HET SCHEMA VAN HET HEELAL - Kabbalah.info

HET SCHEMA VAN HET HEELAL
rav Michael Laitman

INHOUDSOPGAVE
1. INLEIDING TOT DE KABBALA ................................................................................ 3
2. GEESTELIJKE KRACHTEN VAN DE MENS ........................................................... 6
3. DE MENS EN DE WERELD ...................................................................................... 25
4. ONTWIKKELING VAN DE MENSHEID ................................................................. 44
5. DE NAMEN VAN DE SCHEPPER ............................................................................ 46
6. WAAROVER SPREKEN ALLE BOEKEN VAN DE TORA................................... 53
7. NOODZAKELIJKHEID VAN DE KABBALASTUDIE ........................................... 62
8. HET BOEK ZOHAR ................................................................................................... 72
2

1. INLEIDING TOT DE KABBALA
1. In de Zohar (Vaikra, Tazria, blz. 40) is gezegd: “Alle hogere en lagere werelden zijn in de
mens besloten; alles, wat geschapen is en zich in alle werelden bevindt – is voor de mens
geschapen”. Maar zou de mens niet genoeg hebben aan onze wereld en heeft hij nog hogere
werelden nodig?
2. Het doel van de Schepping is om de schepping maximaal te vergenoegen. Zodra bij de
Schepper een gedachte is opgekomen om zielen te scheppen, veranderde deze gedachte direct
in een voltooide handeling, daar voor een handeling is slechts een gedachte van de Schepper
afdoende. Waarom beperkte de Schepper zich dan, om al deze werelden tot aan de onze, de
allerlaagste wereld te scheppen, en plaatste de ziel van de mens in een lichamelijk omhulsel?
3. Het antwoord komt er op neer, dat de wens van de Schepper was om de schepping met Zijn
onthulling van Zijn Volmaaktheid te vergenoegen. Maar hoe uit de Volmaakte als Hij is
konden dermate onvolmaakten voortkomen, dat zij door overeenkomstige handelingen
zichzelf in onze wereld dienen te corrigeren?
De ziel van de mens bestaat uit twee componenten – een licht en een vat, waarbij een vat – dat
is de essentie van de ziel, en het licht, dat een vat vult, is juist een door de Schepper
voorbereide (beschikkende – vert.) genieting. En aangezien het doel is in het vergenoegen van
de zielen, d.w.z. in het bevredigen van hun wensen, bestaat de gehele geaardheid en de
essentie van de ziel alleen in de wens om van het licht van de Schepper te genieten.
4. De schepping – dat is het verschijnen van een object, welk object in generlei vorm
voorheen bestond, uit het niet-zijn. Maar hoe kan men veronderstellen, dat verscheen iets wat
niet bestond in de Schepper?
Het nieuwe, dat de Schepper schiep, bestaat in het scheppen van een vat – een ziel, d.i. de
wens om te genieten. Zulke eigenschap is er niet in de Schepper, aangezien Zijn volmaaktheid
sluit het voorhanden zijn in Hem van een of ander gebrek (wens) uit.
5. Een toenadering (samenvloeiing, vereniging) alsmede een verwijdering (scheiding), welke
in de geestelijke wereld actief zijn, worden door een overeenkomst van eigenschappen van
geestelijke objecten bepaald. Bij het samenvallen van eigenschappen vloeien twee geestelijke
objecten dermate in één samen, dat het onmogelijk is om zij van elkaar te onderscheiden. Het
verschil in eigenschappen van objecten geeft een omvang van hun wederzijdse verwijdering
tot aan het tegenovergesteld zijn aan elkaar in geval van tegengestelde eigenschappen.
6. Aangezien de Schepper – de bron van een genieting is, en de zielen – de ontvangers van
deze genieting zijn, dan verblijven de zielen noodgedwongen in een geestelijke verwijdering
van de Schepper. De wens van de Schepper is om te geven, en de wens van de ziel is – om
alleen te ontvangen. D.w.z., de aard, de essentie, het karakter van de Schepper en de ziel zijn
tegengesteld, en daarom is de ziel vanaf de geboorte maximaal van de Schepper verwijderd.
7. De reden voor het scheppen van alle werelden bestaat daarin, dat de gehele Schepping met
behulp daarvan tot de volmaaktheid kan komen, welke volmaaktheid de Schepper zelf is.
Indien de zielen van de Schepper verwijderd zouden blijven, hoe zou men Hem dan volmaakt
kunnen noemen?
En daarom creëerde de Schepper door achtereenvolgende beperkingen van zijn licht alle
werelden – tot aan onze wereld toe, en plaatste de ziel – een kleine portie van licht, in een
3

lichaam – een omhulsel uit onze wereld. Door het naleven van de wetten van de Tora bereikt
de ziel de samenvloeiing met de Schepper en ontvangt een absolute genieting.
8. Maar de bijzonderheid van de Tora, welke de ziel in staat stelt om met de Schepper samen
te vloeien, is werkzaam alleen in het geval, indien de mens bevat de Tora niet omwille van
een beloning, maar omwille van het verstrekken van vreugde aan de Schepper.
Pas dan bereikt de ziel, door geleidelijk langs de geestelijke trappen op te gaan, welke trappen
werelden heten, de Schepper zelf. Het opgaan bestaat in een geleidelijke verkrijging van een
nieuwe geestelijke eigenschap – het altruïsme (in tegenstelling tot aan de ziel eigen egoïsme).
Door het opstijgen langs de trappen van sfirot en werelden, d.i. naar mate een toenadering tot
de Schepper, ontvangt de ziel een voor haar bestemde genieting van het licht, en bovendien,
[een genieting] van het samenvloeien met de Bron.
9. Hieruit wordt duidelijk de betekenis van een uitspraak uit het boek Zohar, dat alle werelden
zijn alleen omwille van de mens zijn geschapen. Oorspronkelijk werden de werelden door
middel van achtereenvolgende beperkingen van het licht geschapen – tot aan onze wereld toe,
om de ziel in een lichaam te plaatsen, welk lichaam alleen genietingen wenst.
Door de wetten van de Tora te vervullen, bevat de mens geleidelijk de eigenschap van de
Schepper – het altruïsme, [hij] gaat langs dezelfde trappen geestelijk op, waarop de ziel in
onze wereld was neergedaald.
De geestelijke trappen – sfirot, werelden – dat zijn grootheden, maten van het verworven
altruïsme. De mens stijgt geleidelijk op, totdat hij de eigenschap van een volmaakt altruïsme
bereikt, zonder enige wens voor het verschaffen van een genieting aan zichzelf, en pas dan
vloeit de ziel absoluut met de Schepper samen. Voor een zulke toestand is de mens dan ook
geschapen. En daarom zijn alle werelden alleen omwille van hem geschapen.
10. Alle werelden, welke door een achtereenvolgende beperking zijn geschapen, d.i. een
verzwakking van het licht, zijn absoluut geestelijk, hoewel wij ten behoeve van hun
beschrijving juist zulke materiële termen gebruiken, als het opstijgen, afdalen, verschuiving,
copulatie.
Door dat te weten, kan men zonder angst met het bestuderen van de Kabbala aanvangen,
aangezien een belangrijkste vergissing van degenen, die de Kabbala beginnen te leren bestaat
in de verdinglijking, een materialisatie van geestelijke objecten.
11. Uit het voorgaande wordt het duidelijk, dat alle trappen van het verzwakken van het licht
bestaan alleen ten opzichte van zijn verbruikers – de zielen. En hoewel het licht van de
Schepper de gehele Schepping gelijkmatig vult, toch is de ziel in staat om een of andere portie
licht te ontvangen alleen afhankelijk van de geestelijke nabijheid tot de Schepper.
Eveneens als een achter het gordijn schuilende mens met zichzelf achterblijft, hoewel hij
tevens gedeeltelijk of volledig van anderen verborgen is, zo ook het licht, dat van de Schepper
uitgaat – overal één en hetzelfde is, maar allerlei omhulsels, welke wij sfirot noemen,
verbergen hem van ons. Sfirot – dat zijn tien verzwakkende schermen, waarachter het hoogste
licht (de Schepper zelf) verbergt zich van de zielen. En de zielen kunnen hem bevatten, d.i.
het licht ontvangen, alleen in een hoeveelheid, welke door deze schermen - filters afgemeten
worden.
4

Deze schermen - filters bestaan alleen in de werelden Brieja, Jetsiera, Asieja – daar, waar ook
zielen bestaan. In [nog] hogere werelden – de A”K en de Atsieloet manifesteert het licht zich
zonder een of andere omhulsels.
12. De werelden A”K en de Atsieloet bestaan als een noodzakelijke schakel voor het
scheppen van de werelden BaJ”A. Deze werelden bevinden zich in de samenvloeiing met de
Schepper, en met name van hen zal de ziel het licht ontvangen in de gmar tiekoen – in de
toestand van de eindcorrectie.
13. Het is dus duidelijk, dat filters - sfirot, welke het licht van de Schepper verbergen, geen
invloed op het licht zelf uitoefenen, doch slechts verzwakken hem ten opzichte van de zielen.
14. Daarom overal en altijd kan men drie categorieën onderscheiden: het licht van de
Schepper, de ziel, het licht dat de ziel vult. In de ziel (vat) zijn er twee tegenovergestelde
eigenschappen – het verbergen en het onthullen. Aanvankelijk loopt de ziel een fase van het
volledige verbergen van het licht. Maar indien de ziel waardig bevonden wordt, dan verandert
de eigenschap van het verborgen te zijn in zijn tegenpool: hoe grover is aanvankelijk de ziel,
des te meer licht zij bij de correctie van haar van de Schepper verwijderde eigenschappen kan
ontvangen.
5

2. GEESTELIJKE KRACHTEN VAN DE MENS
Alles, wat ons bekend is over de Schepping , kan men in de volgenden tabellen
onderbrengen:
SFIROT WERELDEN LICHT TANTA
kether A”K jechieda
chochma Аtsieloet chaja taamiem
biena Brija nesjama nekoedot
Z”A Jetsiera roeach tagien
malchoet Asieja nefesj otiejot
LICHAAM LEVOESJIEM BASES MILIEU KLEDIJ
merg wortel
botten ziel vuur woning hemd
pezen lichaam lucht hof broek
vlees kledij water veld band
huid huis aarde woestijn gordel
Het gemeenschappelijke bij al deze categorieën is, dat elke [categorie] wordt in vier
onderafdelingen verdeeld, en de hoogste – de vijfde categorie – dat is het punt in HaVaJ”A,
kether, A”K, or jechieda, vormt een verband met de Schepper. Er zijn tevens allerlei
subcategorieën – tussencategorieën, welke de bovengenoemde categorieën verbinden.
De uitgangscategorie is de oorspronkelijke Schepping – HaVaJ”A, uit het punt waarvan alle
ktariem (mv. van kether – vert.) uitgaan; uit de letter joed – [waaruit] alle chochmot; uit de
letter hej – alle bienot, enz.
D.w.z., elke uit de bovengenoemde categorieën, op haar beurt, wordt in dergelijke
subcategorieën onderverdeeld, welke subcategorieën, op hun beurt, tot oneindigheid [worden
onderverdeeld] en welke, waarlijk, de Boom des Levens vormen, die uit Eén wortel
voortspruiten, d.i. uit het punt – uit het embryo (de oerschepsel – vert.) – uit de
oorspronkelijke toestand in het licht, welk licht uit de Schepper uitgaat.
2. Als gevolg van de Ts”B (tweede beperking) zijn de keliem kether, chochma en biena (G”R)
gescheiden van keliem Z”A en Malchoet (ACha”P):
in de Ts”A: in de Ts”B:
kether kether
chochma chochma
biena biena
Z “A Z”A
malchoet malchoet
6

waar G”A (kether, chochma en Ga”R de biena – vert.) – dat zijn inwendige keliem, aangezien
men kan ze gebruiken voor het ontvangen van het licht, en ACha”P – dat zijn uitwendige
keliem, aangezien zij kunnen geen licht ontvangen, wegens het ontbreken van geschikte
krachten in de masach. Dienovereenkomstig schijnt in deze keliem van verte het licht, dat als
het ware omringt ze, doch kan het niet binnenkomen.
Als gevolg van deze indeling in de geestelijke wereld, zijn de overeenkomstige categorieën
G”A en ACha”P tevens in onze wereld onderling ingedeeld: d.w.z. het lichaam, ziel en haar
wortel zijn gescheiden van kleding en woning van de mens.
kether wortel
chochma ziel
biena lichaam
Z”A kledij
malchoet huis
Tussen het lichaam en de kleding van een geestelijke partsoef en de wereld bevindt zich de
plaats van kliepot, en daarom heet deze plaats donder, aangezien daar noch inwendige licht,
welk G”A vult, noch het uitwendige licht, welk licht ACha”P omringt. Ten opzichte van de
partsoef Z”A van de wereld Atsieloet dient tot een kleding de talliet, en tot een woning –
hemelgewelf.
De geestelijke toestanden door middel van verhoudingen van materiële objecten van onze
wereld of grafische uitbeeldingen van eenvoudige lijnen en cirkels (direct en omringend licht)
uit te drukken – zulke taak zagen voor zich vele oude kabbalisten.
3. Elke partsoef bestaat uit tien sfirot. Na de Ts”B, indien in een partsoef de aviejoet 0
aanwezig is, kan hij geen licht ontvangen, doch hij bevindt zich slechts in zee van licht – een
genieting, welke tot hem van een hogere partsoef aankomt, waarbij hij niets ontvangt
In een zulk geval zegt men, dat een partsoef zich in de toestand embryo (oebar) bevindt, en
een hogere partsoef – in een toestand van zwangerschap (ieboer). Dat komt, omdat een lagere
partsoef in het geheel geen zelfstandige handelingen (het ontvangen van licht) verricht,
behalve dat hij weigert om het licht binnen zichzelf te ontvangen, omdat hij weet, dat hij de
verleiding om te gaan genieten niet aankan, daar deze de kracht van zijn scherm te boven
gaat.
7

Daarom bevindt hij zich als het ware binnen een hogere partsoef en maakt alleen gebruik van
zijn keliem netsach, hod en jessod. Het in hen passief ontvangende licht heet or nefesj, en
keliem netsach, hod en jessod heten kaved (lever). Door invloed van het vullende licht
groeien deze keliem geestelijk op. D.w.z., door van het licht geleidelijk zijn geaardheid te
ontvangen, vergroten de keliem hun masach, totdat zij de aviejoet 1 bereiken.
Door over de masach op de aviejoet 1 te beschikken, kan een klie al het licht ontvangen, doch
een weinig [licht] – slechts or roeach. En aangezien een hogere partsoef, waarin zich een
oebar bevindt, met sterker licht is gevuld, dan om een oebar van een geweldige ontvangst van
het licht af te schermen (wanneer een genieting drukt, dwingt om hem te ontvangen, en een
klie niet in staat is om zich ervan af te houden) alsmede van het breken (sjviera), houdt een
hogere partsoef op om een lagere te voeden, d.i. om hem het licht door te geven. Daarmee
“stoot” hij hem van zich uit – er vindt een geboorte (lieda) plaats van een zelfstandige, d.w.z.
reeds over zijn eigen scherm beschikkend lichaam (wens). Een op die manier geboren
partsoef kan al het licht in keliem chessed, gvoera en tieferet ontvangen, in aanvulling van het
ontvangen van het licht in keliem netsach, hod en jessod. De keliem chessed, gvoera en
tieferet – ChaGa”T heten lev (hart).
Vervolgens breekt een periode van voeden (jenieka) met melk (chalav), waar or chassadiem –
chalav, welke van een hogere partsoef uitgaat, brengt geleidelijk groot – geeft aan een masach
van een lagere partsoef kracht, totdat hij de kracht op de aviejoet 2 bereikt. En dan zal hij, als
een volwassene, zelf een soort voedsel uit kunnen zoeken, d.i. zelfstandig zal kunnen
uitkiezen en het aanvoerende licht beperken.
Een zulke toestand heet mogien (verstand) – met het verschijnen van de keliem chochma,
biena en daat – ChaBa”D – moach (merg) met dienovereenkomstige licht or nesjama.
Bovendien, deze drie toestanden van een partsoef bekleden elkaar, aangezien bij het
verschijnen van een nieuwe toestand wordt een vorige [toestand] altijd behouden.
4. Op die manier zien wij, dat in een partsoef, welke zich onder de Ts”B bevindt, ontbreken
de keliem kether en chochma, aangezien de kracht van een masach op de meest grove keliem
ontbreekt, welke keliem zich in de sof van een partsoef bevinden. En vandaar verschijnt bij
kliepot een mogelijkheid om voor zichzelf het licht te grijpen.
Daarom is een bijzondere correctie nodig (tiekoen), om aan kliepot geen mogelijkheid te
geven het licht uit een partsoef weg te rukken. Deze tiekoen heet miela – een besnijdenis, het
afhakken op het einde van een partsoef van een deel van huid, daar de huid overeenkomt met
de sfira malchoet.
In onze materiële wereld overeenkomt dit met het afhakken van de voorhuid. Het afhakken
van de klie malchoet - de huid van een partsoef, kan een partsoef voortbrengen, welke
[partsoef] het or chochma ontving – pas dan zal hij zien, wat tot een kliepa, en wat tot de
kdoesja behoort, en hij hakt af, d.w.z. besluit om geen onreine keliem te gebruiken.
Maar dat is niet genoeg, want een kliepa kan het licht ook van andere keliem weggrijpen.
En daarom is het nodig:
Tegen de kliepa Roeach Seara (stormende winde) – [dient men] de voorhuid af te hakken;
(Het blootgestelde deel van het vlees – de Z”A, heet “chasjmal”).
Tegen de kliepa Anan Gadol (grote wolk) – [dient men] de huid van de voorhuid op te rollen;
Tegen de kliepa Esj Mietlakachat (opbrandend vuur) - [dient men] een portie bloed uit te
persen.
8

