Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

More documents

Recommendations

Info

Onderzoek naar de bloedhersenbarrière bij het MS Centrum VUmc. bloedcellen in kweek (02-501 MS, zie eventueel paragraaf 8.5 van het Wetenschapskatern 2004-2005). CD81 is zelf geen direct aanhechtingsmolecuul, maar het regelt de functie van andere aanhechtingsmoleculen, waaronder bijvoorbeeld VLA-4 en LFA-1. We verwachten dat het mogelijk is om via CD81 de functie van verschillende aanhechtingsmoleculen tegelijk te blokkeren en zo een effectievere remming van de transmigratie te bewerkstelligen. Bovendien zijn er aanwijzingen dat CD81 ook nog een rol speelt bij andere ziekteprocessen. Zo regelt CD81 de deling van astrocyten, van belang bij het optreden van littekenvorming in chronische MS-laesies. Ook zou het betrokken zijn bij de activering van witte bloedcellen door zogenaamde antigeen-presenterende cellen. In dit project zal worden onderzocht of antilichamen tegen CD81 ook in een diermodel voor MS – EAE - de transmigratie van witte bloedcellen kunnen verminderen en daarmee leiden tot een vermindering van ziekteverschijnselen. Daarnaast zullen we nieuwe antilichamen ontwikkelen die specifiek het menselijke CD81-eiwit herkennen. De nieuwe antilichamen zullen op hun blokkerende werking worden getest in het kweekmodel voor transmigratie van witte bloedcellen over de vaatwand. Ook wordt het effect van de antilichamen onderzocht in kweekmodellen voor littekenvorming van astrocyten en voor immuunactivering van witte bloedcellen. Bereikte resultaten: In een eerste EAE-experiment zijn muizen behandeld met twee verschillende CD81-antilichamen. Een daarvan leidde tot een vermindering van ziekteverschijnselen, terwijl het andere geen effect had. Dit resultaat wordt momenteel verder onderbouwd in acute en chronische EAE-modellen in de rat. Om de rol van CD81 bij de transmigratie van witte bloedcellen beter in beeld te kunnen brengen is een lijn van vaatwandcellen geconstrueerd die CD81 produceert, gekoppeld aan een fluorescerende stof. Daarmee is het mogelijk om het CD81 ‘live’ te volgen tijdens het transmigratieproces. Tenslotte zijn kweekmodellen voor het bestuderen van littekenvorming en immuunactivering verder geoptimaliseerd. Tot nu toe hebben we geen aanwijzingen voor een effect van CD81-antilichamen op de deling van menselijke astrocyten. Onderzoekers: Dr. Sipke Dijkstra, postdoc Ing. Dennis Bogaert, analist (1,8 dagen per week; van 1 apr. 2005 tot 1 mrt. 2007) Begeleiders: Dr. Elga de Vries, celbioloog Instituut: VU medisch centrum, Amsterdam Looptijd van het onderzoek: 1 sep. 2004 – 1 feb. 2008 Subsidie: € 249.372,- voor 3 jaar 8.5 Onderzoek naar de bloed-hersenbarrière aan het MS Centrum VUmc Aan het MS Centrum VUmc wordt onderzoek verricht naar de bloed-hersenbarrière en MS door dr. Elga de Vries. Zie hiervoor paragraaf 3.2 van dit katern. 50
