Teksten Westergasfabriek boek - Evert Verhagen

omdat de projectorganisatie niet rechtstreeks optrad in de rol van
opdrachtgever; bij de Westergasfabriek was dat, althans wat het park
betreft, wel het geval.
Er is nog een reden (die misschien nog wel belangrijker is) om
communicatie voorop te stellen. De Westergasfabriek kan alleen tot
leven worden gewekt als een dynamische plek in de stad, voorzover
mensen en organisaties door het project worden bezield. Voor bewoners,
huurders, politiek bestuurders, ontwerpers en andere partners
moet de Westergasfabriek de verwezenlijking van een droom zijn. Alleen
zo kan een draagvlak ontstaan, dat zich nu eenmaal niet laat
afdwingen.
Soms wordt die droom welbewust opgewekt. In 1996 - toen er nog
geen parkontwerp was - vroeg Evert Verhagen aan de leden van het
team dat bij het project betrokken was hun ‘droompark’ onder woorden
te brengen. Even werd er vreemd van opgekeken, maar de meesten gingen
enthousiast aan de slag. Een enkeling zag ervan af - met een beroep
op zijn gebrekkige deskundigheid - waarmee hij zich in de ogen
van Verhagen meteen had gediskwalificeerd als iemand die de Westergasfabriek
veel te bieden had. Vergelijkbare sessies waren er aan
het begin van de workshops die volgden op het voorlopige ontwerp van
Kathryn Gustafson. Ook daar werden de deelnemers op temperatuur gebracht
door ze eerst over hun droompark te laten vertellen.
Bij mensen het vuur van de Westergasfabriek doen ontbranden,
daar was het het projectbureau vaak om te doen. Wie ermee te maken
kreeg, werd al snel meegetroond naar een van de culturele evenementen
die gedurende de Tijdelijke Invulling op het terrein plaatsvonden.
Geluncht werd vanzelfsprekend in café-restaurant West Pacific.
En met enige regelmaat zijn mensen in een bus gezet voor een excursie
naar de IBA Emscher Park, om ze daar onder de indruk te laten
komen van de onvermoede sfeer en mogelijkheden van ontmantelde mijnen
industriecomplexen.
Voor het leiden van ingrijpende transformaties als die van de Westergasfabriek
is de reguliere ambtelijke organisatie doorgaans onvoldoende
toegerust. Het ligt dus voor de hand er een speciale projectorganisatie
voor in het leven te roepen. Hiervoor zijn verschillende
modellen denkbaar. Als van het begin af aan een belangrijke
rol is toebedacht aan marktpartijen zoals projectontwikkelaars, worden
vaak constructies opgezet van publiek private samenwerking. Bijvoorbeeld
in de vorm van een ontwikkelingsmaatschappij waarin zowel
de overheid als marktpartijen zijn vertegenwoordigd. Ook kan het
voorkomen dat projecten worden gedragen door verschillende overheden.
In zulke gevallen moeten die overheden ook in het bestuur van
het project zijn vertegenwoordigd.
Daarmee vergeleken was de projectorganisatie van de Westergasfabriek
relatief eenvoudig. Het stadsdeel Westerpark was initiatiefnemer
en nam vervolgens ook de leiding op zich van het ontwikkelingsproces.
Natuurlijk waren ook andere overheden bij de Westergasfabriek
betrokken, zoals het centrale stadsbestuur, de provincie
Noord-Holland en het rijk. Maar er bestond geen misverstand over
waar de eindverantwoordelijkheid lag: bij het politieke bestuur van
het stadsdeel.
Dat de gebouwen werden overgedragen aan projectontwikkelaar
MAB, betekende niet dat kon worden gesproken van een echte vorm van
‘publiek-private samenwerking’. Er was geen projectorganisatie waarin
het stadsdeel en de projectontwikkelaar gezamenlijk participeer-
4