En pas dan zal de siejoem van een partsoef niet in de malchoet zijn, maar in de jessod – de
klie bassar (vlees), welke klie chasjmal heet, en de op hem overgebleven huid heet kliepa
Noga (schittering), welke kliepa een partsoef dient nog te corrigeren.
De belangrijkste bende van kliepot, d.i. onreine, van de kdoesja afbrengende krachten, is bij
de jessod van een partsoef (kinderen voortbrengend orgaan) geconcentreerd. Vandaar, dat in
onze wereld de aantrekkende kracht, een genieting van het gebruik van overeenkomstige
keliem – de meest grote van alle genietingen, de basis van alle genietingen. En, trouwens,
naar mate de mens geestelijker groeit, des te met grotere kracht kliepot verleiden hem.
Zoals de Talmoed vertelt, na de vernietiging van de Tweede Tempel een echte smaak naar een
copulatie is alleen bij die happy few in onze wereld overgebleven, die de geestelijke krachten
van de hogere werelden beginnen te bevatten. Aangezien hoe hoger een trap men bevat, d.i.
hoe meer licht in de ziel binnenkomt, des te groter is de verleiding voor de kliepot, d.w.z.,
voor de “ik” van de mens om hem voor zichzelf te ontvangen en zichzelf genoegen te
verstrekken.
Maar bij degenen, die een dierlijk leven leiden zijn zowel genietingen, als het lijden van het
dierlijke niveau, omdat de wensen, d.i. keliem, welke door hen bevat worden, bevinden zich
op het laagste niveau van het gehele heelal.
De drie onreine kliepot, t.w. Roeach Seara, Anan Gadol en Esj Mietlakachat heten in de Tora
“Elokiem Acheriem” – “Andere Godden” – ofwel de Slang.
5. De kliepa Noga bestaat uit twee delen – een geschikte voor het gebruik, d.i. waarop men
een masach kan verkrijgen, en een ongeschikte – waarop het onmogelijk is een masach vóór
de gmar tiekoen te maken.
Daarom heet de kliepa Noga de Boom van Goed en Kwaad – afhankelijk van aan wat, aan
welke klie deze kliepa zich aansluit: indien tot keliem met een scherm, d.w.z. tot de keliem
van kdoesja, dan wordt zij de Boom van het Goed, maar indien zij zich tot de keliem aansluit,
welke keliem niet over een masach beschikken, d.i. tot de drie onreine kliepot, dan verandert
zij in de Boom van het Kwaad.
6. De Schepper doet alle kliepot opleven, aangezien zij allemaal ook in eenieder van ons
bestaan opdat wij, door hun verleidingen te boven te gaan, onze masach zouden kunnen
grootbrengen, te laten toenemen, en daardoor langs de trappen der werelden tot aan de
Schepper zelf [zouden kunnen] opgaan, waarbij wij een genieting van de toenadering tot Hem
[zouden kunnen] ontvangen.
Parallel met de werelden ABaJ”A van kdoesja bevinden zich de werelden ABaJ”A van
toem’a (van kliepot, van onreine krachten). Alleen door een bijbehorende kracht van trappen
der kliepa te overwinnen, neemt de mens een plaats tegenover de kliepa op de trap van de
kdoesja in.
Voorbeelden van de kliepa Noga zijn: Batja – de dochter van Farao, Liliet – de vrouw van
Adam, enz. Zij allemaal (duivels, heksen) heersen ’s nachts (een toestand, wanneer het or
chochma niet binnen een klie kan schijnen, wegens het ontbreken van een masach, d.i. het or
chassadiem).
9

Wij zien, dat onze enige mogelijkheid bestaat in het aansluiten van Noga tot de klie kadosj -
bassar óf tot drie onreine kliepot. Alleen daarin is onze vrijheid van de wil – in de keuze van
RaPa”Ch netsoetsiem uit de kliepot Noga en hun overbrenging in de kdoesja. De reine
(kasjer) dieren – dat zijn degenen, die tot de kliepat Noga behoren – [die zijn] geslacht,
gereedgemaakt en op een bijbehorende wijze voorbereid en zo worden zij als het ware in de
kdoesja overgezet.
Ook het volk Israël verenigt zich met de kliepat Noga. De volkeren van de wereld, alsmede de
onreine dieren behoren tot de drie onreine kliepot, welke tot lev ha-even behoren, die men niet
vóór de gmar tiekoen kan corrigeren. Een treffend voorbeeld van de kliepat Noga is para
adoema – de rode koe, een as waarvan werd in de Tempel voor de geestelijke reiniging
gebruikt.
7. Zoals wij reeds eerder hebben geleerd, in keliem van de sof van de Galgalta ontbreekt een
masach, en daarom kunnen zij geen licht omwille van de Schepper ontvangen. De bij hen
aanwezige masach stoot een genieting alleen weg.
Om aan deze masach een aanvullende kracht te geven, daalden nekoedot de Sa”G onder de
taboer van de Galgalta. Nekoedot de Sa”G bestaan, zoals werd aangegeven, uit de Ga”R – die
niets wensen, en de Za”T – die wensen om te ontvangen ten behoeve van de Z”A. Daarom
daar, waar zich Ga”R nekoedot de Sa”G verspreidde – alleen daar verschenen de keliem,
welke keliem geschikt zijn voor het ontvangen van het licht – vanaf de taboer tot chaze
(parsa) van nekoedot de Sa”G.
Om in een deel van de malchoet, welk deel zich onder de parsa bevindt, de eigenschap van de
biena – te geven, in te brengen, is een sjviera voor nodig, aangezien alleen door een
ontploffing kan men dermate tegengestelde egoïstische en altruïstische eigenschappen
verenigen.
Uit Ga”R van de Nekoediem werden de keliem Ga”R van de Atsieloet gevormd, t.w. de
Atiek, de A”A en de Av”I. Als gevolg van het breken (sjviera) vermengden zich de keliem
G”A en ACha”P van de wereld Nekoediem.
Het scheiden van keliem G”A en de biena van de Z”A en de malchoet in de wereld Brieja –
heet miela – besnijdenis. Het opstijgen van G”A en de biena in de Atsieloet laat toe om in de
Atsieloet in aanvulling van de aldaar aanwezige lichten nefesj en roeach tevens het or nesjama
te ontvangen. De in de wereld Brieja overgebleven keliem Z”A en malchoet
vertegenwoordigen de kliepa Roeach Seara.
Het scheiden van keliem G”A en de biena uit de Z”A en de malchoet in de wereld Jetsiera
heet prieja – het oprollen van de huid na de besnijdenis. Het opstijgen van deze keliem in de
Atsieloet roept in de wereld Atsieloet het verschijnen van het aanvullende licht or chaja, en de
overgebleven keliem Z”A en malchoet vertegenwoordigen de kliepa Anan Gadol.
Het scheiden van keliem en de biena in de wereld Asieja heet akiezat dam – het uitscheiden
van bloed. Het opstijgen van deze keliem in de Atsieloet voegt aan de wereld Atsieloet het or
jechieda toe, en de overgebleven keliem Z”A en malchoet heten de kliepa Esj Miklachat.
Deze tiekoeniem – dat is de correctie van de ziel van de mens. Een dier, indien het kosjer is,
wordt gecorrigeerd, aangezien kliepot worden door een bepaalde, correcte doding en het
10

kosjer maken (het zouten) weggenomen – d.i. door het uitscheiden, om precies te zijn, het
stoppen van het bewegen van bloed. De vruchten van bomen, d.i. het vegetatieve niveau van
de Schepping – worden gecorrigeerd door het uitscheiden van de kliepa gedurende de eerste
drie jaren (orla) bij een voorwaarde van het hun verbouwen in het Land Israël.
Dezelfde tiekoeniem vinden plaats ook bij de correctie van het dierlijke en het vegetatieve
niveau van de menselijke ziel.
8. De niet-gecorrigeerde delen van keliem – kliepot heten ook “joed – alef siemanej ktoret” –
elf soorten van reukstoffen. Hun bestaan verplichtte het doen opgaan van ktoret (11
reukstoffen) in de Tempel (zie siedoer “Tfielat kol pe”, blz. 21, en 98).
9. Adam bestaat uit or en klie, waar de ziel – dat is het van de Zo”N de Atsieloet ontvangende
licht – NaRa”N, en klie – dat is het geestelijke lichaam – het ontstaat uit de klie chasjmal van
de Z”A de Atsieloet. Deze klie chasjmal heet tevens kledij (koetonet – hemd, levoesj,
waarover menig maal in de Tora wordt gesproken).
Na de correctie van de zonde bleven alleen nagels in het lichaam van Adam over, welke met
de kliepat Noga verbonden zijn en daarom op hen wordt havdala (scheiding) gedaan tussen
kodesj (sjabbat) en chol (weekdagen) aan het einde van een sjabbat bij het vuurlicht – het licht
chochma, zoals ons reeds bekend is, is in staat om een klie chasjmal uit kliepa in kdoesja over
te laten gaan.
Aangezien deze een vierde klie is, dan – wanneer or chochma in de kether binnenkomt -
verschuift in de Z”A uit de biena or nefesj en op die manier de Z”A – bassar – chasjmal,
wordt een klie kadosj – een zuivere klie.
En wanneer Adam zondigde, voelde hij een behoefte in een kleding – chasjmal en de Z”A de
Atsieloet. De Schepper creëerde voor Hem een nieuwe kledij, maar nu al uit de chasjmal van
Gan Eden Arets – uit de aardse paradijselijke hof – uit de malchoet de Asieja, en de
bovenkleding van de ziel – uit de kliepa Noga. En daarom stamt de geestelijke kleding, d.i. de
klie van de ziel van alle mensen, uit de kliepa Noga – een mengsel van het goed en kwaad.
Door middel van de Tora en de Voorschriften is de mens in staat, om na te hebben beseft, wát
het goed en wát kwaad is, ze te scheiden en het goed – d.w.z. het geschikte deel van de klie –
in de Atsieloet op te heffen. En zo keer op keer, totdat hij de gehele Noga uitscheidt en haar
goed deel in de Atsieloet overbrengt – en daarmee zal hij zijn aardse taak voltooien – en dat is
de taak van eenieder van ons, totdat wij allen samen de komst van de Masjiejach zullen
oproepen.
10. Het materiële lichaam van de mens stamt echter niet uit de Noga, maar uit een geheel
ander materiaal, en de mens gewaarwordt deze twee categorieën – indien hij waardig
bevonden wordt - al binnen het materiële lichaam. De één is zuiver – [die is] uit de chasjmal,
en de tweede – [die is] uit een mengsel van het goed en het kwaad, welke Jetser Tov heet –
het goede [beginsel] en Jetser Ra – het slechte beginsel, neiging, welke stamt uit de kliepat
Noga, die ook “dierlijke ziel” genoemd wordt.
11. Met behulp van een bepaalde motivatie corrigeert de mens de levoesj - kledij voor het
licht nesjama. Door het bestuderen van de Tora brengt de mens de Noga uit de Jetsiera in een
levoesj voor het or roeach, en door het vervullen van Voorschriften brengt hij de Noga uit de
11

Asieja in een levoesj [voor het] or nefesj – en op die manier herstellen wij opnieuw allen in
totaal de levoesjiem, welke vóór de zondeval van Adam waren geweest – en eenieder heeft
zijn aandeel in dit werk, en in overeenkomst daarmee worden aan eenieder de dagen van zijn
leven toebedeeld.
1) Kdoesja (heiligheid)
2) Noga – buitenbedekking van de Slang (neutraliteit).
3) Drie kliepot – de essentie van de Slang (onreinheid).
4) Olam ha-Ze (buiten het geestelijke).
12. In de Kabbala worden geestelijke objecten bestudeerd, die wortels van onze wereld zijn.
Daarom acht ik het noodzakelijk om nog eens de lezer te waarschuwen over het niet
steekhoudend zijn van het toepassen van de verkregen kennis alsmede hun simpele koppeling
aan objecten van onze wereld. Ik zal als voorbeeld een fragment nemen uit het boek van AR”I
“Ets Chaim” (deel 2, sjaar 42):
“Laten wij nu de essentie van onze wereld (olam ha-Ze) bekijken. Dus de hemelgewelven,
welke wij zien (wie zie! – not. van de auteur) in de vorm van tien ons omringende sferen, zijn
tien sferen (sfirot) van de malchoet de Asieja, en in hun centrum bevindt zich de partsoef
malchoet de Asieja – d.w.z., in de plaats van de Paradijselijke Hof der Aarde. En de malchoet
de Asieja zelf heet “Jerusalem”.
“Ets Chaim” (deel 2, sjaar 43): “Laten wij uiteenzetten, wat is de Paradijselijke Hof: dat is het
centrale punt van de equator ten zuiden van het land Israël, tegenover de biena bij de malchoet
de Asieja. En deze Paradijselijke Hof is voor de rechtvaardigen in de toekomstige wereld
bereid, en daar ontbreken alle kliepot”.
Alles, waarover in de Kabbala en in de Tora gesproken wordt, wordt niet voor onze kennis
gezegd, maar als een leidraad tot het handelen. En naar mate van een geestelijke groei van de
mens, indien bij zijn handeling een of andere bij hem ontbrekende kennis over de geheimen
van de wereld nodig is – dan ontvangt hij die [kennis] van boven. Indien hij wenst om deze
kennis niet voor de geestelijke verheffing te verkrijgen – dan zal de verwervingen ervan hem
alleen maar schaden zowel fysiek, als geestelijk.
Hoe de geestelijke wortels, door binnen het materiaal - omhulsel van onze wereld actief te
zijn, ons een zichtbaar en voelbaar beeld van deze wereld geven, in beweging, tijd en ruimte,
hoe deze geestelijke krachten de jaartijden, kleuren, gebeurtenissen bepalen – kortom, op
welke manier de sjchiena de materië bekleedt – dat lukt alleen degene, die waardig bevonden
wordt.
13. De Z”A in de wereld Atsieloet wordt in twee delen ingedeeld: boven de chaze en onder de
chaze. Boven de chaze heet zijn deel Israël en de [hem] bijbehorende noekva heet Lea. Onder
de chaze heet zijn deel Jaakov en de bijbehorende noekva heet Rachel.
Aangezien de partsoef Adam over twee noekva’s beschikt: boden de chaze – Liliet, en vanaf
de chaze tot de siejoem – Chava. De Z”A heet eveneens Adam. Wij hebben reeds geleerd, dat
de noekva van de Z”A ontstond van hem, en zoals in de Tora wordt verteld, hield Jaakov,
[die] ook wel het onderste deel van de partsoef Z”A is, van Rachel, en niet van Lea, daar
alleen zij hem als noekva geschikt was.
12

