Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

Zo maakte het op een zeker moment een eind aan de betrokkenheid van
de bewonersorganisaties bij de uitwerking van de plannen voor het
park. Nadat de grote lijnen van het ontwerp waren vastgesteld, moest
landschapsarchitect Gustafson volgens het projectmanagement de ruimte
krijgen. Ze mocht niet worden opgezadeld met de taak om ook zaken
als de keuze van beplanting en materialen met de Vrienden te overleggen.
De bewonersorganisaties van hun kant wilden geen genoegen
nemen met een positie waarin ze weliswaar over de gang van zaken
werden geïnformeerd, maar waarin ze geen invloed meer hadden op het
ontwerpproces.
Soms waren er ook inhoudelijke meningsverschillen. Volgens de
bewonersorganisaties moet de Westergasfabriek een park worden voor
de mensen in de directe omgeving. Ze hadden zich neergelegd bij het
feit dat de gebouwen een culturele functie kregen, maar dat mocht
niet ten koste gaan van de gebruiksmogelijkheden van het park. Ze
wilden minder ‘steen’ en meer ‘groen’ en ze waren bang dat grote
evenementen overlast voor de omwonenden met zich zouden meebrengen.
Vaak werd men het in zulke gevallen toch eens; zo kreeg het park in
de loop van het ontwerpproces meer groen en minder stenen en werd
het aantal grote evenementen op het manifestatieterrein beperkt tot
zes per jaar. Maar niet altijd kwam men er samen uit. Toen het stadsdeel
en de provincie Noord-Holland volhielden dat voor het nieuwe
bestemmingsplan geen milieueffectrapportage nodig was, waren het de
bewonersorganisaties die naar de Raad van State stapten.
In tijden waarin de relatie tussen het stadsdeel en de bewonersorganisaties
niet goed was, was de wederzijdse perceptie dienovereenkomstig.
Het projectbureau vond de Vrienden dan een lastige
club die van geen ophouden wist, en die bovendien niet werd geacht
alle bewoners te vertegenwoordigen. Op de achtergrond speelde de
kwestie wie uiteindelijk als representant van de buurt moest worden
beschouwd. Vanuit een meer activistische optiek waren dat de bewonersorganisaties,
terwijl het stadsdeel zich erop beriep het democratisch
gekozen bestuur te zijn. Aan de andere kant verweten de
Vrienden en aanverwante organisaties het stadsdeel meer dan eens dat
het van de Westergasfabriek een prestigeproject wilde maken en dat
het de belangen van de bewoners uit het oog verloor. Ze waren het
ook niet eens met de verkoop van de gebouwen aan een commerciële
projectontwikkelaar, die er alleen maar op uit zou zijn er zo veel
mogelijk geld mee te verdienen.
Daar stonden zoals gezegd perioden tegenover waarin de betrokkenheid
van de georganiseerde bewoners vorm kreeg in succesvolle samenwerking.
Dat gold dus vooral voor de fase waarin de ontwerpopgave voor
het park moest worden vastgesteld, gevolgd door de keuze van een
landschapsarchitect. Het begon met het verzoek van projectmanager
Verhagen aan de Vrienden van het Westerpark om een voorzet te geven
in de vorm van tien uitgangspunten. Het resultaat was een tekst van
één A4-tje, die vervolgens is gebruikt als basis voor het programma
van eisen voor het nieuwe park.
Voor de selectie van de landschapsarchitect riep het projectbureau
een ‘werkgroep park’ in het leven. Daarin zaten drie vertegenwoordigers
van de bewonersorganisaties, naast vertegenwoordigers van
onder meer de huurders van de gebouwen, het stadsdeel en monumentenzorg.
In de eerste ronde mocht ieder lid van de werkgroep met kandidaten
komen, wat een longlist van wel honderd namen opleverde. Na
een schifting, waarbij ieder lid van de werkgroep drie ontwerpers
9