Beleidskader Landschap en Cultuurhistorie - Provincie Noord-Holland

2
■
■
■
■
■
Vormgeven aan behoud door
ontwikkeling
2.1 Behoud door ontwikkeling
2.1.1 Inleiding
Ons landschap is het resultaat van een ontwikkelingsproces
dat tot op de dag van vandaag door gaat.
In die zin is ook het landschap van vandaag een
momentopname in een continu transformatieproces.
Het is niet alleen het resultaat van een ontwikkelingsproces,
maar tevens het vertrekpunt voor
nieuwe ontwikkelingen.
Bij het nadenken over die toekomstige ontwikkeling
moet de cultuurhistorie als volwaardig aspect in de
planvorming worden meegenomen. Daarbij is
‘behoud door ontwikkeling’ het leidend thema.
In het beleid ten aanzien van landschap en cultuurhistorie
zijn ‘behoud’, ‘versterken’ en ‘ontwikkelen’
regelmatig terugkerende begrippen. Het zijn begrippen
die vaak tegenover elkaar worden geplaatst,
waar ze naast elkaar worden bedoeld.
Een landschap laat zich niet onder een glazen stolp
plaatsen, ieder landschap behoeft de ruimte om zich
verder te kunnen ontwikkelen. De essentie is dat die
ontwikkelingen zodanig worden geleid dat kwaliteiten
behouden blijven, knelpunten worden opgelost en
nieuwe kwaliteiten aan dat landschap worden toegevoegd,
en dat alles zodanig dat het landschap ‘haar
verhaal kan blijven vertellen’.
Behoud kan niet zonder ontwikkeling, maar omgekeerd
kan ontwikkeling niet zonder behoud. In elk
plan moet opnieuw worden gezocht naar het balanspunt
tussen behoud en ontwikkeling. Dat balanspunt
ligt per situatie anders, afhankelijk van:
■ De mate waarin de historische structuur nog herkenbaar
is.
■ De kwetsbaarheid van het landschap.
■ De dynamiek die op het gebied afkomt.
In kwetsbare gebieden, waar de historische structuur
nog gaaf aanwezig is, zal het accent meer liggen op
‘behoud’. In gebieden waar de historische structuur
ernstig is verwaterd en waar grootschalige ontwikkelingen
op het gebied afkomen zal het accent meer
liggen op ‘ontwikkeling’. Maar zoals gezegd zal ook
in die gebieden behoud een thema zijn, om de ontwikkelingsgeschiedenis
herkenbaar te houden.
Uit het oogpunt van landschap en cultuurhistorie is
zowel behoud als ontwikkeling een maatschappelijk
relevante opgave. Alle cultuurhistorie waar Noord-
Holland zo trots op is, is het resultaat van ontwikkelingen
in het verleden, van menselijk ingrijpen in
en toevoegen aan het landschap. Vanuit dat perspectief
is het ook de opgave om nu aan de cultuurhistorie
van de toekomst te werken. Niet alleen door
te behouden, maar ook door trots en zelfbewust
nieuwe kwaliteiten aan het landschap toe te voegen.
‘Behoud’ en ‘ontwikkeling’ zijn uitersten op een glijdende
schaal. Binnen die schaal vormt ‘versterken’
een tussengelegen strategie.
2.1.2 Behouden
In gebieden waar sprake is van een duidelijk samenhangende
en zo goed als onaangetaste historische
structuur ligt het accent op ‘behoud’. Behouden betekent
niet bevriezen, want ingrepen zullen altijd noodzakelijk
zijn om een landschap levend te houden.
Ontwikkelingen moeten zorgvuldig worden ingepast
in de bestaande cultuurhistorische structuur en
BELEIDSKADER LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE NOORD-HOLLAND ■ 17