En wanneer hij van Jaakov Israël is geworden, d.w.z., van de Schepper de tweede naam
ontving – en een nieuwe naam betekent een nieuw niveau – werd hij in volle hoogte als de
Z”A en kon toen begrijpen, dat Lea is groter, dan Rachel, hoger dan zij. Maar zolang hij
Jaakov was kon hij met Lea niet in zievoeg binnenkomen, daar zijn scherm niet afdoende
kracht had om haar te vullen. En daarom diende hij 7 jaar (7 sfirot vanaf de kether tot de
tieferet) wachten, voordat hij de noekva Rachel ontving.
Daarom, wanneer Jaakov Lea verkreeg, was hij in de toestand als nacht, aangezien het licht
chochma aanwezig was zonder het licht chassadiem (d.i. zonder scherm) en na de Ts”A is het
or chozer, zoals bekend, - de noodzakelijke voorwaarde voor het ontvangen van het or
chochma.
14. De partsoef Lea in onze wereld wordt met de hoofdtfillien (in het Heb. tfillien sjel rosj –
vert.) geassocieerd. Het werd Mosje gezegd, dat hij op de berg Sinai alleen de nek van de
Schepper te zien zal krijgen, aangezien hij slechts op het niveau van de biena bij de partsoef
Lea was opgestegen, welke [partsoef] een vorm van de letter dalet heeft – de knoop van de
hoofdtfillien, welke zich achter de Z”A bevinden.
De partsoef Rachel overeenkomt met de handtfillien. En natuurlijk, is de tfillien van huid
gemaakt, daar de tfillien met de malchoet overeenkomt – met de noekva’s Rachel en Lea.
15. Zoals bekend, in de Ts”B wordt de tieferet (biena in goef partsoef) in twee delen verdeeld,
want haar bovenste deel tot de biena behoort, tot de keliem Ga”R, terwijl de onderste [deel] –
tot de Za”T, tot de Z”A – daar de biena het licht omwille van hem, voor hem ontvangt.
Hier echter, in de wereld Atsieloet, verdeelde de tieferet de Z”A zich in drie delen – het
bovenste deel behoort tot Lea, het onderste – tot Rachel.
Het middelste deel van de tieferet [van] de Z”A heet in de Tora terafiem – idolen, welke
Rachel van haar vader Lavan stal en gaf zij niet aan Lea te gebruiken, aangezien met behulp
van het middelste deel van de tieferet, welk deel tot Lea is aaneengesloten, een wens ontstaat
om het gehele or chochma te ontvangen, en niet zijn klein deel, dat voor de Z”A nodig is.
En het gehele or chochma kan men niet vóór de gmar tiekoen voor zichzelf ontvangen –
daarom heet een zulke handeling “avoda zara” – idolen, andere goden aanbidden. Lavan
vertegenwoordigt echter de bron van het or chochma – Abba in de wereld Atsieloet.
Uit het gegeven voorbeeld kan men nog eens zien, in hoeverre bijzonder zijn afgodendienaars
en zondaars, welke in de Tora worden beschreven – hoe is hun geestelijk niveau. Zoals in de
Tora wordt gezegd, Mosje, na [in de lucht] te hebben gesprongen, reikte met veel moeite met
zijn staf tot de scheen van Og – de koning van het land Basjan. Zo is het verschil in hun
trappen – niveaus in de geestelijke wereld!
Het verschil bestaat, natuurlijk, nog in datgene, van welke kant – d.i. de Kdoesja of de
Toem’a – de mens zich bevindt. Immers de Farao belichaamt de gehele malchoet – zoals in de
Sjier ha-Sjieriem (Het Lied der liederen 1; 9) wordt gezegd: “Aan een merrie in de wagen van
de Farao stelde ik je gelijk, mijn geliefde”, - zo richt zich de Schepper aan de Sjchiena, de
zielen van rechtvaardigen. Zij, deze zielen, zijn slechts een merrie in de wagen van de Farao.
Alleen na zijn ogen te hebben geopend, na de Hoge Werelden te hebben aanschouwd, kan
men begrijpen, wie zijn de zondaars van de Tora.
13

16. Het middelste deel van de tieferet de Z”A – dat is de plaats van de opening, het stralen
van het or chochma. En daarom heet het de Boom van het Bevatten – Ets Daat. En juist in het
feit, dat dit deel van de Z”A wordt gebruikt, is het verschil besloten tussen de Kdoesja en de
Toem’a.
Biel’am, bijvoorbeeld, ging in Ararej Kedem tot Aza en Azaël om bij hen in leer te gaan, hoe
men deze deel van de Z”A te gebruiken. Het niveau van Biel’am – [is] op het niveau van het
uitgaan van het or chochma uit de malchoet van Lea, en daarom heet hij Biel’am, daar hij
wenste dit licht livlom (verzwelgen).
Lavan was echter de grootvader van Biel’am, en de ziel van Lavan keerde zich in Biel’am
terug, waardoor in hem de wens werd opgewekt om met behulp van terafiem, eveneens als
zijn grootvader, het or chochma te ontvangen. Maar zonder terafiem was hij als een blinde, en
daarom wist hij niet, dat Jaakov met zijn vrouwen en kinderen van hem vluchtte (de Tora.
Beresjiet. Vajetse, 39; 22). Trouwens, Aza en Azaël – dat zijn die twee engelen, welke de
Schepper trachtten te overreden om de mens niet te creëren (zie 4 categorieën:
barmhartigheid, waarheid, gerechtigheid en vrede).
17. Ook de chet van Ets Daat – de zondeval van Adam – vond plaats vanwege het gebruik van
het middelste deel van de tieferet der Z”A. De bedwelmende wijn – het licht chochma, welke
van de sof [van] Lea uitgaat (akvaim, van het woord ekev – hiel, gematria 172), brachten
Adam in een roes (anaviem – druiven, gematria is eveneens 172) en brachten tot de wens om
het middelste deel van de tieferet de Z”A – Ets Daat te gebruiken, wat vóór de gmar tiekoen
verboden is.
Maar had Adam tot de sjabbat [ermee] gewacht – tot de toestand, welke met het opstijgen van
de werelden tot het niveau van de gmar tiekoen overeenkomt, dan zou hij ook de vrucht van
de Ets Daat – de Boom van het Bevatten kunnen nuttigen. Maar als gevolg van het gebruik
van het licht chochma voor zichzelf (daar het scherm op dit licht nog afwezig was), viel hij
van zijn geestelijk niveau, en al zijn 9 sfirot, behalve de kether, vielen in de kliepot, aangezien
hij ging wensen, eveneens als Aza en Azaël, het licht, welk licht aan de zielen alleen in de
gmar tiekoen schijnt.
18. Na de eerste zondeval ging Adam door te zondigen – en er werden hem, op die manier,
sjejdiem, roechiem, lilien (verscheidenheden van onreine krachten, welke het licht chochma
voor zichzelf wensen) – d.i. heksen, vandalen (vernielzuchtige wezens), enz. Hun ontstaan
kwam direct van Adam voort zonder medewerking van Chava – door middel van het
uitstorten van zaad, d.w.z. het ontvangen van het licht chochma zonder noekva – masach, dat
in de Tora als zonde geldt.
Direct daarna, kwam hij bij Chava, en zij werd zwanger met Kaïn – d.w.z. Adam maakte van
een scherm gebruik en wenste het licht chochma in de toestand van kdoesja, niet voor
zichzelf, te ontvangen.
Maar aangezien hij zich nog onder de heerschappij van zijn vorige daden bevond, werd Kaïn
met slechte, egoïstische neigingen geboren. En van hem stamde al die generatie, die tot de
zondvloed leidde.
En alleen uit de tweede zievoeg van Adam met Chava werd Hevel geboren – de partsoef
kdoesja. Vervolgens Adam verliet zijn vrouw wederom, waarbij hij zijn zaad bleef uitstorten
14

– d.i. hij ontving het licht chochma zonder noekva – masach, totdat hij tot Chava opnieuw
terugkeerde en verwekte Sjeth.
19. Kaïn naar zijn aard wenst het licht chochma zonder het licht chassadiem. Hevel, daar hij al
in de kdoesja is geboren, d.w.z. door middel van een scherm, wenst voor alles het or
chassadiem. Aangezien Kaïn ouder is, wat betekent dat hij qua niveau hoger, dan Hevel is,
ontvangt Hevel via hem het licht.
En gezien het feit, dat Kaïn niet wenst om met behulp van een masach het licht te ontvangen –
en zonder masach kan men geen licht aan Hevel doorgeven, staat dat gelijk aan het
vermoorden van Hevel, daar het or chochma – dat is or chaim, het licht van het leven. En op
de vraag van G-d waar is Hevel, antwoordde hij: “Ben ik soms de hoeder mijns broeders? (de
Tora. Beresjiet. 5; 9) – d.w.z., waarom in vredesnaam ben ik verplicht om hem te
bevoorraden, over hem te zorgen, hem or chochma te geven ?
20. De zielen [die ontstaan] uit het uitstorten van zaad, d.i. uit het uitgaan van het licht van de
hemel (zachar), maar die niet de aarde (nekejva, noekva) hebben bereikt, d.i. een masach –
bevinden zich als het waren in de lucht hangende. En pas later het water, het or chassadiem,
kan ze corrigeren.
De zondvloed, eveneens als andere bestraffing van de Tora – dat is geen bestraffing, maar
slechts een tiekoen – correctie. Aangezien deze zielen geen geschikte klie – goef ontvingen,
heten alle deze heksen, vandalen, enz., zonder lichaam. Na de zondvloed echter kunnen deze
zielen geleidelijk in onze wereld neerdalen, waarbij zij zich in lichamen van geestelijk
nieuwgeboren [schepselen] inhullen, en op die manier beweegt de Schepping zich tot de gmar
tiekoen voort.
De zondvloed zelf – dat is een tiekoen, om de kliepot af te scheiden, zodat geen nare
gedachten in ons zouden heersen en zodat wij verleidingen om aan zichzelf genietingen te
verschaffen te boven zouden kunnen gaan. Ook de 10 Haroegej Malchoet is een tiekoen, de
correctie van die 10 druppels zaad, welke bij Josef onder invloed van de vrouw van Potifara
waren uitgescheiden (de Tora. Beresjiet, Vajesjev, 39).
21. Men dient op te merken, dat juist de zielen, welke uit uitstorting van zaad geboren zijn,
zijn hoger, dat degenen, die met behulp van de noekva – masach zijn geboren, aangezien de
eersten zijn niet door een masach beperkt zijn en zijn slechts met de wens van de Zachar (het
mannelijke beginsel, een invloed, het altruïsme, de Z”A) om het licht zonder inkleding van dit
licht in een hem beperkend omhulsel uit het or chassadiem, verbonden zijn. Maar er bestaat
een sterke invloed van kliepot - verleidingen op dergelijke hoge zielen.
22. Adam bevat in zich alle zielen en alle werelden BaJ”A. Na de zondeval verbrokkelde zijn
ziel zich in scherven, welke scherven in de kliepot vielen, welke kliepot in 70 delen –
volkeren zijn ingedeeld. De betekenis van de galoeten (verbanningen) uit Israël (Atsieloet)
naar een vreemd land bestaat daarin, om de joden (altruïstische keliem) met de 70 volkeren
van de wereld te vermengen, om uit die volkeren zuivere zielen uit te laten zoeken, welke
zielen vanwege de zondeval in de kliepot vielen.
Zoals in de Midrasj Rabba is gezegd, het doel van de verbanning en het leven van Israël onder
de goïm bestaat daarin, om de geriem – tot het Jodendom bekeerden – zich tot hem te laten
aansluiten.
15

De grootste kliepa heet Mietsraïm (Egypte) – van woorden miets (jetser, wens), raïm (mv. van
het woord ra – de slechte neiging van de mens, het egoïsme). Daarom maakte Josef aan de
nieuwe bekeerden een besnijdenis, hij stootte de 3 kliepot van de klie kdoesja weg.
Zijn wens was hoofdzakelijk om die sjediem, roegiem (heksen, duivels) te corrigeren, welke
van het uitstorten van zaad van Adam zijn geboren – omdat dat zijn juist de meest hoge
zielen, welke zielen is het in principe mogelijk om te corrigeren alleen door vele
zielstransmissies.
Daarom verscheen het joodse volk (jehoedie – van het woord “jechoed” – vereniging,
samenvloeiing met de Schepper – alsmede van het woord “m’joechad” – bijzondere, omdat
het vrij is van eigenliefde, en alleen zulke [schepselen] kan men “jehoedie” noemen) alleen
met de generatie van Jaakov.
Dat is het volk, welk uit zielen bestaat, die de correctie zijn doorgelopen in zielstransmissies –
gielgoeliem vanaf de Adam tot Jaakov. En vanaf Jaakov begon de correctie van de zielen,
welke zielen baniem (zonen) heten, t.o.v. de zielen van Avraham, Itschak en Jaakov, welke
avot (vaderen) heten.
In Egypte allen waren Egyptenaren. Maar door middel van werk aan zichzelf scheidde zich
van de algemene massa [mensen] een deel – “goj mie kerev goj” – en werd tot een
afzonderlijk volk. D.w.z., de netsoetsiem (het deel van Israël), welk in de kliepot (het deel
Mietsraïm) viel, corrigeerden – zochten uit en brachten omhoog in de Atsieloet – een deel van
de kliepot, en zo ontstond het volk Israël.
23. Maar vóór de zondvloed juist deze hoge zielen negeerden de Schepper – hoofdzakelijk,
zoals de Tora verteld, door het uitstorten van het zaad op de grond. En zij werden gedeeltelijk
door de zondvloed gecorrigeerd, door de uitwerking van lichten chassadiem - maim, door
water, welk water op een klie zijn eigenschappen overbrengt.
De tweede zielstransmissie van deze zielen vond plaats in de “dor haflaga” – de generatie van
het scheiden van mensen in volkeren. De derde zielstransmissie vond plaats in de bewoners
van S’dom.
24. In de mens zijn er drie zielen:
1. nefesj kdoesja – de heilige ziel, welke geen correctie nodig heeft, daar zij alleen uit
het goede bestaat;
2. nefesj Noga – deze bestaat voor de helft uit het goed en voor de helft uit het kwaad, d.w.z.
het hangt van de keuze door ons van onze daden. Indien zij zullen aan onze correctie
bijdragen (in een zulk geval heet een daad “Voorschrift”), dan sluit de Noga zich tot de nefesj
kdoesja. Indien echter onze daad egoïstisch (in een zulk geval heet een daad “zonde”), dan zal
de Noga zich aan de derde ziel van de mens aansluiten – nefesj van drie kliepot;
3. nefesj van drie kliepot – een deel van de ziel, welke men niet kan corrigeren. Maar
geleidelijk, door de tweede ziel (Noga) tot de nefesj kdoesja aan te sluiten, isoleren wij op die
manier de derde ziel van het licht, en zij sterft af.
Adam was geschapen zonder de drie kliepot. De kliepa Noga was in hem dus onophoudelijk
met de nefesj kdoesja verenigd. Daarom diende hij ook te zondigen, zodat een vermenging
16

van alle kliepot zouden plaatsvinden, en vervolgens, door het kiezen voor het goed, het
scheiden van het goed uit het kwaad, het kwaad te vernietigen.
De mens is neutraal. Hij gewaarwordt alleen de op hem werkende krachten, en aangezien op
ons allen vanaf de geboorte een [zekere] kracht (engel) invloed uitoefent, welke engel jetser ra
(het slechte beginsel, het egoïsme) heet, beschouwen wij het in ons opgewekte egoïsme als
onze persoonlijke natuurlijke beginsel, de eigenschap van het lichaam.
Indien de mens stelt zich voor, dat al zijn wensen – die zijn niet van hem, maar die worden
aan hem toegezonden, op hem van buiten opgelegd – zal het hem veel gemakkelijker zijn om
aan zijn wensen tegenstand te bieden.
Stelt u voor, dat u zich al “boven de aarde” bevindt, in de geestelijke werelden, in u kijkt naar
zichzelf en naar uw lichaam van buiten – ziet u, hoe legt het u voortdurend zijn wensen op,
welke wensen u streeft direct te bevredigen, en zo gedurende uw heel leven. En uiteindelijk
blijft het lichaam in de aarde achter. En u – uw “ik”, d.i. uw ziel – kijkt toe en verwondert u
over hoe kan een mens toch zijn geheel leven zich met een zulk nutteloos werk bezighouden –
datgene te vertroetelen, wat gedoemd is om te sterven!?
25. De wereld A”K vulde met het licht de plaats vanaf het begin van de ontwikkeling der
werelden tot de taboer van de A”K. De olam Nekoediem vulde de plaats vanaf de taboer tot
de parsa. De Atsieloet vult de plaats vanaf de parsa en tot het einde, tot het punt van onze
wereld, door op verzoek van rechtvaardigen de keliem van de werelden BaJ”A tot zich, boven
de parsa op te laten stijgen, en daar vult zij met licht. Dat vervult de partsoef Z”A alsmede de
partsoef Malchoet van de wereld Atsieloet.
Daarom begint de Tora juist van hen, daar hij vertelt alleen over datgene, wat op ons
betrekking heeft: “In den beginne schiep G-d de hemel (de Z”A) en de aarde (de Malchoet).
De Malchoet – dat is de som van alle zielen en datgene, wat de Malchoet ontvangt afhankelijk
van het niveau, waar zij zich bevindt, terstond ontvangen ook de zielen, die deze haar toestand
opwekten.
Elke partsoef – dat is, in het algemeen, de verhouding tussen de Z”A en de Malchoet, waar de
Z”A – dat zijn 9 sfirot van het directe licht, en de Malchoet – dat is een masach, welke ze
weerkaatst. De malchoet kan gebruikmaken van keliem hasjpaa (kether, chochma en biena),
en een zulke toestand van de Malchoet heet katnoet; óf [zij kan gebruiken] alle keliem, met
inbegrip van keliem kabbala (vanaf chessed tot de jessod) – en een zulke toestand van de
Malchoet heet gadloet. In de katnoet ontvangt de Malchoet alleen het licht chassadiem; in de
gadloet ontvangt zij ook nog het or chochma.
26. In de wereld Ejn Sof is er geen verschil tussen or en klie. In de Galgalta vult or kether de
klie kether. Maar in de A”B reeds or chochma is in de klie kether, en in de Sa”G – is het or
biena in de klie kether. Op die manier verschijnt een gewaarwording van het tekort aan licht
in de klie en er wordt steeds verdere verwijdering van de klie van het licht opgetekend, zodat
aan het einde van de ontwikkeling van de werelden verschijnt de Malchoet zonder licht, d.i.
het lichaam zonder ziel. En van dit punt af begint het werk van de mens om de
oorspronkelijke toestand te bereiken.
27. “Ramchal. Adier ba Marom”, blz. 25: “De sjvierat keliem in de olam Nekoediem legde de
grondslag voor het ontstaan van de werelden BaJ”A, als gevolg waarvan onze wereld
17

