Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

In paragraaf 6.3 wordt onderzoek beschreven naar de betrokkenheid van erfelijke factoren (genen)
bij MS. Een gen is een stukje erfelijk materiaal dat de informatie bevat voor het maken van een eiwit.
In het in paragraaf 6.3.1 beschreven onderzoek wordt gespeurd naar een gen voor multiple sclerose
in een grote groep verwante personen. Bij eerder onderzoek binnen deze groep – waaronder 48
mensen met MS – is het gelukt de plaats in het erfelijk materiaal te vinden waar zich vermoedelijk
een nieuw MS-gen bevindt. Het nieuwe onderzoek moet uitwijzen om welk gen het gaat.
Het doel van het onderzoek in paragraaf 6.3.2 is om na te gaan of erfelijke factoren, die de ziekte
“Vanishing white matter” kunnen veroorzaken, een rol spelen bij het ontwikkelen van MS of bij
temperatuurgevoeligheid van mensen met MS. Vanishing white matter (VWM) is een hersenziekte,
waarbij de witte stof van de hersenen langzaam maar zeker verdwijnt.
Bij het MS Centrum VUmc wordt onderzoek verricht naar erfelijke factoren die een rol spelen bij MS door
dr. Tineke Hooper-van Veen (paragraaf 3.2). Bij het Rotterdams MS-centrum ErasMS wordt onderzoek
gedaan naar erfelijke factoren binnen families waarin meerdere personen MS hebben (paragraaf 3.3).
6.2 Onderzoek naar mogelijke omgevings- en lichaamseigen factoren
6.2.1 Het verband tussen neurologische verschijnselen en
het afweersysteem tijdens de zwangerschap van
MS-patiënten (00-408 MS)
Doel van het onderzoek:
Opsporing van de biologische factoren die het verloop van MS tijdens de zwangerschap beïnvloeden.
Achtergrond van het onderzoek:
Zwangerschap heeft een opmerkelijk gunstig effect op het verloop van MS. Met name tijdens de
laatste drie maanden van de zwangerschap is er een forse afname van het aantal opflakkeringen van
de ziekte. Deze afname is groter dan bereikt wordt met de gebruikelijke medicatie voor MS. De
eerste drie maanden na de bevalling is er een toename van de opflakkeringen. Een mogelijke
verklaring voor dit feit ligt in de veranderingen in het immuunsysteeem tijdens en na de
zwangerschap. Ter voorkoming van afstoting van de foetus dient er een anti-ontstekingsklimaat te
heersen. We gaan ervan uit dat deze verandering in omstandigheden ook te maken heeft met het
tijdelijk gunstige effect van de zwangerschap. Het lijkt erop dat er tijdens de zwangerschap een
verandering optreedt van de normaal aanwezige balans binnen het immuunsysteem tussen twee
elkaar tegenwerkende groepen van cellen, te weten de ontstekingsbevorderende cellen en de
ontstekingsremmende cellen. Het onderzoek zal zich met name richten op de veranderingen in deze
balans. Hiernaast zal in de toekomst onderzocht worden of ook andere mechanismen van belang
kunnen zijn. Kennis van de mogelijke mechanismen als verklaring voor het opvallend veranderde
verloop tijdens de zwangerschap zal leiden tot meer kennis over het ontstaan en verloop van MS.
Wellicht leidt het zelfs tot nieuwe behandelingsmogelijkheden. Meer dan 30 vrouwen worden gevolgd
tijdens en na de zwangerschap. Tevens wordt er momenteel en controlegroep van gezonde zwangere
vrouwen tijdens en na de zwangerschap gevolgd.
Bereikte resultaten:
Cellen kunnen hun eigenschappen en functies aanpassen door veranderingen in de activiteit van hun
erfelijk materiaal (hun genen). Razendsnelle technische ontwikkelingen hebben het inmiddels mogelijk
gemaakt om met 1 buisje bloed de activiteit van 30.000 genen tegelijk te bekijken. Dit geschiedt met
behulp van een zogenaamde RNA-microarray. Wij zijn met name geïnteresseerd wat een bepaalde
groep van bloedcellen aan activiteit vertoont: de monocyten. Daarvoor zuiveren we eerst deze groep
cellen uit het bloed met een speciaal daarvoor ontworpen systeem, dat het mogelijk maakt met een
magneet heel specifiek de gewenste cellen uit het bloed te trekken.
In een eerste voorzichtige proef werd afgelopen jaar gevonden dat met name genen die verantwoordelijk
zijn voor productie van eiwitten in het afweersysteem, sterk beïnvloed worden door de zwangerschap.
Hier zitten een aantal genen bij die verondersteld worden een rol te spelen bij het ziekteproces in MS
(bijvoorbeeld chemokines: eiwitten die het immuunsysteem beïnvloeden). Komend jaar zullen deze
bevindingen worden gecontroleerd in een grotere groep patiënten.
Onderzoeker:
Drs. Rinze Neuteboom, agiko
Begeleiders:
Dr. Rogier Hintzen, neuroloog / immunoloog
Dr. Jon Laman, immunoloog
Dr. Christianne de Groot, gynaecoloog
23
Verwerking van materiaal
in het laboratorium.