9. Onderzoek naar myelinevormende cellen en stoffen die deze cellen beïnvloeden 9.1 Inleiding Het centrale zenuwstelsel is opgebouwd uit zenuwcellen en begeleidende cellen. De uitlopers van de zenuwcellen, de zenuwvezels, worden omgeven door de isolerende myelineschede welke gevormd wordt door een bepaald type begeleidende cel: de oligodendrocyt (letterlijk: cel met enkele uitlopers). Myeline bestaat uit zogenaamde myeline-eiwitten die worden ingebouwd in de uit vetachtige stoffen bestaande celwand, de membraan, van de oligodendrocyt. Uitlopers van de oligodendrocyt met deze myeline wikkelen zich om de zenuwvezel en vormen zo de myelineschede. Een afbeelding hiervan vindt u hiernaast. Bij MS wordt de myeline afgebroken door het ontregelde afweersysteem. Hoewel de oligodendrocyten ook gedood kunnen worden bij de aanval op de myeline blijken er in de aangedane gebieden (laesies) in het centrale zenuwstelsel soms nog cellen te zijn die in principe tot oligodendrocyten uit kunnen groeien. Daarnaast blijkt op MRI-scans dat er in aangedane gebieden soms gedeeltelijk myeline teruggevormd wordt. Dit proces wordt remyelinisatie genoemd. Er wordt derhalve veel onderzoek gedaan naar de reden dat myeline niet of slechts gedeeltelijk wordt teruggevormd in de aangedane gebieden. Om deze reden wordt ook veel onderzoek verricht naar de manier waarop de oligodendrocyt myeline vormt en naar stoffen die de cel aan kunnen zetten tot myelinevorming (myelinisatie). In dit hoofdstuk wordt onderzoek beschreven naar al deze aspecten van de myelinevorming. In paragraaf 9.3 wordt onderzoek beschreven naar een belangrijke stap in het vormen van de myelineschede: het zich om de zenuwvezel wikkelen van de uitlopers van de oligodendrocyt die de myeline bevatten. Voor dit proces is contact nodig tussen de oligodendrocyt en de zenuwvezel. Het onderzoeksproject bestudeert een eiwit op de oligodendrocyt dat een belangrijke rol speelt bij het leggen van dit contact met de zenuwvezel. Hierbij is gevonden dat dit eiwit zich gedeeltelijk op de verkeerde plaats binnen de myelinevormende cellen bevindt bij ratten met een MS-achtige ziekte. Dit blijkt ook het geval te zijn als myelinevormende cellen gekweekt worden op fibronectine: een eiwit dat bij MS uit het bloed de hersenen binnendringt. Tenslotte zijn aanwijzingen gevonden, dat bij MS een groter deel van dit eiwit van de myelinevormende cellen wordt geknipt. Deze losse stukken eiwit kunnen waarschijnlijk de vorming van myeline remmen. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat er in gebieden in de hersenen waar de myeline is afgebroken soms nog cellen aanwezig zijn die in principe tot oligodendrocyten uit kunnen groeien. In paragraaf 9.2 en 9.4 wordt beschreven dat voor het uitgroeien van deze cellen tot oligodendrocyten niet alleen groeifactoren nodig zijn maar ook signalen van de omringende zenuw- en steuncellen. Omdat bij MS deze cellen beschadigd of verstoord raken, is het ontbreken van deze signalen mogelijk een oorzaak voor het achterwege blijven van de groei in MS-laesies. Daarnaast zijn in MS-laesies signalen gevonden, die deze groei remmen. Een voorbeeld hiervan is het eiwit fibronectine, dat bij MS uit het bloed de hersenen binnendringt. In het in paragraaf 9.2 en 9.4 beschreven onderzoek wordt geprobeerd om door binding van een speciaal eiwit, een antilichaam, aan de voorlopers van oligodendrocyten de vorming van myeline te stimuleren. Er wordt hierbij gezocht naar een eiwit dat de stimulerende signalen van de zenuwcellen nabootst en de remmende signalen tegenwerkt. Daarnaast moet het eiwit de myelinevorming in de niet door MS aangedane delen van hersenen en ruggenmerg niet beïnvloeden. Als oligodendrocyten worden blootgesteld aan een giftige stof, maken ze het eiwit p75 NTR , voordat ze afsterven. Dit eiwit wordt niet gemaakt door gezonde oligodendrocyten. In paragraaf 