verscheen, en de mens werd geschapen, d.w.z. er werd een basis gelegd voor de gehele
Schepping, welke tot aftakkingen van de olam Nekoediem wordt.
En het scheppen van de mens in de toestand van vrijheid van de wil, de vrijheid van keuze
van zijn daden, welke mens een beloning of een bestraffing ontvangt afhankelijk ervan, zo
was het door de Schepper gepland, zodat uiteindelijk de mens van de Schepper alle voor hem
voorbestemde genieting zonder schaamte zou hoeven te ontvangen.
En om de voorwaarden voor de vrijheid van handeling te scheppen, is het nodig dat in hem
slechte neigingen voorhanden zouden zijn, zodat nu en dan ze over de mens zouden heersen,
en soms de mens ze zou besturen en ze zou ondermijnen, en opdat de gevolgen van deze zijn
handelingen hun weerklank in de Hoge Werelden zouden vinden. En op die manier
verschijnen verschillende naar niveau slechte en goede tijden.
En bovendien, er is een mogelijkheid voor een berouw na een slechte daad, en dat betekent,
dat er een mogelijkheid bestaat om terug in tijd te keren en een of andere handeling te
corrigeren. Ook hieruit stamt de basis af van het belonen en bestraffen, en dat allemaal is het
gevolg van de sjviera en de tiekoen keliem”.
28. Het gehele bestuur van onze wereld gaat van de partsoef Z”A de Atsieloet uit, waarin wij
5 mogelijke toestanden vinden:
a) ieboer (verwekken) – gedurende de eerste 2000 jaren, en in het bijzonder in de egyptische
ballingschap, wanneer de Schepper zich volledig van onze wereld verbergt, alsof Hij onze
wereld verliet en let niet meer op de handelingen van de mensen;
b) jenieka (het grootbrengen met voer) – zoals onze huidige tijd, wanneer onder ons geen
profeten en wonderen zijn, evenmin als de aanwezigheid van de Schepper, behalve enige
kennis over Zijn grootsheid;
c) gadloet 1 (de eerste periode van het volwassen worden) – wanneer de Schepper neemt
duidelijk de macht over de wereld (daarvóór werd onze wereld door Hem bestuurd
onzichtbaar voor ons, en daarom werd het door ons als een toevallig, natuurlijk verschijnsel
gewaarword) in de ogen van Israël en de goïm. Dat was de tijd van de Eerste en de Tweede
Tempels. Maar dat is geen volledige openbaring van de Schepper aan volkeren, daar zij
middels wonderen wordt verwezenlijkt.
d) gadloet 2 (de tweede periode van het volwassen worden) – wanneer de Schepper openbaart
zich voor de ogen (gevoelens) van alle schepselen, Zijn bestuur wordt bevat, en wonderen en
het geloof worden onnodig, en in plaats daarvan komt de Kennis, de gewaarwording van de
Schepper in de voor allen helderen vorm.
e) het opstijgen van de Z”A – een geleidelijke absolute bevatting, samenvloeiing van allen
met de Schepper (Ramchal. Daat tvoenot, blz. 140 – 146).
29. De tijden van alle gebeurtenissen, welke in onze wereld plaatsvinden, zijn in de Malchoet
de Atsieloet bepaald.
a) in de Z”A bevindt zich de bron van alle toekomstige gebeurtenissen, en in de Malchoet –
de tijd, waarin elke ervan zich in onze wereld dient te manifesteren;
18

) in de Malchoet wordt de tijd bepaald van het neerdalen en de tijd van het terugkeren van
elke ziel. De bijzonderheid van de ziel wordt door de tijd van haar geboorte bepaald.
c) de ziel (nefesj) bevindt zich in de Malchoet in overeenkomst met het niveau van or roeach
in de Z”A;
d) de roeach van eenieder is in de eerste 6 dagen van de schepping gevormd, en de nefesj van
eenieder wordt op elk willekeurig tijdstip gedurende 6000 jaren gevormd, en de
eigenschappen van de ziel hangen af van de tijd van haar vorming;
e) indien de ziel van de mens manifesteert zich in deze wereld op dezelfde geestelijke tijd,
wanneer de Malchoet overeenkomt met dat niveau van de Z”A, waar zich de roeach van de
mens bevindt – wordt een succesvol mens geboren;
f) de nefesj ten opzichte van de met haar overeenkomende roeach heet de vrouw van de mens;
g) het leven, succes – hangt van de ziel af. Indien de roeach in de wereld uitgaat, wanneer de
nefesj zich daar bevindt – alles wordt makkelijk aan een zulke mens, zelfs indien hij geen
rechtvaardige is. Zo niet – dan is zijn leven zwaar, zelfs indien hij rechtvaardige is. Daarom
wordt gezegd, dat alles hangt van het geluk – de mazal (het niveau van de roeach van de
echtgenoot van de ziel);
i) er is geen mens, bij wie gedurende de 6000 jaren niet zijn “uur” zou zijn, maar de mens gaat
niet altijd in de wereld uit in overeenstemming met “zijn uur”;
j) alle zielstransmissies (reïncarnaties) van het leven van de mens zijn daarvoor bedoeld,
opdat zijn ziel met “het uur” zou samenvallen en op die manier tot de correctie zou komen;
k) eenieder, die “andermans uur” grijpt, zal hem uiteindelijk aan de ware eigenaar afstaan;
l) alle correcties, welke door de Torastudie en het vervullen van Voorschriften worden bereikt
– zijn slechts daarvoor, om het “uur” te corrigeren. De mens dient een elk uur van zijn leven
te corrigeren (Bieoerej Hagra).
30. In geen geval dient men te denken, dat van onze goede daden ontvangt de Schepper een
genot, en van onze slechte [daden] – droefenis. Alleen maar, omdat Zijn enige wens is om ons
te geven, geven wij Hem door Hem de mogelijkheid te geven om ons te vergenoegen, als het
ware, een genieting. Het is duidelijk, dat dat is slechts voor het oren stelende woord. De
Schepper is boven onze wensen.
Door Zijn wil te vervullen, creëren wij in ons een vat, welk vat in staat is om een genieting te
ontvangen; door die niet te vervullen – brengen wij schade alleen aan onszelf. En dat was Zijn
wil – om een bestuur te scheppen, dat van onze handelingen afhangt.
Een angst voor de Schepper, een dank, verzoeken tot Hem – dat zijn in feite het scheppen in
ons van een klie voor het ontvangen van een genot. Hij is echter boven alle reacties op onze
handelingen. De van ons vereiste voorwaarde is het vervullen van Voorschriften “omwille
van Hem” (lie sjma) – is niets anders, dan het scheppen van het or chozer – de voorwaarde
voor het ontvangen van een genieting, het licht chochma.
19

Er wordt verteld, dat de Ziener uit Lublin aan het einde van Jom Kiepoer antwoordde aan
eenieder op de vraag met het antwoord, welk hij direct van de hemel ontving. En wanneer één
van zijn chassidiem zei, dat zijn verzoek is om alles alleen omwille van de Schepper te doen,
kreeg hij een antwoord: “Zonder het bewijzen van dient!”. En daarom dient men te onthouden
– [dat] de weg van de Tora, de Kabbala, het altruïsme – is alleen voor ons welzijn.
31. Tfiela – een gebed, een verzoek om datgene, wat een klie, een mens werkelijk ontbreekt.
Maar wat als wij niet weten, wat wij eigenlijk nodig hebben, en verzoeken om datgene, wat
wij in feite, helemaal niet nodig hebben? Zoals, bijvoorbeeld, ik heb brood nodig, maar ik
neem per vergissing in de winkel welk. Indien de verkoper een helderziend is, d.w.z., die
begrijpt, wat ik in werkelijkheid nodig heb – dan, zal hij mij, natuurlijk, datgene geven, wat ik
nodig heb, en niet waar ik per vergissing om vraag.
Daarom is het belangrijkste – te verzoeken, maar wat aan eenieder van ons te geven – dat
beslist de Schepper. En daarin is ons geluk, anders zouden wij én onszelf, én de anderen
schade berokkenen. En op elk verzoek, dat tot de Schepper is gericht, is er een antwoord.
32. In de mens zijn er drie wensen:
a) eigen wens – wensen van het lichaam: eten, drinken e.d., welke dient men te vervullen voor
het behouden van een normaal bestaan van het lichaam;
b) andermans wensen – dat zijn wensen, die van buiten worden opgelegd, welke wensen door
het gevoel van schaamte worden opgewekt alsmede door het eisen van eerbetoon, respect,
status van [de kant van] zichzelf gelijken.
In deze beide wensen zijn [de aspecten van] beloning en bestraffing evident, en daarom
bestaat er voortdurend het streven om het gewenste te vervullen.
c) wens van boven – de wens van de Schepper, dat een mens het geestelijke boven het
materiële verkiest. [De aspecten van] beloning en bestraffing zijn niet evident, als in de eerste
twee – en daarom zijn er geen krachten en het bijzondere streven om deze wens te vervullen.
Om de mens toch te dwingen onbewust datgene te vervullen, wat voor Hem nodig is, plaatst
de Schepper in bepaalde objecten van onze wereld genietingen of het lijden, en, op die
manier, bestuurt Hij de mens onderbewust via de eerste twee wensen.
33. Men kan het leven weer tot leven brengen alleen door de engel van dood te doden. En dat
bedoelt de Tora, wanneer zij over vier vormen van het beroven van het leven spreekt:
a) vierendelen – het verdelen in delen, d.i. het scheiden van kliepot (de Malchoet van de
Ts”A) van de kdoesja door middel van het opstijgen van de malchoet in de biena;
b) het verbranden – het ontvangen in de malchoet van eigenschappen van de biena;
c) het doden met een zwaard – met behulp van een zievoeg op de middellijn (kav emtsai);
d) het verstikken – als gevolg van het afwezig zijn van adem der kdoesja door middel van het
vormen van een zievoeg van de Zo”N de Atsieloet.
Pas na alle vier vormen van de vernietiging van de kliepa verdwijnt zij uit de wereld.
20

34. In de gmar tiekoen zullen wij zien, dat datgene, wat ons vroeger als een vervolging van de
kant van goïm leek, zal zich openbaren en het zal geheel tegenovergestelde geopenbaard
worden – dat alle volkeren daarmee alleen de aanwijzingen van de Schepper vervulden om
ons tot het absolute geloof te brengen.
En datgene, wat door ons als de klappen van het lot werd gezien, zal zich in het tegengestelde
onthullen – dat daarmee sloegen de goïm zichzelf, want juist door deze vervolgingen
versnelden zij ons voortschrijden tot de volmaaktheid, en [zij] zichzelf – tot de ondergang.
(Dat gaat op zowel in het kader van geestelijke, religieuze vervolgingen, als ook ten opzichte
van onze innerlijke goïm – gedachten en wensen, welke ons van de Tora wegstoten). (Zohar,
d. 1, blz. 165).
35. Alle werelden, alle schepselen bevinden zich binnen eenieder van ons. In ons zijn er vele
tegenstrijdige beginselen, welke men kan noemen als de Schepper, Adam, Chava, Avraham,
Itschak, Jaakov, Mosje, Josef, David, Farao, goïm, joden, dieren, Tempel e.d. – d.w.z., alles,
wat bestaat en zelfs wat nog niet in onze wereld verscheen, zelfs sterren, landen en steden. En
de mens zelf – dat is ons innerlijk punt, welk punt onze “ik” gewaarwordt.
Bijvoorbeeld, het gewaarworden door ons van het geestelijke uitzichtloosheid heet galoet –
verbanning, ofwel duisternis, ofwel woestijn – afhankelijk van datgene, waar het over gaat –
op welk niveau de mens zich bevindt. De mens kan zichzelf een schepsel noemen, wanneer
hij voelt, dat hij door de Schepper is geschapen. Het goed – dat is het samenvallen met de
Schepper. Het kwaad – elke verwijdering van Hem.
In deze taal (trant – vert.) is de gehele Tora geschreven: zij spreekt over de enige schepsel –
de mens, waarbinnen zich alles bevindt: én de paradijselijke hof, én bomen, én de slang, en de
zondvloed, en de gehele mensheid, in hem worden oorlogen gevoerd, en alles loopt naar het
beoogde einde – wanneer deze mens met de Schepper zal samenvloeien.
De mens – dat is een kleine wereld. De aanvoerders van deze wereld – dat zijn zijn
voornaamste wensen. Rechtvaardigen in de mens – dat zijn zijn gedachten over de
toenadering tot de Schepper. Zondaars – dat zijn [zijn] egoïstische gedachten. Zo dient men
alles waar te nemen wat in de boeken van de Tora beschreven wordt.
36. De gehele geestelijke structuur wordt in drie delen ingedeeld:
a) rechtstreeks de Schepper Zelf;
b) het van de Schepper uitgaande licht;
c) keliem, zielen, welke dit licht ontvangen.
De Schepper Zelf is ons verstand niet in staat te bevatten, en daarom noch naam, noch
eigenschappen welke dan ook kunnen wij Hem toeschrijven. In keliem zijn er twee
karakteristieke tegenpolen – het verbergen en het onthullen. Aanvankelijk verbergen ze de
Schepper.
Zoals, bijvoorbeeld, een mens, welke zich van de blik van een ander sluit. Het verbergen
bestaat uit 10 schermen, welke sfirot heten. Hoe lager is een klie, sfira, des te meer licht zij
verbergt. Maar wanneer de ziel van de mens, dankzij het uitvoeren door hem van bepaalde
voorwaarden - voorschriften, begint deze keliem te beheersen, dan veranderen de
21

eigenschappen van het verbergen, verzwakken van het licht in het tegengestelde, waarbij, zo
groot als vroeger het verbergen was, zo groot manifesteert zich nu het onthullen van het licht
aan deze klie.
En, op die manier, hoewel de Schepper Zelf is absoluut ondoorgrondelijk, openbaart Hij zich
aan ons door middel van het vullen van keliem (vaten) van onze zielen met het van Hem
uitgaande licht, en in die mate is Hij bevattelijk.
Nu wordt het ons geheel duidelijk, dat al die namen en handelingen, welke aan de Schepper in
de Tora, in al haar boeken, worden toegeschreven, worden in onze aarde taal beschreven, en
in geen geval de Schepper Zelf beschrijven, maar slechts over een mate van een reactie van
een klie op het door de Schepper uitstralende licht, om precies te zijn, het opwekken van de
ziel wegens het vullen met een bepaald licht.
37. De trappen van geestelijke verheffing:
het ontvangen – om zichzelf een genieting te geven
het weggeven – om zichzelf een genieting te geven
het weggeven – om te vergenoegen, om een genieting te geven
het ontvangen - om te vergenoegen, om een genieting te geven.
Alleen een handeling is in onze macht, maar geen gedachte, welke met die handeling gepaard
gaat. Een motivatie – deze kan alleen de Schepper Zelf van boven veranderen, in
overeenkomst met ons verzoek. De mens is niet in staat om zijn aard te veranderen, hij hoeft
het ook niet. Wat van hem wordt verlangt is alleen, dat hij dat zou gaan wensen en de
Schepper erom verzocht. En daarom heet het werk aan zichzelf “avodat haSjem” – “het werk
van de Schepper”, want de mens alleen verzoekt, maar de Schepper doet (het boek “Jesjer
dievrej emet”, blz. 13).
38. Elke ziel bestaat uit 10 sfirot, het or pniemi en het or makief.
Het or pniemi bevindt zich in de klie pniemi – in de 10 sfirot, en het or makief bevindt zich
gewoonlijk in de klie makief. Maar Adam en Chava hadden deze klie makief ofwel [klie]
chietson niet. In de Tora wordt verteld, dat zij waren naakt en schaamden zich niet, d.w.z. zij
misten een gewaarwording van het tekort aan deze klie.
En het gewaarworden van een gebrek – dat is altijd de eerste reden voor het opvullen, de
correctie van dit gebrek (zoals bij een zieke, die niet voelt dat hij ziek is – hoewel hij toch
bereid zou zijn om geneesmiddelen te gaan gebruiken, maar hij voelt er geen behoefte aan).
Het gewaarworden van gebrek, een schaamte – daar de klie chietson een deel van de klie, van
de ziel is, welk deel niet met het inwendige licht, or pniemi gevuld is – dwingt de mens
daarom om vooruit te gaan, d.w.z., om een masach op te bouwen en zijn ziel met het licht te
vullen.
En aangezien bij Adam en Chava deze klie ontbrak, waren zij niet bereid tot het uitvoeren van
de rol, waar zij voor geschapen waren. En daarom was het voor hen tevoren voorbestemd om
via de zondeval door te lopen ter verkrijging van een klie chietson.
39. In ons bestaan er twee typen van analyse van omstandigheden: het eerste is – het analyse
van het goed en het kwaad; het tweede is – het analyse van waarheid en leugen.
22

