Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

Nu de open ruimte van de Westergasfabriek met de aanleg van het park
een heel nieuw aanzien heeft gekregen, is het aan de gebouwen om de
collectieve herinnering aan het verleden in stand te houden. Het
park en de gebouwen zullen het contrast weergeven tussen het nieuwe
en het oude. Hierdoor geldt voor de gebouwen een heel andere ontwerpopgave
dan voor het park. Terwijl Gustafson werd uitgedaagd een
uitgesproken en persoonlijk stempel te drukken op de open ruimte van
de Westergasfabriek, is voor de gebouwen juist een terughoudende
aanpak gewenst. Die moet leiden tot een renovatie die dienstbaar is
aan twee doelen: de architectonische kwaliteit van de gebouwen versterken
of herstellen en ze geschikt maken voor hun toekomstige bestemming.
De nieuwbouw blijft beperkt tot de cité des arts, de aanbouw
van de gashouder en de uitbreiding van het ladderhuisje voor de
korfbalvereniging.
De terughoudendheid van de architecten wordt onder meer bepaald
door het budget. Maar in de eerste plaats gaat het erom dat op de
Westergasfabriek de aandacht wordt opgeëist door de negentiendeeeuwse
fabrieksarchitectuur van Gosschalk, en niet door de ingreep
van de architect van nu. Die moet beschikken over een vakbekwaamheid
die misschien anders, maar zeker niet minder is dan die van een architect
die ruimte wil om zijn ego te laten spreken.
Het is geen toeval dat projectontwikkelaar MAB en het stadsdeel
uiteindelijk terecht kwamen bij Braaksma & Roos. Dit bureau heeft
faam opgebouwd met zijn restauratiewerk, met als hoogtepunt de restauratie
van Berlages Gemeentemuseum in Den Haag. Braaksma & Roos
kon uiteindelijk beter met de opdracht uit de voeten dan Francine
Houben van Mecanoo, die eerder aan de slag was gegaan als architect
voor de gebouwen. Houben had Gustafson al geholpen met de prijsvraaginzending;
bovendien kan ze worden beschouwd als de belangrijkste
auteur van het masterplan. Maar uiteindelijk paste de terughoudende
rol die in deze situatie werd verlangd niet bij deze architecte,
die zich doorgaans doet gelden met uitgesproken en spraakmakende
ontwerpen. Samen kwamen Houben en opdrachtgever MAB dan ook tot de
conclusie dat het beter was om de samenwerking op dit project te beeindigen.
Yske Braaksma is in eerste instantie aangezocht als supervisor.
In die rol treedt hij op als intermediair tussen de ontwerpers en de
commissies voor welstand en monumenten. Maar na het terugtreden van
Mecanoo moesten nog belangrijke ontwerpbeslissingen worden genomen,
in het bijzonder voor de renovatie van het zuiveringsgebouw, het
transformatorgebouw en voor de serviceruimten van de gashouder.
Hiervoor kreeg Braaksma, naast zijn taak als supervisor, nog een
aantal concrete ontwerpopdrachten.
De andere architecten voor de Westergasfabriek zijn N2 Architecten
(voor de nieuwbouw van de Cité des Arts en de restauratie van
een reeks kleinere gebouwen, waaronder het regulateurshuis en het
machinegebouw) en het bureau SeARCH van Bjarne Mastenbroek (voor het
clubhuis en de kleedkamers van de korfbalvereniging). Daarnaast
heeft Braaksma de supervisie over de verbouwing van het stadsdeelkantoor,
naar een ontwerp van Liesbeth van der Pol – wat overigens
buiten het project van het cultuurpark Westergasfabriek valt.
Op het moment dat dit boek wordt geschreven, bevinden de ontwerpen
zich nog in verschillende stadia van voorbereiding. Zoals elders
wordt uiteengezet, hebben de renovatie en de nieuwbouw nogal
wat achterstand opgelopen. Daarom worden de plannen hier met het nodige
voorbehoud weergegeven.