8.2 wordt onderzoek beschreven naar een mogelijke rol van dit eiwit bij de afbraak en hernieuwde aanmaak van myeline. Anders dan verwacht bleek dit eiwit geen invloed te hebben op de sterfte van oligodendrocyten na blootstelling aan een giftige stof. Daarnaast bleek het eiwit niet nodig te zijn voor de vorming van een nieuwe myelinelaag na verwijdering van de giftige stof. 9.2 Onderzoek naar de mogelijkheid om met speciale eiwitten de ontwikkeling van myelinevormende cellen en de vorming van myeline te stimuleren (01-438 MS) Doel van het onderzoek: Het gedrag van myelinevormende cellen (oligodendrocyten) beïnvloeden door stoffen die heraanmaak van myeline bevorderen. 51 Schematische weergave van de vorming van myeline. De uitlopers van een myelinevormende cel wikkelen zich om delen van de nabijgelegen zenuwvezels en vormen zo lagen myeline. Elke uitloper vormt op deze wijze een segment van de myelineschede om de zenuwvezel. De knopen van Ranvier – kleine stukjes onbedekte zenuwvezel tussen de myeline-segmenten – spelen een belangrijke rol bij de geleiding van elektrische signalen door de zenuwvezel. Bij zenuwvezels met een myelineschede vindt snelle signaalgeleiding plaats doordat het signaal zich over de zenuwvezel verplaatst door als het ware van de ene knoop van Ranvier naar de andere te springen . (Bewerkt naar een illustratie afkomstig van de National Institutes of Health Office of Science Education, Bethesda, VS.)
Page 1 and 2: 2005-2006 nader bekeken Wetenschaps
Page 3 and 4: Inhoudsopgave 1. Voorwoord 2 2. Ond
Page 5 and 6: 2. Onderzoek naar multiple sclerose
Page 7 and 8: 3. MS-centra voor onderzoek 3.1 Inl
Page 9 and 10: innendringen van T-cellen belangrij
Page 11 and 12: dat wil zeggen: patiënten met een
Page 13 and 14: directere wijze de verschillen tuss
Page 15 and 16: De analisten, Els Halbmeijer-van de
Page 17 and 18: 4. De Hersenbank en de Liquorbank v
Page 19 and 20: Onderzoekers: Drs. Jessica Nielsen,
Page 21 and 22: Achtergrond van het onderzoek: Verm
Page 23 and 24: In paragraaf 6.3 wordt onderzoek be
Page 25 and 26: 6.2.3 Verschillen in de samenstelli
Page 27 and 28: Bereikte resultaten: Bij muizen ont
Page 29 and 30: (tien) patiënten de volledige DNA
Page 31 and 32: waarbinnen zich een virus bevindt,
Page 33 and 34: Instituut: TNO Preventie & Gezondhe
Page 35 and 36: 7.2.5 Rol van lymfeklieren in de ha
Page 37 and 38: mogelijkheden heeft en onderdrukkin
Page 39 and 40: (cytokinen) die andere cellen instr
Page 41 and 42: verhoogd aangemaakt worden. De aanw
Page 43 and 44: Bereikte resultaten: In drie onafha
Page 45 and 46: deze lijken met name gericht op het
Page 47 and 48: 8. Onderzoek naar de bloed-hersenba
Page 49: 8.3 Veranderingen in de hersenbloed
Page 53 and 54: Instituut: Universitair Medisch Cen
Page 55 and 56: Ook mag het antilichaam geen ‘sch
Page 57 and 58: Voorlopig bewijs suggereert dat de
Page 59 and 60: 11. Onderzoek naar het verloop van
Page 61 and 62: 1. Bij patiënten met een mogelijke
Page 63 and 64: Daarom wordt tevens DNA geïsoleerd
Page 65 and 66: Bereikte resultaten: Project 00-427
Page 67 and 68: 13. Onderzoek naar psychologische e
Page 69 and 70: Begeleiders: Biochemicus: een weten
Page 71 and 72: Cytokine: een stof die een rol spee
Page 73: Polymorfisme: een variatie in een g
Page 76: Wetenschapskatern MS Research 2005-

Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?