Om te dwingen in de nodige richting tot het doel van de Schepping zich te ontwikkelen en te
handelen, sloot de Schepper in de natuur van de schepping een lichamelijke kracht van de
analyse in op basis van het gevoel “bitter” óf “zoet”.
Bij deze analyse haat de lichamelijke kracht en stoot alles wat bitter is af, aangezien zij zich
[erdoor] slecht voelt, en houdt van zoet, trekt alles wat zoet is naar zich toe.
En deze lichamelijke kracht is volkomen afdoende voor een doelgerichte ontwikkeling van de
levenloze, vegetatieve en dierlijke natuur en het voeren ervan naar de vereiste volmaaktheid,
d.i. naar het door de Schepper gekozen doel.
Alleen de mens is gedwongen om naar het doel te gaan in weerwil van de wensen van het
lichaam, waarbij hij geen keuze maakt tussen twee mogelijke toestanden – zoet óf bitter, maar
in weerwil ervan, [dient te kiezen] uit de toestanden: waarheid – leugen.
40. Zoals ik reeds meermaals herhaalde, vormt de mens het doel van de Schepping, d.w.z.,
alles is omwille van de mens geschapen – alles wat wij leren over de achtereenvolgende
ontwikkeling van de werelden was alleen ten behoeve daarvan, dat hun bewoner - mens
(Adam) zou verschijnen in een kant-en-klare plaats van zijn werk aan zichzelf door middel
van een vrije keuze uit het voor hem zich onthullende beeld van het heelal. En alle hogere
werelden, en ons heelal bestaan alleen maar als een voorziening in het volbrengen van deze
taak – het scheppen voor de mens van condities voor zijn geestelijke verheffing tot het niveau
van de Schepper.
Op het moment van het scheppen van de mens uit de Malchoet de Atsieloet, welke Malchoet
ook de werelden BaJ”A creëerde, stemde haar geestelijke toestand, de geestelijke klie – goef
met deze werelden overeen. D.w.z., de geestelijke bevatting van een gewaarwording, het
besef was bij Adam binnen de grenzen van alle werelden BaJ”A, terwijl wij nu beseffen
slechts een nietig deel van onze wereld, en de werelden BaJ”A gewaarworden wij in het
geheel niet.
En het heeft, natuurlijk, niets met de toestand van ons materieel lichaam te maken – van vlees
en botten, dit [lichaam] is ons metgezel voor een bepaalde tijd, buiten elk verband met de
grenzen van geestelijke gewaarwordingen. (Zoals rav Baruch Ashlag schrijft over zijn vader
in het voorwoord bij het boek “Prie chacham” - zie op onze site – schreef hij alleen datgene,
wat hij zelf bevatte. En zoals wij zien uit zijn werken, zijn beschrijving van het systeem der
Schepping begint met de Oneindige wereld).
De mens is als het ware een gesloten doos, die alles van buiten ontvangt – d.i. de vitale hem
doen oplevende kracht en invloeden, welke alle gewaarwordingen in hem oproepen.
De Schepper weet van tevoren, welke gewaarwordingen zullen Zijn uitwerkingen bij de mens
oproepen. Van ons hangt alleen de wens af om ons op de ontvangst van steeds fijnere
gewaarwordingen in te stemmen – en dan zullen wij ze ontvangen, d.w.z., de krachten zullen
gaan voelen, welke krachten achter de door ons zichtbaar omhulsel van onze wereld actief
zijn.
23

Door geestelijk in de wereld Atsieloet, bijvoorbeeld, te zijn opgestegen, hoewel het materiële
lichaam zich in onze wereld bevindt, gewaarwordt de mens twee werelden tegelijkertijd – én
de wereld Atsieloet, én onze, materiële wereld.
41. Het gehele werk van de mens, welke mens het geestelijke obstakel die onze wereld van
geestelijke werelden scheidt, reeds doorliep, zijn wisselwerking met het Hoogste Licht, is op
het principe van drie lijnen (giemel kaviem) opgebouwd:
a) tot de geestelijke klie van de mens (wens + masach) komt het licht van boven – een
genieting. Deze aanvoer van licht heet “kav jamien” (rechte lijn);
b) een masach – een wilskracht van de mens, zijn onwil om voor zichzelf te genieten, zijn
voorkeur voor de geestelijke nabijheid tot de Hoge boven het persoonlijke egoïsme – stoot dit
aankomend licht - genieting terug. Deze weerkaatsing van het licht heet “kav smol” (linke
lijn);
c) door in duisternis zonder licht te zijn gebleven, besluit de mens om een deel van het licht
uit liefde voor de Hoge te ontvangen. Deze ontvangst van een weinige portie (Va”K) van het
licht - genieting heet “kav emtsai” (de middellijn). Het geestelijke systeem, dat in de modus
van drie lijnen werkt, heet mietkala (weegschaal).
De middellijn, die twee uiterste in evenwicht houdt, heet lasjon ha-kodesj (de heilige taal)
naar het voorbeeld van een meettong van een weegschaal. Daarom juist wordt gezegd, dat de
Tora in de lasjon kodesj is geschreven, daar haar te begrijpen kan alleen hij, die het werk van
de ziel in de kav emtsai beheerst. De geestelijke toestanden door middel van verhoudingen
van materiële objecten van onze wereld of grafische uitbeeldingen van eenvoudige lijnen en
cirkels (direct en omringend licht) uit te drukken – zulke taak zagen voor zich vele oude
kabbalisten.
24

3. DE MENS EN DE WERELD
GOED EN KWAAD. Elke ding in onze wereld – goed of slecht, of zelfs het meest slechte,
heeft recht op het bestaan. En men mag hem niet vernietigen of uit de wereld te verwijderen,
maar het is op ons opgelegd om hem het corrigeren en nuttig te maken. Immers zelfs een
oppervlakkige overpeinzing over het heelal wekt bij ons het gevoel van grandeur en
volmaaktheid op.
Het is bekend, dat de Schepper maakte de schepping niet af. En dat nemen wij waar en
gewaarworden onophoudelijk – én in het algemeen, én in bijzonderheden. Alles bevindt zich
onder invloed van wetten van geleidelijke ontwikkeling – vanaf het ontstaan en tot het
bereiken van de definitieve vorm.
En door dat te beseffen, waarbij wij een of ander element der schepping in een
onverkwikkelijke toestand observeren (een bittere vrucht, een slechte mens, een maatschappij
die zich met haat voedt), beoordelen wij hem niet naar zijn tijdelijke toestand, aangezien wij
al weten, dat de reden voor een dergelijke toestand is – de ontwikkeling. D.w.z., op het
gegeven moment ontwikkelde het zich nog niet tot zijn eindtoestand – de volmaaktheid.
Indien een element van de schepping als een slecht naar zijn eigenschappen wordt gezien –
kan dat niet als bewijs dienen van zijn uiteindelijke eigenschap, want het bevindt zich nog in
overgangstoestanden van het ontwikkelingsproces. En wij kunnen niet beweren, dat het slecht
zal zijn, zoals het aan ons nu wordt vertoond (zoals een zoete appel is bitter in het
rijpingsproces).
Uit het bovengenoemde kan men een conclusie trekken: elk ding dient te zijn geëvalueerd niet
naar zijn tijdelijke vorm, maar naar zijn uiteindelijke, ontwikkelde, volmaakte toestand.
En nu kan men begrijpen het ongefundeerd zijn van de “wereldverbeteraars”, die in onze tijd
zijn verschenen, welke alles om zich heen als onvolmaakt zien en daarom als een behoefte in
de correctie hebbende – d.w.z., in het uithalen van de “niet-gecorrigeerde” delen en in het
vervangen ervan door “gecorrigeerde”.
Maar aangezien de Schepper laat niet toe om iets in de wereld te vernietigen, doch slechts het
omvormen van het kwaad in het goed – tevergeefs zijn alle pogingen van “verbeteraars” om
iets kunstmatig te veranderen – het kwaad blijft. En het kwaad, zijn grootte, bepaalt de
hoeveelheid van trappen der ontwikkeling, welke alle elementen van de schepping zijn
verplicht door te lopen voor het bereiken door hen van de echte volmaaktheid.
En dan zullen slechte, schadelijke elementen, hun eigenschappen, zelf in goede en nuttige
zullen veranderen, zoals juist door de Schepper gepland werd. En pas dan zal de ware
betekenis van een dergelijke trapsgewijze ontwikkeling geopenbaard worden.
Het is nodig om te weten, dat hoewel de boven aangegeven wet van ontwikkeling van de
natuur, welke [wet] alles wat slecht is in het goed en nuttig verandert, is werkzaam van boven.
D.i. zonder onze wens gaf de Schepper aan de mens verstand en macht, opdat hij deze wet
van ontwikkeling onder zijn controle zou nemen – om het ontwikkelingsproces naar onze
wens, naar onze vrije keuze en onafhankelijk van de tijdsverloop zal versnellen.
25

Op die manier, zijn er twee leiders, twee krachten, welke de wegen der ontwikkeling bepalen:
“De Hemelse”, die waarborgt, dat al het kwaad tot het goed en schadelijk – tot nuttig zal
worden gebracht, maar [welke weg] werkt langzaam en pijnlijk. Zodat indien het zich
ontwikkelende element van de schepping levend is, [d.w.z.], over de zintuigen beschikt, dan
wordt pijn gevoeld en hij leed van de meedogenloze hem vooruitduwende ontwikkelende
kracht.
En er is een “Aardse” macht – de afzonderlijke persoonlijkheden, welke [persoonlijkheden]
de Wet der ontwikkeling onder hun controle namen, en daarom zij de kracht hebben om zich
absoluut van de factor tijd vrij te maken, en daardoor het einde – de hoogste trap van hun
ontwikkeling – dichterbij te brengen.
Deze voorwaarde is in de Talmoed weergegeven (Sanhedrin, 98): “Anie – haSjem bieto
hachiesjeno”, d.i. de mensheid kan zelf langs de weg van ontwikkeling gaan, maar indien niet
– dan zal zij alle trappen langzaam en in leed noodgedwongen doorlopen.
Immers, aangezien sprake is van gevoelselementen in de schepping, dan juist bittere
ondervindingen duwen de mensheid tot het overgaan van de meest lage tot de meest hoge trap
der ontwikkeling, waarbij zij “laten niet toe” om te stoppen, daar een vertraging een groter
leed oproept, dan een beweging - en daarom zijn zij gedwongen om zich te ontwikkelen. De
vrijwillige weg van ontwikkeling hangt niet van de tijd af, maar alleen van de grootte van de
wens om het nodige resultaat zo gauw mogelijk te bereiken.
En nu laten wij de kwestie van de correctie van het kwaad in de mens uiteenzetten. Maar eerst
dienen wij afspreken over de betekenissen van deze categorieën – “Goed” en “Kwaad” –
alsmede hun evaluatie. D.w.z., wij dienen duidelijk te bepalen, wat wij onder deze woorden
“goed” en “kwaad” bedoelen, alsook ten opzichte van wie wordt hun evaluatie verricht.
Om dat te begrijpen dienen wij eerst een verband en betrekkingen te evalueren tussen de mens
en de maatschappij, waarin hij leeft en waarvan hij zich voedt, zowel materieel, als ook
geestelijk. De werkelijkheid zegt ons, dat er geen mogelijkheid is voor het bestaan van een
afzonderlijke, van de maatschappij geïsoleerde persoonlijkheid.
D.w.z., de mens is geschapen als een eenheid, als een deel van de maatschappij. Al haar leden
vormen het integrale mechanisme – op die manier, dat er geen vrije beweging van eenieder is,
en eenieder beweegt zich in overeenkomst met de gemeenschappelijke beweging in een
bepaalde richting, welke richting is bepaald door de noodzaak voor het succesvolle werk van
het mechanisme in het geheel.
En indien een storing in één detail van dit mechanisme zal plaatsvinden, dan wordt het niet
beoordeeld als alleen een mankement van deze bewuste eenheid, maar de grootte van de
mankement wordt bepaald in overeenkomst met zijn invloed op het functioneren van het
gezamenlijke werk van het mechanisme in het geheel.
En naar hetzelfde principe tevens in onze analyse – de grootte van nuttigheid of
schadelijkheid van een elke eenheid van de maatschappij dient geëvalueerd te worden niet
naar haar persoonlijke eigenschappen, maar naar haar nuttigheid of schadelijkheid voor de
maatschappij.
26

Er is niet meer in de maatschappij, dan [wat er is] in eenieder van individuen [haar
uitmakende], en de nuttigheid van de maatschappij bestaat in de bruikbaarheid van eenieder.
En wie de maatschappij schade toebrengt, beschadigt uiteindelijk zichzelf, en wie de
maatschappij verrijkt – verrijkt daarmee én zichzelf, daar eenheden – delen van de geheel
zijn, en de som van eenheden vormt een maatschappij.
De vrijheid van een maatschappij en de vrijheid van een individu zijn identiek. Op die manier,
slechte, goede, schadelijke en nuttige kwaliteiten en handelingen worden alleen ten opzichte
van de maatschappij beoordeeld.
Alles wat hierboven gezegd is heeft betrekking op ideale maatschappij, alle leden waarvan
hun verplichtingen ten opzichte van haar vervullen: zij ontvangen niet meer dan wat het hoort
[te ontvangen], d.w.z., zij eigenen zich niet toe wat aan andere toebehoort. Maar indien deze
regel niet nageleefd wordt, dan brengen de overtreders schade niet alleen aan de maatschappij
in het geheel, maar tevens aan zichzelf persoonlijk. Zoals bekend – dat is het verschijnsel, dat
de meeste pijn doet en de correctie nodig heeft.
De genezing is besloten in het beseffen van eenieder, dat zijn welzijn en het welzijn van de
maatschappij – dat is één en hetzelfde, en alleen op die manier zal de wereld tot haar correctie
komen.
WAARHEID, BARMHARTIGHEID, GERECHTIGHEID EN VREDE. Deze vier
categorieën bevinden zich tot onze beschikking voor het bereiken van het doel – het goed en
het geluk. En deze categorieën (begrippen, krachten) gebruikt het Hoge bestuur voor een
geleidelijke ontwikkeling der mensheid tot de nodige, aan de Schepper wenselijke toestand.
Zoals reeds is gezegd, het behoort tot onze mogelijkheden - indien wij dat zou wensen - de
wet van onze ontwikkeling in onze handen te nemen, onder ons bestuur en daardoor onszelf
van vele ziekelijke momenten – die ons anders nog staan te wachten - te bevrijden. En daarom
analyseren wij deze vier categorieën - wat gaven zij ons in het verleden, en wat kan men van
hen in de toekomst verwachten.
WAARHEID. De beste van deze vier categorieën. Wij hebben al gezegd, dat het evenwicht
tussen een individu en de maatschappij wordt gehandhaafd in het geval, wanneer een individu
geeft, d.i. zijn rol ten opzichte van de maatschappij vervult, alsmede zijn deel van de
maatschappij ontvangt, volgens een rechtvaardige verdeling van het gemeenschappelijke
product.
Het gebrek echter van deze categorie is, dat in de praktijk wordt in haar een of ander
mankement vertoond, waardoor zij door de maatschappij niet óverkomt. Wat is dan de reden
voor? En bovendien, bij een wat strakkere analyse van de categorie “Waarheid”, met name
van haar praktische uitwerking, vinden wij, dat zij in dermate vaag en ingewikkeld, dat de
mensheid niet in staat is om haar te volgen.
De “Waarheid” verplicht ons om alle leden van de maatschappij over één kam te scheren,
opdat zij in overeenkomt met het verrichte arbeid zouden ontvangen, niet meer en niet
minder. En dat is de enige rechtvaardige basis. Maar eenieder wenst van het werk van andere
leden van de maatschappij te genieten.
27

