
belangrijke rol was weggelegd voor de gemeentelijke Milieudienst en
het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu.
In 1996, toen er schot begon te komen in het project Westergasfabriek,
achtte het stadsdeel het moment aangebroken om de centrale
stad om ondersteuning te vragen. Om te voorkomen dat het stadsdeel
toch weer verstrikt zou raken in stroperige bestuursprocessen, werd
de gemeente verzocht om, in navolging van het stadsdeel, één projectwethouder
aan te wijzen. Die projectwethouder moest meer zijn
dan alleen een coördinator: hij kreeg ook de bevoegdheden van zijn
medebestuurders overgedragen voorzover die betrekking hadden op de
Westergasfabriek. Op die manier was de projectwethouder niet alleen
een centraal aanspreekpunt, maar was hij ook in de positie om beslissingen
te nemen.
Toen het college van burgemeester en wethouders vervolgens Edgar
Peer aanwees als projectwethouder, reageerde het stadsdeel eerst
met enige huiver. Peer was wethouder van economische zaken, terwijl
men bij de Westergasfabriek toch eerder aan cultuur en recreatie
dacht. Bovendien verschilde de politieke achtergrond van de als
rechts bekend staande VVD-er Peer wel erg van die van zijn onderhandelingspartner
in het stadsdeel, de Groen-Linkse portefeuillehouder
6