Beleidskader Landschap en Cultuurhistorie - Provincie Noord-Holland

Daarnaast ontstaan in de binnenduinrand tal van
sanatoria (Meer en Berg, Duin en Bosch, Koloniehuis
Jong Nederland). Bij Bakkum ligt de oudste jeugdherberg
van Nederland (Koningsbosch).
In de tweede helft van de twintigste eeuw neemt de
ontwikkeling van het toerisme een vlucht. De badplaatsen
aan de kust groeien sterk en ook in de
binnenduinrand worden tal van voorzieningen
gemaakt voor de toenemende stroom van bezoekers.
In de smalle strook tussen provinciale weg en duinvoet
hebben zich tal van campings en andere verblijfsrecreatieve
complexen ontwikkeld.
In de negentiende eeuw komt in de duinen de
aardappelteelt in zwang. In relatief vochtige duinvalleien
werden akkertjes uitgegraven (om dichter bij
het grondwater te komen). Het zand dat hierbij vrijkwam
werd in de vorm van wallen rond de akkers
gedeponeerd. Dit heeft bij Egmond geleid tot de ontwikkeling
van het zeedorpenlandschap: een mozaïek
van kleine, verdiept gelegen aardappelakkertjes,
omgeven door zandruggen. Veel van deze akkertjes
zijn momenteel als volkstuinen in gebruik.
Tussen Beverwijk en Heemskerk ligt in de binnenduinrand
één van de oudste vollegronds tuinbouwgebieden
van het land. Dit gebied dreigt steeds meer
met kassen te verdichten.
In en langs de voet van de duinen hebben afzandingen
plaatsgevonden, eerst als ballast voor de koopvaardijschepen,
later ten behoeve van de uitbreidingen
van Amsterdam. Daartoe zijn uitgebreide vaartsystemen
aangelegd. Na afzanding bleken deze
geestgronden bij uitstek geschikt voor de bollenteelt.
In de duinvoet bij Haarlem ontstond de ‘noordelijke
duin- en bollenstreek’ (het deel bij Lisse wordt algemeen
aangeduid als de ‘zuidelijke duin- en bollenstreek’).
Vanaf het midden van de negentiende eeuw zijn in
het duingebied uitgebreide voorzieningen getroffen
voor de drinkwatervoorziening van de hoofdstad
(Amsterdams Waterleidingbedrijf).
Vanouds stroomt er vanuit de duinen water naar de
polders aan de voet van de duinen. Deze kleine
beken, duinrellen, zijn vrijwel alle verdwenen. Vaak
zijn zij in gekanaliseerde vorm nog wel in het landschap
te traceren. Daarnaast is aan de duinvoet de
kweldruk groot. Om de gronden langs de duinvoet
toch te kunnen bewerken is hier een meer fijnmazig
net van sloten aangelegd, en zijn weteringen gegraven
om het water zo snel mogelijk af te voeren. De
aanwezigheid van het kwelwater biedt mogelijkheden
voor natuurontwikkeling. Hier kunnen rijk
geschakeerde vegetaties, die zijn gebonden aan de
aanwezigheid van schoon en mineraalrijk water, tot
ontwikkeling komen.
Behouden
■ Karakteristieke (micro)reliëfkenmerken van de
duinformaties.
■ Behoud en herstel van historische landgoederen
en buitenplaatsen, zoals het Oude Hof te Bergen.
■ De historische villaparken in de binnenduinrand.
■ en herstel van lokale patronen van houtsingels,
zandwallen (zeedorpenlandschap).
■ De vaartsystemen in de afgezande duinzoom.
■ De open landschappen aan de voet van de duinen.
■ Infrastructuur van de watervoorziening, restanten
militaire infrastructuur, archeologie.
■ Badplaatsarchitectuur langs Haarlemmerstraatweg
en Zandvoortseweg in Zandvoort.
Versterken
■ De kenmerkende landschappelijke zonering en
ecologische gradiënt van de duinen via de
binnenduinrand naar het achterliggend polderlandschap
door natuurontwikkeling en herstel
van het watersysteem.
■ De afvoer van overtollig duinwater combineren
met het herstel en landschappelijke opwaardering
van historische sloten.
■ Het zicht op de duinvoet vanaf de provinciale
weg.
■ Atlantikwall als structuur benoemen en versterken
en waar mogelijk voor educatieve doeleinden
gebruiken.
■ Vergroten van de leesbaarheid van het klein-
BELEIDSKADER LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE NOORD-HOLLAND ■ 111