Hoe kan men de Waarheid omvormen, zodat zij door de gehele maatschappij aanvaard zou
worden? – Door alle leden van de gemeenschap te verplichten om dezelfde tijd in het werk te
steken? Maar er is toch een verschil in de productiviteit van mensen, al was het maar vanwege
het verschil in de fysieke kracht tussen hen.
Bovendien, is er een psychologisch probleem: bijvoorbeeld, van nature trage mens dient
aanzienlijk meer inspanningen te leveren, dan een vlijtige, en volgens de Waarheid is het
duidelijk, dat men kan één mens niet verplichten om meer te werken dan een ander. Daarom
maken de handige en sterke [mensen] in de maatschappij gebruik van vruchten van
andermans arbeid, aangezien zij minder dan trage en zwakke werken (verbruiken minder
inspanningen).
Bovendien, indien wij de wet van de natuur in acht zullen nemen, dat “de meerderheid bepaalt
de vorm en de wet”, of anders gezegd – “de wet om achter de meerderheid te gaan” (de
meerderheid volgen – vert.), en in de basis de hoeveelheid werkuren zullen leggen – dan
zullen wij volgens de Waarheid een zulke wet niet kunnen aannemen. Immers luie en zwakke
vormen de meerderheid, en zij zullen zich niet prijsgeven aan sterken en ondernemenden om
door hen geëxploiteerd te worden.
Daarom is de enige echte rechtvaardige basis – dat is de hoeveelheid arbeid, welke een
individu afgeeft, met als voorwaarde een waarheidsgetrouw benadering. En daarmee is de
meerderheid in akkoord. Maar dat is in het geheel niet praktisch, aangezien het onmogelijk is
om de grootte van een inspanning te meten en, bovendien, te controleren.
Het is immers onmogelijk te bepalen in hoeverre moeilijk het voor een zwakke is om iets te
doen, hoeveel arbeid zal eenieder leveren in overeenstemming met zijn stemming, gezondheid
en karakter. D.w.z., wij zouden genoodzaakt zijn om de wilsinspanningen van de mens te
gaan meten – in hoeverre zwaar is het voor hem om te werken – wat in principe onmogelijk is
vanwege de individualiteit, het ontbreken van een wetenschappelijke basis en de complexiteit.
De eis van gelijke inspanning van leden van de maatschappij is onmogelijk ook daarom, dat
elke mens voelt zichzelf als de enige in de wereld en hij bekijkt de gehele wereld, de gehele
hem omringende gemeenschap als te zijn in het leven geroepen om hem te bedienen –
bovendien [hij voelt het] in die mate, dat hij acht zichzelf niet verplicht aan de maatschappij.
Kortom, de natuurlijke eigenschap van elke mens is – om de gehele wereld voor zijn eigen
nut te gebruiken, en alles, wat hij aan een ander geeft – dat is alleen uit noodzaak (en ook in
dit geval is er sprake van het gebruik van een ander, maar verborgen, indirect – zodanig, dat
het niet door een ander gevoeld wordt).
De reden daarvoor is, dat een tak (of aftakking) is gelijk aan de wortel, de bron, is dicht bij
hem van nature. En daar de ziel van de Schepper uitgaat, welke Eén en Enige is – en allen zijn
van Hem, dan voelt ook de mens, de zoon van G-d, dat de gehele wereld, alle wezens in de
wereld onder zijn macht zich dienen te bevinden en bestaan voor zijn welzijn.
En het gehele verschil tussen de mensen is alleen in het doel van het gebruik van de wereld:
de een kiest de weg om anderen voor zijn welzijn te gebruiken – voor het ontvangen van
dierlijke genietingen, de ander – voor het bereiken van macht, de derde – voor eerbetoon,
roem. En indien het ook mogelijk was, dan zou eenieder met voldoening de gehele wereld
28

voor het bevredigen van al zijn behoeften tegelijkertijd gebruiken – én voor de rijkdom, én
voor de macht, én voor de roem.
Maar vanwege moeilijkheden, wordt voor één van de mogelijkheden gekozen. En deze “Wet
van Uniek te zijn” – is in het hart van elke mens ingeprent, en geen van ons is vrij van zijn
invloed, en eenieder kiest een deel ervan, in overeenstemming met zijn mogelijkheden en zijn
streven. En deze wet is noch goed, noch slecht – dat is de werkelijkheid en onze natuur, en
men kan hem niet omzeilen of zelfs een beetje verfraaien en verzachten. Deze wet is juist de
Absolute Waarheid.
Hoe kunnen wij nu dan zelfs proberen om aan een lid van een gemeenschap de gelijkheid met
andere leden aanbieden – immers er is niets wat meer tegengesteld is aan de natuur van de
individu! Immers het streven van een individu is – om zich boven de gehele maatschappij te
verheffen.
Op die manier hebben wij ons duidelijk gemaakt, dat met de Waarheid is het onmogelijk om
het leven van een gemeenschap te besturen (alleen in de “gmar tiekoen” zal elke lid van de
gemeenschap zijn absolute instemming met het bestuur van de categorie Waarheid over zijn
leven geven).
BARMHARTIGHEID, GERECHTIGHEID, VREDE. Die waren niet met het scheppen
van de wereld geschapen, doch ontstonden alleen ter gedeeltelijke vervanging van en hulp aan
de categorie Waarheid, waarmee is het onmogelijk, zoals wij ons vergewisten, om onze
wereld te besturen.
Zo is nu gegaan in de geschiedenis, dat hoewel theoretisch wel geacht was, dat de Waarheid
de gemeenschap bestuurt, maar in de praktijk vervingen men haar met een geheel
tegengestelde, en de meest leugenachtigen van haar naam gebruikmaken. En daarom vonden
de zwakke en luie [schepselen] uit en ontwikkelde de categorieën Barmhartigheid en
Gerechtigheid, door hen in de wet van het maatschappelijke leven in te sluiten.
De grondslagen van de maatschappij verplichten de sterken en geslaagden om zwakken te
helpen, opdat die het bestaan van de gemeenschap niet in gevaar zouden brengen.
En daarom bracht men in praktijk de Barmhartigheid (medelijden, aalmoes, hulp). Maar de
natuur van de gemeenschap is zodanig, dat met het ontstaan van de categorie Barmhartigheid
de hoeveelheid zwakken en behoeftigen dermate toeneemt, dat zij hun stempel op de sterke
drukken – en dat leidde tot het verschijnen van de categorie Vrede. Waarbij alle deze
categorieën – Barmhartigheid, Gerechtigheid en Vrede – ontstonden en ontwikkelden zich
alleen vanwege de zwakheid van de categorie Waarheid.
En dat leidde tot de verdeling van de maatschappij in klassen, groepen. Een bepaald deel
ervan nam zich als basis de categorie Barmhartigheid, d.i. een tegemoetkoming, een
opoffering van een deel van zijn aandeel aan anderen. Uit hen ontstonden vervolgens ook
degenen, die de categorie Waarheid aannamen, d.i. het principe – “wat van mij is – is van mij,
en wat van je is – is van je”.
Deze groepen, kan men eenvoudigweg in “bouwers” en “vernietigers” verdelen, waar de
“bouwers” – dat zijn degenen, die over het welzijn van de gemeenschap zorgen en zijn bereid
omwille ervan om hun bezit te delen, en de “vernietigers” – dat zijn degenen, die verkiezen
29

om hun bezit te behouden en zijn niet bereid voor welke offers dan ook omwille van anderen,
zelfs indien dat aan het bestaan van de gemeenschap gevaar oplevert.
VREDE. Wanneer uitwendige omstandigheden brachten deze twee groepen tot hun
tegenstand, en ontstond een gevaar voor hun bestaan, ontving haar ontwikkeling de categorie
“Vrede”, de zin waarvan is, dat beide partijen houden met het conflict op en nemen als een
“waarheidsgetrouw” basis van het bestaan – de coëxistentie.
De aanhangers van deze aanpak zijn, in de regel, uit het aantal van “vernietigers”, de
aanhangers van Waarheid (“wat van mij is – is van mij, wat van je is – is van je”). Daar zij
sterk en ondernemend zijn, zijn zij bereid om risico’s te nemen, zelfs [risico’s voor hun leven]
omwille van de zelfbevestiging.
Terwijl de “bouwers”, de aanhangers van medelijden en barmhartigheid, voor wie het
belangrijkst is – het eigen leven en het leven van de gemeenschap, zijn niet bereid om risico’s
te nemen omwille van het zelfbevestiging van hun standpunt, en daarom blijven zij altijd een
zwakke kant van de gemeenschap. En daarom, natuurlijk, dat de “vernietigers” leiden naar de
Vrede.
Maar aangezien de Vrede is een compromis, daar er geen een basis is voor het invoeren van
de categorie Waarheid, zijn zijn weinige, maar sterke aanhangers niet tevreden met het
bestaande en, voortdurend hervormen de categorie “Vrede”, d.i. veranderen de gemeenschap.
De vrede van een gemeenschap en de mensheid en zelfs een afzonderlijke individu zijn
onderling met elkaar verbonden, en, zijn in het algemeen verenigd. Door de gehele opbouw
als een gesloten systeem te beschouwen, komen wij tot een conclusie, dat dat überhaupt
hetzelfde is.
Bovendien, indien in vorige generaties het leven en het welzijn van de mens waren
afhankelijk van en beperkt door de grenzen van zijn gezin, vervolgens door zijn stad, is zijn
welzijn nu afhankelijk van het welzijn van een staat en geleidelijk wordt het afhankelijk van
het welzijn van de gehele wereld.
En deze afhankelijkheid van het welzijn van staten onderling en eenieder van ons van de
gehele wereld zal in de toekomst nog toenemen. En hoewel dit al duidelijk is, kwam het nog
niet tot het bewustzijn van de gehele bevolking van het planeet, aangezien het vindt plaats
volgens het principe: “Een handeling gaat vooraf aan het bewust-worden van een
verschijnsel”. En alleen de werkelijkheid duwt de mensheid, zoals altijd, vooruit.
Maar behalve deze problemen is er nog één: vier categorieën, welke in eenieder van ons
werkzaam zijn – Barmhartigheid, Gerechtigheid, Waarheid en Vrede – die zich onophoudelijk
in tegenstelling bevinden. Bijvoorbeeld, Barmhartigheid (“wat van je is – is van mij en wat
van mij is – is van je”) spreekt de Waarheid en Gerechtigheid (“wat van mij is – is van mij,
wat van je is – is van je”) tegen. Immers het is volkomen onjuist van het standpunt van
Waarheid om omwille van anderen te werken, dat bederft de mensen, waarbij het leert hen
aan om vruchten van andermans arbeid te gebruiken.
En daarom beweert de Waarheid, dat de mens is verplicht om te bewaren en te vergaren,
opdat hij niet gedwongen zou zijn om als last op andermans schouders in moeilijke tijden te
30

vallen. Hij dient een materieel basis aan zijn nakomelingschap op te bouwen, waarbij hij de
taak van hun voorziening niet op de schouders van de gemeenschap legt.
De categorieën Vrede en Gerechtigheid spreken eveneens elkaar tegen. Immers om een vrede
te hebben – dienen bij sterken en energieke [mensen] de voorwaarden aanwezig zijn om zich
volgens hun inbreng, inspanningen te verrijken. Maar bij onpraktische en luie [mensen] zal
een neergang in hun onderhoud plaatsvinden – tot hun verarming, volgens hun inbreng.
Maar aan de andere kant, hoe kan men een mens ervan beschuldigen, dat hij als niet-energieke
of incapabel is geboren? Zodat Vrede en Gerechtigheid blijven in tegenspraak.
Indien men echter het bezit naar Gerechtigheid verdeeld, bijvoorbeeld, naar de hoeveelheid
monden in het gezin, dan zou dat van de kant van sterken en ondernemenden ontevredenheid
oproepen, tot aan een oorlog toe.
Zo zien wij, dat er geen enkele hoop op vrede in een maatschappij is.
HET EGOÏSME – VERNIETIGER. Nu, wanneer ons duidelijk is, hoe tegenstrijdig in ons
de vier opgesomde categorieën zijn, ontstaat er een vraag, maar kan een mens überhaupt tot
een heldere conclusie komen, tot de enige oplossing van het vraagstuk over de opbouw van
een gelukkige gemeenschap?
De basis van alle tegenstrijdigheden – dat is “het uniek zijn”, dat in eenieder van ons spreekt.
En hoewel deze eigenschap ons rechtstreeks van de Schepper is gegeven – de Enige, de
wortel van al het bestaande, roept deze eigenschap, wanneer zij zich met ons egoïsme
verenigt, een vernietiging op en in de bron van alle ellende van de wereld verandert.
En er bestaat geen mens in de wereld, die van deze eigenschap vrij is – van een
gewaarwording van het uniek zijn. En alle verschillen tussen de mensen zijn alleen in
manifestaties van deze eigenschap – in het verwennen van zijn ondeugden, in het bereiken
van rijkdom, macht of eerbetoon.
Het gemeenschappelijke tussen ons is, dat eenieder streeft onophoudelijk, vaak zelfs
onbewust, om alle anderen voor eigen voordeel te gebruiken. En het doet er niet toe, welke
rechtvaardigingsgronden hij zich bedenkt: immers de wens bestuurt een gedachte, en niet de
gedachte – een wens. En nog dat, het gaat erom, dat in hoeverre een mens groter,
“bijzonderder” is – in dezelfde mate is bij hem het gevoel van zijn “uniek zijn” groter.
HET GEBRUIKMAKEN VAN “HET UNIEK ZIJN” ALS EEN MIDDEL VOOR EEN
BEPAALDE ONTWIKKELING VAN EEN INDIVIDU. Het gevoel van zijn “uniek zijn”
in het hart van eenieder roept een wens op om alles en allen voor zichzelf op te slokken. De
bron ervoor – dat is de Enig zijn van onze Schepper. Zijn eigenschap riep in ons een
overeenkomstig gevoel op. Maar waarom dit gevoel uit zich in ons in een zulke verdorven
vorm, dermate, dat het een basis van alle vernietigingen wordt, hoewel het van de Bron
uitgaat, Die al het levende voortbrengt?
Het gaat erom, dat er twee kanten zijn in de eigenschap “het uniek zijn”. Indien men van het
standpunt van de Schepper kijkt, d.w.z., van de kant van het samenvloeien met Hem, zet de
eigenschap van “het uniek zijn” tot het altruïsme aan – de eigenschap van de Schepper zelf.
31

Daarom dient de van Hem uitgaande eigenschap van “het uniek zijn” eveneens in ons
altruïstisch te worden gerealiseerd, en niet egoïstisch.
Indien wij echter bekijken, hoe praktisch deze eigenschap in ons werkt, dat zien wij, dat deze
eigenschap werkt volkomen tegengesteld – alleen als het egoïsme – de wens om de rijkste te
zijn, de sterkste te zijn, de beroemdste te zijn – uniek in de wereld. En deze twee kanten van
het zich tonen van “het uniek zijn” staan diametraal tegenover elkaar.
Zo is het bedacht door de Schepper, dat wij zelf het gebruik van deze eigenschap veranderen,
en, na met het egoïstische “uniek zijn” te zijn begonnen zich te ontwikkelen, tot het
altruïstische “uniek zijn” aankomen – eenieder en allen samen. En dat zal de voorwaarde van
het leven van de laatste generaties zijn – om de gewaarwording van het “uniek zijn” van zijn
“Ik” voor de doeleinden van het dienen aan de gehele mensheid te gebruiken. En hieruit kan
men volgende conclusies trekken:
Het bereiken van het geluk kan men alleen beseffen door het feit, dat de vrede van de
maatschappij, staat en mensheid zijn onderling met elkaar verbonden. Zolang de wetten van
de maatschappij de meerderheid bevredigen, wordt de minderheid, die onbevredigd is, alleen
gedwongen om de wetten en de vorm van de maatschappij ge accepteren, maar streeft
voortdurend naar haar verandering.
En indien dat niet door een rechte weg ontvangen wordt, dan maar indirect – door oorlogen
tussen staten op te roepen, met de bedoeling, dat als gevolg van oorlogen een aantal
ontevredenen zal groeien, en op die manier een meerderheid zal ontstaan voor een
verandering van een machtsvorm.
En indien wij die minderheid nemen, voor wie een oorlog – een bron van inkomsten, van het
ontvangen van onderscheidingen en promoties, en tot hen ontevredenen met een vorm van een
maatschappij zullen toevoegen, dan zullen wij zien, dat binnen een maatschappij een grote
hoeveelheid van haar leden aanwezig zijn, die oorlogen en bloed wensen.
De leden van een maatschappij, die met een bestaande toestand echter tevreden zijn verblijven
in de toestand van ongerustheid over de eigen veiligheid en kunnen over de vrede alleen maar
dromen. Daarom is vrede van een individu – de basis en de bron van vrede van een staat.
HET LIJDEN EN GENIETINGEN IN HET EGOÏSME. Indien wij het door de Schepper
ons aangeboden plan van handelingen proberen te beseffen, dan komen tot een ontdekking,
dat het steen des aanstoots zich in het veranderen van onze natuur bevindt van het egoïsme in
het altruïsme.
En hoewel van het eerste gezicht het plan lijkt ons onrealistisch, zelfs fantastisch, boven onze
krachten, maar na hem te hebben beseft, zullen wij begrijpen, dat alle tegenstrijdigheden
tussen het egoïsme en het altruïsme zijn niet meer dan psychologisch! Immers in
werkelijkheid worden al onze verworvenheden in het leven door één woord bepaald –
“genieting”. Alleen dat wensen wij en dat verwachten wij van onze verworvenheden.
En indien wij alle genietingen samen bij elkaar zullen brengen, welke genietingen de mens in
zijn 70 jaren ontvangt, en al het leed, door hem ondervonden, en de totalen bij elkaar zullen
optellen – dan is het verkieslijker om niet geboren te worden. En indien het zo staat, wat wint
de mens in de vrede, waarbij hij zijn egoïsme gebruikt?
32

