Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

More documents

Recommendations

Info

van de bodemvervuiling was tenslotte een onontkoombare voorwaarde om het park te kunnen aanleggen en de gebouwen een publieke bestemming te geven. Als de regels van de jaren tachtig nog hadden gegolden, dan was het project onmogelijk geweest. De rijksoverheid had destijds bepaald dat bodemsanering bij ernstige vervuiling altijd ‘multifunctioneel’ moest zijn: het gesaneerde gebied zou weer geschikt moeten zijn voor alle denkbare functies. Voor de Westergasfabriek zou dat hebben betekend dat de vervuilde grond helemaal moest worden afgegraven en afgevoerd. Dat zou niet alleen onbetaalbaar zijn geweest, er was waarschijnlijk evenmin een plek gevonden om de vervuilde grond te storten. Het kwam dan ook goed uit dat de normen in de periode van de planontwikkeling voor de Westergasfabriek aanzienlijk werden verruimd, en dat de belangrijkste instigator van deze beleidsontwikkeling ook nog eens de directeur van de Amsterdamse Milieudienst was. Jan Cleij was er in de loop van de jaren tachtig van overtuigd geraakt dat met de voorschriften van de rijksoverheid uiteindelijk nauwelijks te werken viel. De eis van multifunctionele bodemsanering leidde tot zulke enorme kosten, dat er nooit genoeg geld zou zijn om ook maar een deel van de hotspots aan te pakken. De voorschriften berustten bovendien op de onjuiste veronderstelling dat de bodemvervuiling op een beperkt aantal plekken zou zijn geconcentreerd. In werkelijkheid is de grond overal in de stad vervuild. De normen van het rijk brachten met zich mee dat eigenlijk de hele Jordaan moest worden gesloopt en gesaneerd. De vervuilde plekken bleken bij nadere beschouwing pieken te zijn in een verontreinigingspatroon dat de hele stad beslaat. Cleij wist onder andere het gemeentebestuur te overtuigen van het belang van ‘functiegerichte sanering’. Anders dan bij de multifunctionele sanering worden de maatregelen bij functiegerichte sanering afgestemd op het toekomstige gebruik van het gebied. Daarbij gelden twee criteria: mensen mogen niet het risico lopen met de verontreiniging in contact te komen en de vervuiling mag zich niet verder – via het grondwater – verspreiden. Met dit meer realistische ambitieniveau werden de kosten flink teruggebracht; bij een project als de Westergasfabriek kon worden volstaan met een investering die slechts eentiende was van het bedrag voor multifunctionele sanering. De Westergasfabriek is een van de eerste grote projecten waarvoor plannen op basis van functionele sanering zijn ontwikkeld. Dit uitgangspunt leidde in dit geval tot een eenvoudige oplossing: de bestemming van een park brengt met zich mee dat bezoekers niet in aanraking mogen komen met de vervuiling. Op verharde delen zijn daarvoor geen bijzondere maatregelen nodig, elders moest een ‘leeflaag’ van schone grond worden opgebracht. Afhankelijk van de omstandigheden is die leeflaag een halve tot één meter dik. De gebouwen moesten worden voorzien van ‘dampdichte’ vloeren. Het verspreiden van de vervuiling naar de omgeving kan worden voorkomen door rond het terrein een damwand aan te brengen. Bij de uitwerking van het saneringsplan kon de eenvoud van deze oplossing niet onder alle omstandigheden worden gehandhaafd. Zo was het parkontwerp van Gustafson was niet twee-, maar driedimensionaal. Op sommige plekken is grond afgegraven – in het bijzonder voor de vijver – die vervolgens elders is gebruikt om delen van het terrein te verhogen. In samenwerking met het ontwerpbureau van Gustafson en Porter maakte het Britse ingenieursbureau Ove Arup een plan om dat
zo efficiënt mogelijk te doen. Bovendien traden in de uitvoeringsfase complicaties op, toen bij het afgraven van de grond voor de vijvers in de fundamenten van de voormalige stokerij ineens hoge concentraties verontreiniging werden aangetroffen. Een nog ernstiger tegenvaller kwam aan het licht toen de betonnen afdichting van één van de twee met water gevulde gashouderfundamenten in stukken werd geslagen voor de aanleg van de ‘gashoudervijvers’. Toen de zinkende brokstukken op de bodem belandden, leidde dat tot een enorme stankgolf. Het slib bevatte onvermoede, zware concentraties van verontreinigende stoffen. Op aandringen van bewonersorganisaties besliste de minister van VROM persoonlijk dat het vervuilde slib moest worden afgevoerd, ook al vond de Milieudienst het aanbrengen van een afdeklaag afdoende. De maatregel van de minister bracht met zich mee dat in dit bijzondere geval werd afgeweken van het principe van de ‘gesloten grondbalans’, wat inhield dat grond alleen binnen het terrein zou worden verplaatst. Nu de bodemsanering is voltooid, kan iedereen het terrein zonder risico’s gebruiken waarvoor het is bedoeld: om er te werken en te recreëren. Het isoleren van het terrein met damwanden kon worden uitgesteld. In de directe omgeving van de Westergasfabriek vinden regelmatig metingen plaats om te bepalen of de verontreiniging zich verspreidt. Vooralsnog is de situatie stabiel en is ‘fase twee’ van de sanering (het aanbrengen van de damwanden) niet urgent.
Page 1 and 2: [7 juli 03] 1. Concept - De metamor
Page 3 and 4: deel, overal op elkaar in. Samen zu
Page 5 and 6: heer van de erfenis na haar beëind
Page 7 and 8: meer attractoren doen gelden. Het b
Page 9 and 10: langstelling, ook uit het buitenlan
Page 11 and 12: eeks kleinere gebouwen, waaronder h
Page 13 and 14: diensten, zoals de Milieudienst, di
Page 15 and 16: stadsdeel voelde er weinig voor de
Page 17 and 18: heid uiteindelijk jaren zou duren.
Page 19 and 20: definitieve moest worden gemaakt. T
Page 21 and 22: [7 juli 03] Een culturele ondernemi
Page 23 and 24: De samenwerkingsovereenkomst concen
Page 25 and 26: waar dit onmiskenbaar het geval is
Page 27 and 28: steekproefsgewijze boringen) werd v
Page 29 and 30: les worden ingevuld. Zo is nog niet
Page 31 and 32: [7 juli 03] 3 Het cultuurpark - Pla
Page 33 and 34: worpen, ontbrandde haar passie voor
Page 35 and 36: Het marktplein is het brandpunt van
Page 37 and 38: Nu de open ruimte van de Westergasf
Page 39: het entreepaviljoen, de tweede beva
Page 43 and 44: ichting waarin het proces zich moes
Page 45 and 46: omdat de projectorganisatie niet re
Page 47 and 48: niet, via andere organen van het st
Page 49 and 50: weest. Wel waren er soms stevige co
Page 51 and 52: nomineerde, bleven daarvan ongeveer

Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?