De voorbeeldfunctie van de docent in het vakcollege - Kortlopend ...

De ‘caring’ benadering van de morele vorming, wordt door Nell Noddings gezien
als een alternatief voor de stroming van ‘character education’. In deze ‘character’
benadering worden deugden opgevat als kwaliteiten van een goed karakter. Docenten
zijn verantwoordelijk voor het creëren van een morele gemeenschap die deugden
ondersteunen. Aan de discussie over het belang van de voorbeeldfunctie ligt de gedachte
ten grondslag dat kinderen al vroeg de kennis van goed en kwaad en van juist
en onjuist handelen op kunnen doen door ze te confronteren met deugdzaam gedrag
van volwassenen die hen zodoende op het goede spoor zetten. De mensen die een
voorbeeldfunctie vervullen voor kinderen en jongeren, de mensen die zij waargenomen
hebben en waarmee zij zich identificeren, leveren in feite een bijdrage aan de
ontwikkeling van de persoonlijkheid van die opgroeiende kinderen en jongeren
doordat zij deel gaan uitmaken van hun morele waardesysteem en (morele) identiteit.
De theorie van leren via observatie kan tevens teruggevonden worden in de leer
van Aristoteles. Plato en Aristoteles concludeerden dat voor het beste menselijke
leven het uitvoeren van deugdelijkheid vereist is. Deugden zijn kwaliteiten die het
leven bewonderenswaardig maken. Zo wordt bijvoorbeeld de deugd van (morele)
moed door iedereen bewonderd. Deugden kunnen volgens Aristoteles geleerd worden
door het observeren van anderen. Kinderen ontwikkelen in belangrijke relaties
met anderen de kenmerken van deugdelijkheid (Sherman, in Fallona, 2000). Door
het observeren van docenten als concrete voorbeeldmodellen kunnen leerlingen op
een latente wijze moreel gesocialiseerd worden. Daniel Rose (2004) benadrukt dat
de taak van de docent als rolmodel gemaximaliseerd wordt, wanneer er bijvoorbeeld
informele uitstapjes zoals schooluitjes ondernomen worden. De docent kan in deze
settings nog steeds bewust professioneel bezig zijn terwijl de relatie tussen leerling
en docent minder formeel kan worden. Het is belangrijk voor kinderen om te zien
dat waarden die in het klaslokaal door de docent uitgedragen worden, ook buiten het
klaslokaal aanwezig zijn en in ere gehouden worden. De waarden van de docent zijn
inherent aan zijn of haar levensstijl en leven van alledag. De docenten moeten het
volgens Rose als een kans zien om als rolmodel te fungeren. Dit levert volgens hem
krachtige en uitdagende educatieve mogelijkheden op.
Morele rolmodellen
Morele socialisatie kan ook plaatsvinden doordat leerlingen kennis nemen van morele
voorbeelden met behulp van bijvoorbeeld verhalen, biografieën of video’s. In
menige schoolmediatheek treffen leerlingen boeken en allerlei beeldmateriaal aan
met daarin verhalen of levensbeschrijvingen van bekende mensen die als moreel
voorbeeld mogen gelden zoals Moeder Theresa, Dr. Martin Luther King of van bijvoorbeeld
de inmiddels van zijn morele troon gevallen golfkampioen Tiger Woods,
15