In de Tora vinden wij een grote bevestiging van het feit, dat vrede – dat is de meest grote
zegen: “De Schepper zul de kracht aan zijn volk geven en hem met vrede (sjalom) zegenen” –
dat is de zegen, welke beëindigt de Babylonische Talmoed. Het is zwaar op het hart van de
mens, en zijn natuur trekt hem naar beneden. En er is alle kracht van de Tora nodig, om ons
egoïsme te overwinnen.
Het is aanvankelijk moeilijk om er mee eens te zijn, dat alle daden, zelfs de meest naar het
schijnt altruïstische, zijn bij gewone mensen, die de machsom van de Ts”A niet hebben
overgestoken, door het egoïsme worden geleid.
Toen ik nog als kind ziek werd, verboden de artsen mij te eten, en ik wilde juist zeer veel
eten. En zie, mijn oma bracht mij in bed, stiekem van de ouders, nu een biscuitje, dan weer
een stukje gebak – hielde zij van mij dan meer, dan mijn pa en ma? – Zij leden aan het feit,
dat ik wil eten, en aan hem is het verboden om mij een schadelijk voedsel te geven, om
precies te zijn, zij leden aan het feit, dat zij hun eigen wens om het kind te voeden niet konden
bevredigen, en oma kon zich niet dwingen om te lijden en stelde zich gerust door mij het
voedsel te brengen. Wie van hen hield dan toch meer van mij en minder van zichzelf?
Maar de kracht van de Tora onthult zich alleen in haar diepte. En hier bestaat een groot
probleem daarin, dat er zijn vier diepteniveaus in het uiteenzetten in de Tora – psjat
(eenvoudige), remez (toespeling), droesj (allegorie) en sod (geheim). Bovendien, men begint
de Tora met sod te bevatten – omdat de gehele Tora is voor hem [die begint] een geheim is,
vervolgens droesj e.d. – totdat men tot psjat- eenvoudige aankomt, d.i. tot het absolute
begrijpen en het gewaarworden van het gehele heelal (en niet alleen zijn donker punt – onze
wereld).
Bovendien, dit laatste, vierde niveau dient het verplichtende en uiteindelijke doel van elke
beginner – want juist voor deze, laatste bevatting – het samenvloeien met de Schepper – is de
Tora gegeven.
Deze vier bevattingsniveaus zijn in alle boeken van de Tora [te vinden] – van de eerste en tot
die, welke in de tijd van rabbi Ashlag geschreven (vervolgens, vanwege het vallen van
generaties, waren niet alle auteurs onderlegd op alle niveaus van de Tora).
En deze vier niveaus van het verbergen van de geheimen van de Tora zijn werkzaam, d.w.z.,
zijn bevinden zich in elk letter en in elk geschreven woord. Er ontstaat een vraag – indien het
leven en het doel van de schepping hangen van de lessen in de Tora af als het voornaamste
gereedschap van onze correctie van het egoïsme in het altruïsme, waarom is zij, en sterker
nog, haar belangrijkste, het meest effectieve deel – de Kabbala – zo diep is verborgen?
Zoals ik al schreef, nog Aristoteles waarschuwde zijn leerlingen en collega’s om niet toelaten
tot de wetenschap van eenieder die dat wenst, daar de grote massa’s zijn egoïsten en, door een
eigen voordeel te wensen te behalen, zullen zij de wetenschappelijke kennis en
verworvenheden doorverkopen in nadeel van de mensheid.
Daarom eist de Kabbala, welke in zich alle wetenschappen insluit en [welke] de geheimen van
het gehele heelal onthult, het afzien van persoonlijke genietingen (genietingen voor zichzelf –
vert.), opdat haar machtige en fijne geestelijke krachten niet in nadeel van het doel der
mensheid zouden worden aangewend.
33

Maar in het boek Zohar wordt gezegd, dat aan het einde der generaties zal de Kabbala aan
allen geopenbaard worden, en eenieder zich ermee bezig zal kunnen houden, en het zal niet
[meer] nodig zijn om noch een plechtige verklaring af te leggen, noch een strenge selectie van
gegadigden te houden. Aan de andere kant wordt gezegd, dat het gezicht van een generatie zal
zijn als een kop van een hond – schaamteloosheid zal een gewoon verschijnsel zijn. En juist
die generatie zal waardig bevonden voor het bestuderen van de Kabbala.
De reden daarvoor is, dat er geen mensen zullen zijn, die de Kennis zullen wensen, niemand
zal hem wensen, en alleen idealisten zullen, noodgedwongen, in de Kabbala komen. En
natuurlijk zal een strenge selectie van leerlingen niet nodig zijn, en zelfs wie tot het geloof
terugkeert en mensen van jonge leeftijd, zullen in haar binnen kunnen komen.
Maar zonder kennis van de Kabbala is het onmogelijk, zoals Zohar beweert, om van de galoet
er uit te komen en de gmar tiekoen te bereiken, want slechts het in de Kabbala verborgen licht
in staat is om ons te veranderen. En daarom hebben wij een behoefte aan het verspreiden van
de Kennis in zo breed mogelijke kringen van ons volk.
Maar hoe is het mogelijk, gezien het feit, dat de massa’s de Kabbala verwaarlozen, daar [het
bestuderen ervan] hen geen persoonlijk voordeel oplevert alsmede een bevrediging van
dierlijke behoeftes, en het korte verstand ziet de voorbeschikte eeuwige volmaaktheid niet?
Een ondergang van elke beweging in het jodendom begon altijd daarmee, dat een plaats van
een wijlen leider, rav, Admor nam zijn beste leerling en zijn naaste bloedverwant.
Hebben wij dan weer het lijden nodig, om naar deze tijdelijke, heen en weer schietende
wereld, een blik nuchter te werpen? Dat is te vergelijken met een koning, aan wie op de oude
dag een zoon wordt geboren, en hij beschikt van tevoren, van blijdschap, tot zijn
meerderjarigheid een prachtig paleis voor met een geweldige bibliotheek, musici, spijzen,
geleerden en vermaak.
En nu de zoon is opgegroeid. Maar hij is onderontwikkeld – en hij heeft geen vreugde in
wetenschappen; voelt de schoonheid niet; hij is blind en ziet geen prachtige schilderijen; hij is
doof en daarom hoort de geweldige klanken niet; hij is ziek en kan geen spijzen nuttigen. Om
ons toch in staat te stellen om van de voor ons door de Schepper voorbereide genietingen te
genieten, zijn er, zoals meer dan eens al gezegd is, twee wegen voorzien: de weg van de Tora
– de bewuste weg van geestelijke ontwikkeling; óf de weg van het lijden, die ons sowieso op
de weg van de Tora terug zal brengen.
Onze vrijheid van de wil bestaat alleen in het direct kiezen voor de weg van de Tora, óf te
wachten, totdat het lijden ons zal dwingen om voor deze weg te kiezen. In onze natuur zijn
reeds de krachten voor deze keuze besloten.
Om zich ervan te vergewissen, laten wij bekijken, hoe de mens geschapen werd, aan de hand
van een vertelling uit de Midrasj Rabba (deel 6) over de bovengenoemde vier krachten -
engelen.
En de Schepper richtte zich, als het ware tot hen: “Is het de moeite waard om de mens te
scheppen? -
- de Barmhartigheid antwoordde, dat het wel de moeite waard is, daar de mens in staat is tot
de barmhartigheid;
34

- de Waarheid spraak er tegen, dat het niet de moeite waard is, want de mens is leugenachtig;
- de Gerechtigheid antwoordde – het is wel de moeite waard, aangezien hij in staat is tot de
gerechtigheid;
- de Vrede zei – het is niet verstandig, omdat de mens onophoudelijk naar twist is opzoek.
Na hen te hebben verhoord, verstopte de Schepper de Waarheid in de Aarde, hoewel zij als
het ware Zijn stempel (grondslag) is, en antwoordde, dat de Waarheid uit de Aarde zal
opgroeien.
Om te beginnen dienen wij twee volkomen tegengestelde vormen van het bestuur van boven
te begrijpen: de eerste is – het ondersteunen van het bestaan van alles wat leeft; en de tweede
is – de taaie besturende hand, welke duwt en stuurt tot het doel door middel van het lijden.
Aan de ene kant zien wij een uitermate zorgzame hoede, een “zacht” bestuur vanaf het
moment van het verwekken – een prachtig voorbereide plaats voor de prenatale ontwikkeling,
een bescherming van invloed van buiten, het voorzien van alles wat nodig is, een passende
voeding, een voorbereidende plaats in de wereld ook na de geboorte – in de periode van de
eerste ontwikkeling – de zorg van ouders, huis, school, e.d. Hetzelfde observeren wij in de
dierlijke en vegetatieve werelden – een zorgzaam bestuur, dat het verwekken en het
ontwikkelen van elk organisme waarborgt.
Aan de andere kant, ontdekken wij [bij de mens] een wanorde, een vrees, het lijden en een
onafgebroken strijd voor het bestaan op alle daaropvolgende niveaus van het zijn leven, en
met name bij de mens – die zogenaamd het hoogste wezen van de natuur is. Pas aan het einde
van zijn ontwikkeling ziet hij een oplossing van deze tegenstrijdigheid. En de zin van al ons
bestaan is juist in het bereiken van “het eindpunt”, waar alle tegenstrijdigheden beëindigen, en
de mens tot zijn de meest volmaakte toestand aankomt.
Uit tien sfirot zijn de eerste negen invloed uitoefenden, het licht gevenden, terwijl de
malchoet is nemende, wensende te ontvangen. Bovendien zijn de eerste negen vol van licht
zijn, maar de laatste is leeg. En in een elke partsoef ontdekken wij deze tegenspraak. Er zijn in
hem twee soorten licht – or pniemi (inwendig) en or makief (omringend) – en met hen
overeenkomstige keliem – een klie pniemi en een klie makief (ofwel chietson).
En de reden daarvoor is, dat twee onderling tegengestelde krachten of verschijnselen kunnen
zich niet in één drager bevinden, daarom dient er een aparte klie voor het or pniemi en een
aparte – voor het or makief te zijn. Bovendien, indien in de malchoet een masach aanwezig is,
dan ontvangt de malchoet een deel van het licht in zich door middel van het or chozer.
Dusdanig zijn alle geestelijk zuivere objecten opgebouwd – partsoefiem en werelden. Indien
echter in de malchoet een masach afwezig is, en daarom wenst zij het licht voor zichzelf te
ontvangen, dan blijft zij krachtens de Ts”A leeg. Op die manier zijn onreine (kliepa) werelden
opgebouwd, en daarom zijn zij aan de zuivere werelden (kdoesja) tegengesteld.
Zoals het ons reeds is bekend, bestond de enige reden van de Ts”A daarin, dat de zielen
gingen wensen om aan de Schepper te gelijken – d.w.z., om hun egoïstische natuur in de
altruïstische te veranderen. In de werelden van kdoesja is het reeds gebeurd, maar niet in de
werelden van kliepa. En t.b.v. de correctie van de zielen is de mens voor nodig – de drager
35

van twee tegengestelde krachten, welke [mens] juist in onze wereld, op lage
ontwikkelingsstadia (katnoet) met de krachten kliepa is verbonden en van hen lege keliem
ontvangt – wensen, om zich vervolgens qua eigenschappen met de Schepper te verenigen, d.i.
zich tot Hem toe te naderen.
De reden van het bestaan van het begrip tijd in onze wereld is, dat de gemeenschappelijke ziel
– de klie, de malchoet – in twee tegengestelde delen is verdeeld – kdoesja en kliepa – en om
de kliepa te corrigeren en in de kdoesja over te brengen, dienen deze delen zich in één drager
– de mens - te bevinden. Alleen beurtelings – één na de ander – kunnen in één mens de twee
tegengestelde krachten zijn – de tijd van katnoet en de tijd van gadloet. En daarom ontstaat
“tijd”.
Nu zal ons begrijpelijker worden ook de noodzakelijkheid van het “breken van keliem” –
sjvierat keliem. Immers, zoals reeds is gezegd, er is or jasjar (van boven naar beneden van
kether tot malchoet) en or chozer (van malchoet tot kether), welke zich samen in één [licht]
verenigen.
Maar na de Ts”A werd het alleen in de negen eerste sfirot mogelijk gemaakt. In de malchoet
kan tot de gmar tiekoen alleen het or chozer zijn, daar de Ts”A juist op de malchoet was
[gedaan].
En aangezien alle werelden van kliepa werden met name uit deze laatste sfira – de malchoet
geschapen, zijn zij van het licht verstoken en wensen hem hartstochtelijk. Ook de mens,
terwijl hij zich onder de macht van deze onreine krachten bevindt, streeft voortdurend tot
microdoses van het licht in onze wereld – genietingen – en kan zich, natuurlijk, nooit
opvullen, immers een klie blijft leeg en vergroot alleen maar zijn wensen (hoe meer een klie
ontvangt in onze wereld – des te meer hij wenst).
En daarom ontstond een noodzakelijkheid in het breken van keliem, als gevolg waarvan
daalden de 320 vonken van het or chozer onder de parsa in de malchoet af, en juist zij doen de
lege keliem van kliepa opleven – verstrekken kleine genietingen aan de mens, vóórdat hij een
masach zal verkrijgen, en met een masach – een echt licht.
En dat vindt plaats in parallelle systemen van kdoesja en kliepa: de vier werelden ABaJ”A
van de kdoesja tegenover de vier werelden van ABaJ”A van de kliepa (ofwel toem’a). En
wanneer de ene de overhand krijgt wordt de tweede vernietigd: indien de 320 vonken van het
or chozer in de werelden ABaJ”A van de kliepa binnenkomen, dan de ABaJ”A de kdoesja zal
verdwijnen (ten opzichte van ons, zal ophouden ons te beïnvloeden). En indien alle 320 delen
in de werelden ABaJ”A de kdoesja naar binnen zullen komen, dan zal de ABaJ”A de kliepa
(volkomen) verdwijnen, daar zij zonder licht niet kan bestaan, en haar eigen licht zoals bij de
ABaJ”A de kdoesja heeft zij niet.
En de huidige toestand is mogelijk gemaakt – het simultane bestuur over onze wereld door
middel van deze twee systemen en in overeenstemming met de handelingen van de mens, die
vonken uit één wereld in de andere verplaatst en daarmee het bijbehorende bestuur verandert.
Na de shvierat keliem en het vallen van de 320 vonken van licht van de plaats de Atsieloet
(boven de parsa) in de plaats van BaJ”A (onder de parsa), stegen de 288 vonken in de
Atsieloet terug (welke vonken zich in de negen eerste sfirot 9x32= 288 bevonden) en sloten
36

zich tot het systeem van de reine werelden ABaJ”A aan, terwijl in de donkere ABaJ”A
bleven, dus, 32 vonken achter.
Maar in een zulke toestand is het systeem van de donkere ABaJ”A niet in staat om normaal te
functioneren, aangezien er geen bronnen van genieting aanwezig zijn, en daarom is er geen
stimulans voor een of andere beweging bij de bewoners van die werelden (met inbegrip van
onze wereld).
En laten wij nu de aard van de vier krachten nauwkeuriger bekijken, welke krachten wij
boven engelen noemden: Barmhartigheid, Gerechtigheid, Waarheid en Vrede, welke de
Schepper in het vormen van de mens gebruikte, om precies te zijn, van zijn ziel. De ziel
bestaat, als elke [willekeurige] partsoef, uit de 10 sfirot met het inwendige licht en de 10 sfirot
met het omringende licht.
BARMHARTIGHEID – overeenkomt met het inwendige licht in de negen eerste sfirot van
de ziel.
GERECHTIGHEID – dat is het inwendige licht in de malchoet van de ziel.
WAARHEID – dat is het omringende licht in de negen eerste sfirot van de ziel.
VREDE – het omringende licht in de malchoet van de ziel.
Wij hebben reeds gezegd, dat or pniemi en or makief staan tot elkaar in omgekeerde
wederzijdse verhouding. Het or pniemi verspreidt zich van de Schepper tot de schepping
afhankelijk van het voorhanden zijn bij de schepping van een masach en komt de malchoet
niet binnen vanwege de Ts”A.
Het or makief omringt echter alle werelden, eveneens als de Oneindige wereld, en schijnt in
de malchoet net zoals het vóór de Ts”A was. Een klie, waarin het or pniemi schijnt, heet klie
pniemi, en een klie, waarin het or makief schijnt, heet klie makief ofwel [klie] chietson
(uitwendige).
Het is nu duidelijk, waarom Waarheid beweerde, dat alles in de mens is leugen: immers de
mens is verstoken van een klie chietson, en daarom is hij verstoken, overeenkomstig, van het
or makief, en zonder zijn uitwerking is hij niet in staat om het licht van hoge werelden te
ontvangen. Maar Barmhartigheid en Gerechtigheid daarentegen waren tevreden over de
opbouw van de ziel van de mens, aangezien niets stond hen in de weg om de beschikbare
inwendige klie van de ziel met licht te vullen.
Het is gezegd in de Tora: “…En Adam en zijn vrouw waren naakt, maar schaamden zich
niet”. Een kleding, zoals ons al bekend is, levoesj – dat is de klie chietson, en juist in het
ontbreken van deze klie bestaat, zoals de Tora aangeeft, de reden van de zondeval van Adam.
Gezien het feit, dat Adam was zonder klie chietson geschapen, werd hem van tevoren
voorbeschikt om een zonde te begaan.
Adam en Chava, eenieder van hen, waren alleen met een klie pniemi geschapen, d.w.z., [zij
waren] alleen met het systeem van lichte werelden ABaJ”A verbonden, en daarom schaamden
zij zich niet, d.i. zij voelden geen gebrek, daar een schaamte – dat is een gevoel van een
tekortkoming (niet vol zijn, onvolmaaktheid).
37

