De voorbeeldfunctie van de docent in het vakcollege - Kortlopend ...

De voorbeeldfunctie van de docent in het
vakcollege
In het maatschappelijk debat over opvoeding wordt dikwijls gesproken
over de voorbeeldfunctie van de docent. Ook in verband met de eerste
lichtingen van de nieuwe vakcolleges die leerlingen willen voorbereiden
op vakmanschap in de techniek komt vaak de gedachte naar voren dat
leerlingen leren via het observeren en navolgen van hun leermeesters. In
september 2008 zijn dertien scholen begonnen met het Vakcollege. Dit
is een praktisch georiënteerde opleiding waar leerlingen die op techniek
georiënteerd zijn en graag met hun handen werken een ambachtelijke
beroepsopleiding krijgen. Docenten spelen een belangrijke rol bij de
totstandkoming van het succes van de vakcolleges. Ten behoeve van
de Werkmaatschappij het Vakcollege is door de Radboud Universiteit
Nijmegen een onderzoek uitgevoerd naar de opvattingen die docenten
hebben over het zijn van een rolmodel voor de leerlingen. Meer in het
bijzonder is nagegaan, hoe zij een voorbeeld denken te kunnen zijn
voor leerlingen, welke verwachtingen zij hebben over de effecten van
rolmodelgedrag en welke belemmeringen zij ervaren bij het in praktijk
brengen van voorbeeldgedrag. Om deze vragen te beantwoorden is
een literatuurstudie en een vragenlijstonderzoek uitgevoerd. Of een
docent voor de leerlingen een voorbeeld kan zijn is in eerste instantie
afhankelijk van de leerlingen die deze docent observeren. Een docent die
zich bewust is van de mogelijke voorbeeldfunctie kan door versterking
van het ten toon gespreide gedrag de kans op model leren vergroten.
Uit het onderzoek komt onder meer naar voren dat docenten denken
dat zij een pedagogisch en vakmatig voorbeeld zijn voor de leerlingen.
Zij vinden dat de leerlingen zulke rolmodellen ook nodig hebben en dat
de leerlingen dat zelf ook zo zien. Met het oog op de voorbeeldfunctie
worden door de ondervraagde docenten erg vaak bepaalde ‘deugden’
naar voren gebracht zoals: ‘eerlijk zijn’; ’fouten toegeven’; ‘afspraken
nakomen’. Een deel van de docenten vindt dat voor het manifesteren
van ‘een rolmodel zijn’ morele moed vereist is en vindt het lastig om
voor de eigen waarden uit te komen. Geconcludeerd kan worden dat
in het vakcollege de ontwikkeling van technisch-instrumentele en
sociaal-normatieve competenties in de voorbereiding op vakmanschap
en arbeidsidentiteit hand in hand gaan.