Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

Instituut: Vrije Universiteit medisch centrum, Amsterdam
Looptijd van het onderzoek: 5 sept. 2005 - 5 sept. 2009
Subsidie: € 42.075,- voor 4 jaar
6. Onderzoek naar omgevings- en erfelijke factoren
6.1 Inleiding
Hoewel bekend is dat MS een auto-immuunziekte is, is helaas nog niet bekend waarom en op welke
wijze het afweersysteem ontregeld wordt. Wel is door bestudering van de verspreiding van de ziekte
bekend dat zowel omgevings- als erfelijke factoren de kans op het krijgen van MS beïnvloeden. Het
feit dat deze factoren nog steeds niet bekend zijn, wordt veroorzaakt doordat er vermoedelijk een
combinatie van vele factoren een rol speelt en dat bovendien deze factoren waarschijnlijk voor
verschillende personen anders kunnen zijn. Mogelijk kunnen omgevings- en erfelijke factoren ook
het verloop van de ziekte beïnvloeden. Het feit dat erfelijke factoren een rol spelen bij de gevoeligheid
voor het krijgen van MS betekent overigens niet dat MS erfelijk is in de gebruikelijke zin van het
woord. De kans dat kinderen van personen met MS ook MS ontwikkelen is heel klein en mensen met
precies hetzelfde erfelijk materiaal (eeneiige tweelingen) ontwikkelen vaker niet dan wel allebei MS.
Wel kan de kans op MS in sommige families hoger zijn dan het gemiddelde van 1 op 1000.
In dit hoofdstuk worden een aantal onderzoeken naar mogelijke omgevings- en erfelijke factoren
beschreven. Hoewel er nooit een virus of ziekteverwekker is gevonden, die de oorzaak zou kunnen zijn
van MS, zijn er wel aanwijzingen dat infecties invloed kunnen hebben op het ontstaan of het verloop van
de ziekte. Recent onderzoek, beschreven in het Wetenschapskatern 2002-2003, heeft laten zien dat
infecties de kans op opflakkeringen van MS verhogen. Sommige algemeen voorkomende virussen
kunnen hersencellen besmetten. In het Wetenschapskatern 2004-2005 wordt onderzoek beschreven
naar de invloed van dergelijke infecties op de hersencellen. In tegenstelling tot wat verwacht werd, bleek
infectie met het virus HHV-6 geen stimulerend effect te hebben op ontstekingen. De infectie lijkt juist bij
te dragen aan het natuurlijke mechanisme in de hersenen om ontstekingen zoveel mogelijk te dempen.
In paragraaf 6.2.4 wordt onderzoek beschreven naar een stof afkomstig van bacteriën, die mogelijk
MS-ontstekingen kan bevorderen. Meer onderzoek naar een mogelijke rol van bacteriën en virussen
bij MS wordt beschreven in paragraaf 3.3 van dit Wetenschapskatern.
Zwangerschap heeft een duidelijke invloed op MS. Vooral tijdens de laatste drie maanden van de
zwangerschap is de kans op opflakkeringen van MS verlaagd. Daarentegen is in de periode na de
zwangerschap de kans op opflakkeringen hoger. In het in paragraaf 6.2.1 beschreven project wordt
onderzocht welke veranderingen tijdens de zwangerschap verantwoordelijk zijn voor de invloed op
MS. In dit project zijn eerste aanwijzingen verkregen, dat vooral de productie van eiwitten van het
afweersysteem sterk beïnvloed wordt door zwangerschap.
In paragraaf 6.2.2 wordt een onderzoek beschreven naar een mogelijke invloed van vitamine D op
MS. Op dit moment zijn er aanwijzingen dat een gebrek aan vitamine D een rol zou kunnen spelen bij
MS. Een bewijs hiervoor dient echter nog geleverd te worden. In het in paragraaf 6.2.2 beschreven
onderzoek werden bij MS-patiënten gemiddeld geen lagere hoeveelheden van werkzame stoffen van
vitamine D gevonden dan bij gezonde controlepersonen. Wel lijkt vitamine D een licht beschermend
effect te hebben voor vrouwen.
Myeline – de beschermende laag om de zenuwvezels - is opgebouwd uit verschillende eiwitten en
lipiden (vetachtige stoffen). Bij MS wordt deze myeline afgebroken. MS begint meestal tussen het 20e
en 40e levensjaar. Bovendien wordt niet alle myeline afgebroken, maar beperkt de afbraak zich tot
kleine gebieden. Het doel van het in het in paragraaf 6.2.3 beschreven project was om te zoeken naar
een mogelijk verband tussen de samenstelling van de myeline en het verloop van een MS-achtige
ziekte en de plaats van MS-ontstekingen. Het onderzoek heeft uitgewezen, dat de samenstelling van
myeline verschilt tussen gebieden van het centrale zenuwstelsel. Daarnaast bleek de samenstelling
van myeline te veranderen bij het ouder worden en bij het optreden van ontstekingen. Muizen van
verschillende leeftijden bleken een verschillende gevoeligheid hebben voor de MS-achtige ziekte EAE.
22