Wetenschapskatern 2005-2006 - Stichting MS Research

Onderzoekers,
waaronder drs. Junda Kel,
presenteren hun
onderzoeksresultaten
door middel van
posters tijdens de
MS-onderzoeksdagen.
de communicatie tussen zenuwcellen en microglia, waardoor microglia ten onrechte geactiveerd
worden en ontstekingen ontstaan. In paragraaf 7.2.8 wordt onderzoek beschreven naar de rol van het
aangeboren immuunsysteem in de activering van microglia.
Het is niet mogelijk om bij levende mensen in de hersenen te kijken. Dit maakt het volgen van de
ziekteprocessen die optreden bij MS erg moeilijk. In paragraaf 7.2.4 wordt een nieuwe MRI-techniek
beschreven, die het mogelijk maakt om het binnendringen van macrofagen in de hersenen van
levende wezens te volgen.
7.2.2 Bescherming tegen ziekte in een muismodel voor MS (00-432 MS)
Doel van het onderzoek:
Het vermogen van een myeline-eiwit om EAE (een MS-achtige ziekte in muizen) te veroorzaken,
vermindert als dit eiwit wordt voorzien van bepaalde suikergroepen (mannose-groepen). Doel van
het onderzoek is om uit te zoeken waarom dit zo is.
Achtergrond van het onderzoek:
Het immuunsysteem speelt een rol in ziekte van MS-patiënten, voornamelijk door T-cellen die
myeline herkennen. Dit proces kan in muizen worden nagebootst door immunisatie met myelinepeptide
(een stukje myeline-eiwit). Deze immunisatie resulteert in een MS-achtige ziekte, genaamd
Experimentele Auto-immuun Encefalomyelitis (EAE). Antigeen-presenterende cellen (APC) spelen
een belangrijke rol bij het in gang zetten van een immuunreactie tegen eiwitten. Dit type
immuuncellen kan stukjes eiwit (peptiden) opnemen en presenteren aan T-cellen. Als peptiden
door een APC worden aangeboden, kan dit een T-cel activeren, waardoor een immuunreactie in
gang wordt gezet.
De meeste APC beschikken over specifieke receptoren (een soort grijpers), waarmee ze heel
efficiënt peptiden uit hun omgeving kunnen opnemen. Mannose-receptoren op APC herkennen
specifieke suikergroepen, zoals mannose.
Het koppelen van mannose aan een myeline-peptide blijkt de ontwikkeling van EAE na immunisatie
te voorkomen. Bovendien worden de muizen vervolgens niet meer ziek door immunisatie met het
ongewijzigde myeline-peptide; de muizen zijn ongevoelig geworden voor het opwekken van de ziekte.
Inzicht in de oorzaak van deze tolerantie is noodzakelijk om te kunnen beoordelen of peptiden
waaraan mannose is gekoppeld bruikbaar zijn als alternatieve therapie bij MS. Het huidige
onderzoek bestudeert hoe gemannosyleerd peptide het ziekteproces precies remt. Daarnaast gaat
de onderzoekster na of ook bestaande ziekteverschijnselen in muizen met gemannosyleerd peptide
kunnen worden behandeld.
Bereikte resultaten:
Behandeling van muizen met gemannosyleerd peptide vlak voor het ontstaan van EAE kan het
ontstaan van ziekte vertragen en verminderen. Ook in een zogenaamd transfer EAE-model, waar
geactiveerde tegen myeline gerichte T-cellen aanwezig zijn ten tijde van de peptide behandeling,
blijkt gemannosyleerd peptide het verloop van ziekte positief te beïnvloeden. Waarschijnlijk kunnen
deze myeline-specifieke T-cellen bepaalde ziekteverwekkende factoren niet meer maken dankzij de
behandeling met gemannosyleerd peptide. Dit biedt aanknopingspunten voor therapie in MS, omdat
ook in patiënten een geactiveerd immuunsysteem aanwezig is, dat schade aanricht, op het moment
dat behandeling wordt gestart.
Na immunisatie met gemannosyleerd peptide ontstaan T-cellen, die geen ziekte meer kunnen
opwekken. De T-cellen zijn wel in grote aantallen aanwezig in verschillende organen van de muis. Ook
hier zijn er echter sterke aanwijzingen dat deze T-cellen niet meer goed functioneren, omdat ze
bepaalde ziekteverwekkende factoren niet meer kunnen maken. Momenteel wordt nog bestudeerd of
dit leidt tot een voortijdig afsterven van deze T-cellen. Verder wordt onderzocht hoe de communicatie
tussen antigeen presenterende cellen en T-cellen wordt veranderd door immunisatie met
gemannosyleerd peptide.
Onderzoeker:
Drs. Junda Kel, aio
Begeleiders:
Dr. Lex Nagelkerken, immunoloog
Dr. Frits Koning, immunoloog
Dr. Jan Wouter Drijfhout, peptide-chemicus
32