Beleidskader Landschap en Cultuurhistorie - Provincie Noord-Holland

4.3 Kop van Noord-Holland
4.3.1 Regio
Kenmerkend voor de Kop van Noord-Holland is de
scherpe overgang duin-polder. Deze scherpe overgang
hangt samen met de ontstaansgeschiedenis van
de kustlijn. Tussen Huisduinen en Callantsoog is een
stuifdijk als zeewering aangelegd.
Als zodanig maakt deze de basisopbouw van de Kop
van Noord-Holland (eilandkernen door zanddijk verbonden)
zichtbaar. De Hondsbossche zeewering ligt
op de plaats waar vroeger de Zijpe het land binnen
kwam. Deze brede zeearm reikte tot aan de
Westfriese Omringdijk. Na het verzanden van de zeearm
(vanaf de 15e eeuw) is (in een aantal pogingen)
de Hondsbossche en Pettemer zeewering aangelegd.
Na de Zijpe- en Hazepolder zijn grote delen van de
Kop van Noord-Holland op de zee veroverd. De
Wieringerwaard is in 1612 bedijkt, de polder
Koegras, de Anna Pauwlonapolder, de Waard
Nieuwlandpolder en de Waard- en Groetpolder dateren
uit de 19e eeuw. Het zijn efficiënt ingerichte landbouwgebieden,
waar de verschillende kreekrestanten
in het landschap nog herinneren aan de tijd voor
de bedijking, toen het gebied een afwisseling van
geulen, wadplaten en kwelders was. Op plaatsen
waar de afwateringskanalen hun water in zee spuiden
ontstonden kleine handelsnederzettingen, als
Oudesluis.
Militair laat de regio zich typeren als een frontliniegebied
met enkele bastions.
In het begin van de 80-jarige oorlog lagen het dorp
Huisduinen en het vissersdorp Helder op het Eiland
van Huisduinen. In 1781 werd Den Helder uitgeroepen
tot nationale marinehaven. Om deze tegen aanvallen
vanuit zee en over land te beschermen werd een uitgebreid
stelsel van verdedigingswerken aangelegd.
Behoud, versterken en ontwikkelen
variatie en leesbaarheid
Voor het behoud van de landschappelijke en cultuurhistorische
variatie is behoud van de herkenbaarheid
van het onderscheid tussen oude eilandkernen en
jonge kustlijn van belang. Het gaat hierbij om het
behoud, versterken en ontwikkelen van het contrast
tussen de voormalige eilandkernen Callantsoog en
Huisduinen met het omliggende landschap met
zanddijken en aandijkingen.
Voor het behoud van de herkenbaarheid van de
waterstaatkundige geschiedenis zijn de scherpe overgang
tussen zanddijk en polder en de herkenbaarheid
van de opeenvolgende aandijkingen van belang.
Het behoud van de scherpe overgang tussen zanddijk
en polder zal zich vooral richten op een overwogen
inpassing van nieuwe ontwikkelingen. Bij de
aandijkingen gaat het om het gemeenschappelijke
open, grootschalige, ontworpen karakter en de
onderlinge verschillen.
Voor de herkenbaarheid van de militair strategische
geschiedenis moet de identiteit van Den Helder als
vestingstad en marinestad en de Stelling van Den
Helder als structuur herkenbaar worden gemaakt
door het herstellen van onderdelen.
Ook nieuwe inrichtingsmaatregelen kunnen worden
gebruikt voor sterkere articulatie of extra contrast. In
dit kader zijn versterking en ontwikkeling van de
karakteristieke elementen in en rond Den Helder van
belang, zoals fort Lasalle, fort l’ Ecluse en de Rijkswerf
Willemsoord.
BELEIDSKADER LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE NOORD-HOLLAND ■ 75