De voorbeeldfunctie van de docent in het vakcollege - Kortlopend ...

docent betekent morele moed dat men dan bewust en bedoeld voor de eigen principes
uitkomt. Men is niet bang om morele waarden en normen te propageren. Men
schaamt zich er niet voor om deze aan de orde te stellen. Men is ook bereid om eigen
fouten op dit gebied toe te geven. Voor een docent betekent morele moed ook
dat men actie onderneemt wanneer de eigen morele principes door anderen worden
aangevallen. Het betekent ook dat wanneer men erop aangesproken wordt men dan
de eigen waarden en normen ook naar voren brengt. Het uiting geven aan het eigen
morele oordeel vraagt bewuste inspanning en vereist moed. Leerlingen, maar ook
ouders worden niet graag aangesproken op hun morele opvattingen en gedragingen.
In bepaalde gevallen is het voor de leerkracht zeker niet gemakkelijk dit wél te doen.
Ook het afwijzen van immorele handelingen van anderen (leerlingen, ouders, collega’s
of de schoolleiding) is geen neutrale aangelegenheid, maar vraagt in veel gevallen
morele moed. Het betekent dat men in moeilijke situaties niet wegkijkt of slechts
met lege handen toekijkt. Het betekent dat men bereid is te vechten voor de afgesproken
principes, ook al wordt men daardoor minder populair. Deze mentale instelling,
deze standvastigheid en bereidheid om naar buiten te treden en de uitdagingen
aan te gaan, vormen de kern van morele moed. Meer gedetailleerd en systematisch
gaat het bij morele moed van docenten volgens onze recente onderzoeken om een
drietal aspecten.
Allereerst gaat het bij de morele moed van docenten om de durf om op het niveau
van de eigen school de eigen principes te presenteren en te verdedigen tegenover
leerlingen, ouders, collega’s schoolleiding en de discussie aan te gaan over de gemeenschappelijke
en niet-gemeenschappelijke principes. Een tweede belangrijk resultaat
van ons onderzoek is dat morele moed ook betrekking heeft op de ‘volharding‘
die nodig is in de dagelijkse schoolpraktijk. Het uitoefenen van geduld en het
steevast volhouden van de inspanningen met het oog op het welzijn van de leerling
is de ‘stille en onopvallende’ vorm van morele moed van leerkrachten en docenten.
Een derde belangrijk aspect van de morele moed van docenten betreft de moed om
een moreel rolmodel te durven zijn voor de leerlingen en anderen. Uit het door ons
tot nog toe verrichte onderzoek op dit gebied komt naar voren dat leerkrachten en
docenten morele moed tot nog toe vooral zien als een individuele aangelegenheid. In
hun dagelijkse praktijk maken zij gebruik van hun eigen ‘philosophy of life’ die
gebaseerd is op een combinatie van persoonlijke en professionele waarden. Zij voelen
zich op dit gebied eenzaam en zouden graag veel meer ondersteuning krijgen van
vooral het schoolteam maar ook van de schoolleiding.
20