Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

Bespreking van resultaten
bij de computer.
voortschrijden van de ziekte veroorzaakt, te karakteriseren. Hiervoor zal gebruik worden gemaakt van
MRI-technieken, die in de laatste jaren ontwikkeld zijn. Deze technieken kunnen specifieke
afwijkingen meten, die bij MS gezien worden, zoals ontstekingsprocessen, verlies van myeline,
beschadiging van zenuwvezels en afname van het aantal zenuwcellen. De subgroepen die bestudeerd
zullen worden zijn:
a. Patiënten met vroege stadia van relapsing-remitting MS
b. Patiënten met late stadia van relapsing-remitting MS
c. Patiënten die recent “secundair progressief” zijn geworden
d. Patiënten met primair progressieve MS.
Bereikte resultaten:
Er is begonnen met de beoordeling van de afwijkingen bij de patiënten met vroege stadia van MS. In
deze studie is aan diverse Europese MS-onderzoeksgroepen hun medewerking gevraagd en is er een
grote groep van ongeveer 500 patiënten opgenomen in het onderzoek. De gegevens zijn met
medewerking van alle deelnemende centra verwerkt en worden dit jaar gepubliceerd. De resultaten
van dit onderzoek laten zien dat de moderne MRI-techniek in een vroeg stadium een goede
voorspelling kan geven over het verdere ziekteverloop, wat belangrijk is voor de diagnostiek. De groep
patiënten zal verder worden onderzocht op het ontstaan van handicaps en of voorspelling daarvan met
MRI (nog) beter mogelijk is.
Er wordt ook gemeten in patiënten met relapsing-remitting en primair progressieve MS. Ook deze
studie wordt in samenwerking gedaan met de Europese onderzoeksgroepen. Met behulp van de
computer wordt aan de digitale MRI-scan gerekend om kleine verschillen tussen scans op
verschillende tijdstippen in de ziekte zichtbaar te maken. Naar verwachting kan met deze gevoelige
methode beter inzicht gekregen worden welke afwijkingen schade in de hersenen veroorzaken en
wanneer. De eerste resultaten van dit onderzoek worden dit jaar verwacht.
Onderzoekers:
Drs. Tijmen Korteweg, arts-onderzoeker
Fysicus, tot 1 mrt. 2004 (1 dag per week)
Begeleiders:
Prof. dr. Frederik Barkhof, radioloog
Prof. dr. Chris Polman, neuroloog
Dr. Geert Lycklama à Nijeholt, radioloog
Dr. Bernard Uitdehaag, neuroloog
Instituut: VU medisch centrum, Amsterdam
Looptijd van het onderzoek: 1 mrt. 2003 – 1 mrt. 2007
Subsidie: € 237.009,- voor 4 jaar
11.4 Het effect van de stress-as op de activiteit van MS-ontstekingen
en ernst van MS (03-525 MS)
Doel van het onderzoek:
Onderzoeken of MS-patiënten die weinig stresshormonen maken meer ontstekingsactiviteit en meer
schade aan de zenuwuitlopers in de MS-ontstekingen hebben dan patiënten die veel stresshormonen
maken.
Achtergrond van het onderzoek:
Bij stress wordt het bijnierschorshormoon cortisol gemaakt. Cortisol onderdrukt ontstekingen en
wordt daarom in de vorm van prednisolon gegeven tegen aanvallen van MS. Tijdens eerder onderzoek
vonden wij in de hersenen en hersenvloeistof van de meeste MS-patiënten dat zij veel cortisol maken.
De vele ontstekingen in MS-patiënten activeren waarschijnlijk het stress-systeem. Verondersteld
wordt dat het stresshormoon cortisol de ontstekingsactiviteit terugdringt en het lichaam met de
productie van cortisol de hersenen probeert te beschermen tegen MS-ontstekingen. Echter, in 10-25%
van de MS-patiënten vonden wij dat zij een opvallend weinig geactiveerd stress-systeem hadden.
Opvallend was dat deze patiënten in verhouding een zeer ernstige vorm van MS hadden. Het is niet
duidelijk of een tekort aan cortisol in deze patiënten de oorzaak is van de ernstige vorm van MS. Het
huidig onderzoek richt zich op een grotere groep MS-patiënten waarbij naar de samenhang tussen de
activiteit van het hormonale stress-systeem en de ernst van de MS-ontstekingen wordt gekeken.
Mogelijk dat een erfelijke aanleg een rol speelt in onvoldoende aanmaak van stresshormonen.
62