Beleidskader Landschap en Cultuurhistorie - Provincie Noord-Holland

3.3.2 Wieringen en Wieringermeer
Deze regio bestaat uit het voormalige Zuiderzeeeiland
Wieringen en de polder Wieringermeer.
Wieringen vormde een keileemopduiking in de
Zuiderzee. Met de drooglegging van het Wieringermeer,
de eerste Zuiderzeepolder, is het eiland bij het
vasteland gevoegd.
Landschapstypen:
■ Keileemopduiking.
■ Aandijkingen.
3.3.3 Kop van Noord-Holland
De Kop van Noord-Holland omvat een opeenvolgende
reeks van planmatige aandijkingen achter een
smalle, kunstmatig gesloten duinenrij (Kustzone,
Zijpe, Polder ’t Koegras, Anna Paulownapolder,
Wieringerwaard).
De kust tot aan het Camperduin bij Schoorl behoort
vanouds tot de Hollandse kustboog. Het Camperduin
vormde het eindpunt van deze nagenoeg gesloten duinenreeks.
Vanaf het Camperduin ging de gesloten duinenrij
over in een reeks van waddeneilanden.
Callantsoog en Den Helder (Huijsduinen) zijn van oorsprong
eilanden. Tussen deze eilanden zijn zanddijken
en zeedijken (Hondsbossche zeewering) aangelegd.
De zanddijken hebben inmiddels een meer natuurlijk
aanzien verkregen, in een enkel geval heeft zich voor
de zanddijk een nieuwe duinenrij ontwikkeld, maar
nog altijd wordt het noordelijk deel gevormd door een
smalle en uiterst steile duinenrij, die messcherp overgaat
in het achterliggend polderland.
Na de aanleg van de zanddijken konden de achtergelegen
platen (slikken en schorren) worden aangedijkt
en ingericht. Deze aandijkingen hebben ieder
hun eigen maat en structuur.
Landschapstypen:
■ Strand en duinen.
■ Aandijkingen.
3.3.4 West-Friesland
Oud zeekleigebied, waarop veen tot ontwikkeling
was gekomen, begrensd door de markante Westfriese
omringdijk. Met het agrarische gebruik is de oor-
spronkelijke veenlaag, die tot 4 meter dik is geweest,
door inklinking en oxidatie verdwenen, waarna de
oorspronkelijke ondergrond en de oude huisterpen
weer aan de oppervlakte kwamen.
De Omringdijk vormt de samenbindende contour.
Nog altijd liggen de stedelijke kernen hoofdzakelijk
aan de rand van West-Friesland, bij de Omringdijk.
De groei van deze steden is mede te danken aan hun
ligging aan de Omringdijk, waardoor ze relatief goed
met elkaar waren verbonden.
Binnen de regio West-Friesland, een schaalniveau
lager, is sprake van verscheidenheid. Binnen West-
Friesland is in de hoger gelegen kreekruggen, de loop
van voormalige zeearmen nog herkenbaar. De Kromme
Leek herinnert aan de tijd dat dit gebied bedekt was
met veen.
Aanzienlijke delen van West-Friesland zijn in de periode
na de oorlog omgezet van een vaarverkaveling in een
rijverkaveling (Geestmerambacht).
Landschaptypen:
■ Oude zeekleipolders.
■ Droogmakerijen.
■ Aandijkingen.
3.3.5 Noord-Holland midden
De oorsprong van deze regio wordt gevormd door
een dik veenkussen, dat zich heeft gevormd op een
ondergrond van kleiige slikken en schorren.
De meren (Purmeer, Schermeer, Beemster en
Wormeer) zijn opengewaaide veenrivieren, die door
de getijdenwerking en stormvloeden steeds verder
uitwaaiden. De overheersende windrichting is nog
herkenbaar in de richting van de huidige droogmakerijen,
namelijk zuidwest naar noordoost. Deze zijn
in de zeventiende eeuw drooggemaakt. De veelal
diepe en stelselmatig ingedeelde droogmakerijen
worden omspoeld door waterrijk bovenland.
Droogmakerijen en bovenland kennen een ruimtelijke
samenhang die te typeren is als ‘mal en contramal’.
Landschapstypen:
■ Veenpolders.
■ Droogmakerijen.
■ Oude zeekleipolders (Marken).
BELEIDSKADER LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE NOORD-HOLLAND ■ 43