Maar, zoals bekend, is het gevoel van onvolmaaktheid – dat is de eerste reden, de enige
drijfveer voor een correctie van een gebrek. Zo is een zieke, een ziekte voelende, bereidt om
elke geneeskundige behandeling te ondergaan. Maar indien een mens voelt niet, dat hij ziek
is, ontwijkt hij een genezing op allerlei manieren.
En deze rol – het inbrengen in gewaarwordingen van de mens van een gevoel van het niet vol
zijn, van onvolmaaktheid – vervult een klie chietson, want deze klie is leeg nog van de
Oneindige wereld na de Ts”A, en daarom wekt hij een gewaarwording van leegte, welke
leegte niet met een genieting (licht) is gevuld. In de regel, roept dat het lijden op en daarom
dwingt om dit tekort aan te vullen – om het or makief in deze klie chietson te ontvangen.
Maar bij Adam en Chava ontbrak deze klie, en daarom waren zij niet in staat om het
programma van de schepping te vervullen. En deze klie chietson konden zij verkrijgen pas
nadat zij de zondeval – de arglistige handeling van de Slang - te hebben doorgelopen.
Er bestaan in ons twee soorten van analyse van de werkelijkheid:
1. Goed (het goede) en Kwaad (het slechte).
2. Waarheid en Leugen.
Met deze als leidraad kunnen wij ons ontwikkelen tot een mogelijkheid voor het ontvangen
van een voorbeschikte genieting. De eerste analyse is lichamelijke, d.i. deze analyse is
werkzaam via gewaarwordingen “zoet – bitter”: het afstoten van het bittere als slechte, en het
aantrekken van het zoete als goede. En deze analyse is afdoende voor de levenloze,
vegetatieve en dierlijke naturen (en hun delen in ons) in de ontwikkeling ervan tot het
gewenste resultaat.
Maar in de mens schiep de Schepper een aanvullende kracht – het verstand, welk langs de
weg van de tweede analyse werkt – het afstoten van zich van een leugen, tot aan een haat
ervan, en het aantrekken tot zich van een waarheid. Deze analyse heet “waarheid – leugen”,
en die is actief in elke mens afhankelijk van de mate van zijn ontwikkeling. Deze [analyse]
verkreeg de mens van de Slang, want van nature beschikte de mens, zoals reeds is gezegd,
slechts over de klie pniemi, en de lichamelijke analyse “goed - slecht” (“goed - kwaad”) was
voor hem volkomen voldoende.
Bijvoorbeeld, indien voor onze ogen de rechtvaardigen voor het goed zouden beloond
worden, en de zondaars voor het kwaad bestraft [zouden worden], dan zou de geestelijke
reinheid door ons als zoet en goed genoemd worden, en de kliepa – als slecht en bitter. En in
een zulk geval zou de vrijheid van keuze teruggebracht zou worden tot een regel: “Ik zal jullie
zoet en bitter geven – kies nou toch voor het zoete”.
Dan zou de gehele mensheid er zeker van zijn in het bereiken van de volmaaktheid en zou
afstand nemen van zonden – bittere en slechte in gewaarwordingen, en zich alleen met het
vervullen van voorschriften bezig zou houden. Adam (daar hij besneden, d.i. altruïstisch,
geboren was) werd in de Paradijselijke Hof geplaatst voor het werken en bewaken.
Zijn werk bestond in het vervullen van voorschriften (geboden – vert.), en het bewaken – in
het vervullen van verboden, en de gehele uitvoering bestond in het eten en genieten “omwille
van de Schepper” van de vruchten van de Hof, terwijl de verboden – tot het verbod om uit de
Boom van het bevatten van het Goed en het Kwaad (het goede en slechte) te nuttigen.
38

Op die manier het voorschrift “Doe” was zoet en aangenaam, terwijl het voorschrift “Niet
doen” verwijderde Adam van het bittere en het onaangename. Enfin, de vrijheid van de wil
bestond bij Adam in de keuze voor “kies voor het zoete”. Hij had genoeg alleen aan zijn
zintuigen om te weten wat de Schepper van hem wenst, en om Zijn aanwijzingen te vervullen.
En laten wij nu uiteenzetten, wat eigenlijk achter de naam Slang schuilgaat. Immers er is niets
anders geschapen behalve de wens om te genieten, en het centrale punt van [de schepping] (de
malchoet) heet de doodsengel (Satan, Slang, Farao, enz. afhankelijk van het geval, aspect van
een behandeling).
De Slang beweerde, dat op de dag, wanneer u de vrucht op zult eten (d.w.z., een genieting zult
kunnen ontvangen, eveneens als ook van andere vruchten, niet voor zichzelf, maar om
vreugde aan de Schepper te verstrekken), jullie zullen als de Schepper worden (tot Hem zullen
naderen) en jullie zullen het goed en kwaad bevatten (d.w.z., jullie zullen zien, dat én het
goed, én het kwaad, én het zoet, én het bitter – alles zal alleen zoet (als ten opzichte van de
Schepper) zijn.
D.w.z., jullie zullen de gmar tiekoen bereiken, na het “klokhuis” van de wens om te genieten
te hebben gecorrigeerd, en het in een genieting omwille van de Schepper te hebben veranderd.
En natuurlijk kon de Slang daarmee Chava (Eva) in verleiding brengen, die het doel van de
Schepping wenste te bereiken. Chava ten opzichte van Adam, is als de Malchoet ten opzichte
van de Z”A, en wanneer de Malchoet een wens uit, geeft de Z”A haar het gewenste – immers
het gaat om zuivere handelingen – niet voor eigen genietingen.
De mens en zijn vrouw (Adam – Chava) zijn vanuit het standpunt van de Kabbala dezelfde –
d.w.z., in eenieder van ons – in een man of in een vrouw is er een altruïstisch deel, dat
mannelijk heet, en een egoïstisch deel, dat vrouwelijk heet.
(Laat de lezer zich niet door mij gekwetst voelen voor het feit, dat ik willens en wetens niet
alles vertel en verwar de vertelling – hoe dichter bij onze wereld, des te verborgen is een
vertelling.
De volle, de echte waarheid zal alleen hij bevatten, die in de werelden van de reine ABaJ”A
zal opstijgen, maar vóór die tijd is bij eenieder – alleen een vage voorstelling [van zaken]. Een
echt verband tussen onze en hogere werelden, de essentie van de zielen is het onmogelijk om
te bevatten, terwijl men egoïst zijn, - noch filosofie, noch hocus pocus, en nog minder
cursussen van allerlei kenners zullen helpen).
De Boom van het bevatten van het Goede en het Kwaad – dat is een deel van het niet met
licht gevulde gedeelte van de Malchoet, waarop men nog een masach dient op te bouwen.
Zoals reeds is gezegd, Adam had geen enkel verband met deze leegte, daar hij uit de reine
ABaJ”A geschapen was, d.w.z., hij was een altruïst, die niet naar eigen genietingen streeft,
welke genietingen uit de leegte voortkomen.
En daarom was het hem verboden om zich met de Boom van het Goed en Kwaad (met het
egoïsme, met de onreine ABaJ”A) onder bedreiging van de dood te verenigen (“dood” – het
verdwijnen van het licht, zoals bij alle egoïsten in onze wereld).
Zo begon de Satan (de doodsengel, de Slang) daarmee, dat hij aan Chava het doel van de
Schepping onthulde – om het egoïsme van de Boom van het Goed en Kwaad te corrigeren
39

(d.w.z., om de wens zonder een masach te genieten, welke wens na het ontstaan van alle
werelden zonder licht achterbleef, in de wens om een genieting te geven te veranderen).
En daar het de Waarheid was en zij overeenstemde met de eerder ontvangen voorschriften –
om alle vruchten omwille van de Schepper [te mogen] eten behalve deze boom, geloofde
Chava de Slang. Bovendien, wanneer zij ging wensen om deze te eten - om niet voor zichzelf
te ontvangen, d.w.z., zij bouwde een masach op, al het Kwaad uit de Boom van het Bevatten
van het Goed en Kwaad was verdwijnen en bleef alleen de Boom van het Bevatten van het
Goed over.
En na de eerste keer te hebben geproefd, kon zij stand houden en al het gigantische licht
omwille van de Schepper ontvangen. Maar de tweede keer, wanneer een resjiemo ervan al
was, d.w.z. een gewaarwording van een geweldige genieting en het verlangen tot zijn bron –
de vrucht (het licht, dat met de leegte overeenkomt, d.i. met een oneindige naar volume
genieting) – kon zij de wens om voor zichzelf te genieten niet aan (daar zij de smaak al kende
en streef ernaar zelf). En daarom het nuttigen van de vrucht voor de eerste keer – het
ontvangen van het licht – was in reinheid, maar voor de tweede keer – in zonde.
En dat werd een bron van al het lijden en de reden van de dood, zoals de Schepper ook
waarschuwde: op de dag, wanneer jullie hem proeven – zullen jullie sterven. Aangezien na de
“vrucht” te hebben geproefd ontving de mens lege klie kabbala, en daarom verdween het licht
uit zijn ziel en bleef alleen het primaire leven onderhoudende vonkje achter – ner dakiek.
Het leven van Adam werd in allerkleinste levens verdeeld, en zijn ziel werd in allerkleinste
zielen der mensen verdeeld, generatie na generatie [waarvan] het niet gevulde gedeelte van de
Malchoet corrigeren.
Alle andere scheppingen vielen eveneens van het niveau van de eeuwigheid en
gemeenschappelijkheid op het niveau van kleine kringlopen, zoals de mens. En zij opstijgen
of afdalen afhankelijk van de handelingen van de mens – de enige, die voor de analyse “goed
– kwaad” in staat is.
Als gevolg van de zondeval van Adam en Chava was het verschijnen van twee belangrijkste
kwaden: de Satan (het slechte beginsel in de mens, de doodsengel) – deze kan in hoge
geestelijke sferen opstijgen en de mens beschuldigen.
Nu, na de zonde, is hij via het egoïsme met de mens verbonden, welk egoïsme de mens van
het lege gedeelte van de Malchoet ontving. Op die manier vond een verwijdering plaats tussen
de Schepper en de mens – immers het licht en het egoïsme zijn tegengesteld.
En het tweede gebrek, dat uit de zonde van Adam is ontstaan – is het afdalen van Ra”PaCh –
de 288 vonken van het licht, welke zich in het systeem van de lichte ABaJ”A bevonden (het
resteerde alleen nog om daarheen ook de laatste 32 vonken over te brengen, wat Adam juist
wenste te doen), in het systeem van donkere krachten. Om te voorkomen, dat de wereld
vernietigd zou worden.
Daar nu het systeem van lichte krachten kan de mensen vanwege hun geestelijke discrepantie
– de haat tussen het egoïsme en het licht - niet voeden, daalden de 288 vonken van het licht in
het donkere systeem af, om de mens en onze wereld in alle tijden van zielstransmissies in
lichamen tot de gmar tiekoen te voeden.
40

En hieruit wordt het duidelijk, waarom het donkere systeem van de ABaJ”A de kliepa –
omhulsel – heet, want zij bedekt, gelijk een schil, een vrucht en beschermt hem van een
schade totdat een vrucht rijp wordt, zijn nodige ontwikkeling bereikt. Zo ook de 288 vonken
van het licht, welke in de kliepa zijn overgegaan, voeden onze wereld totdat zij haar doel
bereikt.
Dit tweede gebrek, dat vanwege de zondeval is ontstaan, heet tevens “[Hij] komt en neemt de
ziel weg”, d.i. zelfs dat klein deeltje uit het vorige leven, dat nu in de mens aanwezig is – ook
dat wordt ons door de wereld van kliepot ontnomen.
Het werd meer dan eens over het verband tussen onze wereld en de geestelijke werelden
gesproken als over het verband tussen takken (aftakkingen) en een wortel, waar al het verschil
tussen de werelden alleen in het materiaal van hun opbouw bestaat – materieel in onze wereld
en geestelijk – in andere [werelden], maar niet in verhoudingen tussen de delen,
bijzonderheden van elke wereld of tussen de gelijknamige objecten van de werelden. En
daarom door te weten, wat eist een kliepa in onze wereld, kan men haar hoogste wortel weten.
De wensen van de mens stammen van het systeem van donkere krachten af. En daarom
bestaat op het dierlijke niveau van, bijvoorbeeld, deze, onze wereld het natuurlijk streven tot
een genieting. En het is dermate met het lichaam verbonden, dat slechts een genieting aan het
lichaam een gewaarwording van het leven geeft.
Kinderen (alsmede op het kinderlijke niveau gebleven volwassenen) moeten onophoudelijk in
elke plaats, waar zij hun blik werpen, een genieting vinden, zelfs van onbenullige objecten.
Een laag niveau van hun ontwikkeling eist een vermenigvuldiging van het gewaarwording
van het leven, zodat een behoefte zou ontstaan alsmede een genieting van groei en
ontwikkeling.
En daarom vinden zij plezier in elke kleinigheid. En hoewel het verlangen naar een genieting
– de basis van het leven is, maar het leidt tot het diametraal tegengestelde – tot de dood.
Bijvoorbeeld, een genieting van het openkrabben (bij jeuk) van huid bergt in zich een
vernietiging, d.w.z., een stukje dood.
En indien men deze wens niet overwint, dan zal het openkrabben van huid – daar het een
genieting geeft - tot het vermenigvuldigen van de wens leiden, totdat een beschadigde plek zo
zeer zal doen, dat een genieting in pijn zal veranderen.
Nu kunnen wij ons de opbouw van het systeem van kliepot voorstellen: Rosj – de wens om
voor zichzelf te genieten. Goef – het eisen van een genieting, welke [genieting] onmogelijk is
te verzadigen, aangezien het ontvangen van een portie van een genieting roept direct een
toename van een eis op (zoals bij het openkrabben van huid neemt de wens om door te
krabben steeds toe).
Sof van het systeem – dat is een druppel van dood, welke [druppel] scheidt de laatste
overgebleven vonk des levens af en neemt hem weg.
Precies zoals in de Tora staat, dat de doodsengel brengt het zwaard met een druppel gif aan de
mond van de mens, en de laatste doet zelf zijn mond open. Het zwaard van de doodsengel –
dat is een genieting van kliepot, welke [genieting] ons steeds verder van het eeuwige leven
verwijdert.
41

En de mens, die noodgedwongen is om een genieting voor het voortzetten van zijn bestaan te
ontvangen, doet zijn mond open en voedt zich van het systeem van kliepot, totdat hij een
laatste druppel van het einde des zwaards ontvangt – een definitieve afscheiding van de laatste
vonk des levens.
Enfin, er bestaan twee onderling tegengestelde bestuurssystemen, waarbij als gevolg van de
zondeval van Adam, het voorzien van het bestaan en het onderhoud van onze wereld ging van
het lichte tot het donkere systeem over. En daarom is de orde van het bestuur zo verward: het
verminderen van het licht leidt tot het lijden, en het toenemen [van het licht] – tot een nog
verdere verwijdering van lichte krachten.
En wie honderd heeft wenst 200, en wie 200 [heeft] wenst 400, zoals in het voorbeeld met het
openkrabben van een wond.
Een toename van een genieting doet de dood toenaderen. Daarom dient de mens vóór alles
over het uitsluiten van alle overtolligheden zorg te dragen (zodat het ontvangen overtolligheid
niet terstond zijn wens zal doen verdubbelen) en pas dan [dient hij] te trachten om van het
egoïsme tot het altruïsme over te gaan, om zich met het lichte systeem te verenigen, d.i. het
licht van de Tora - het toenaderen tot de Schepper - waardig bevonden te worden.
Indien de Schepper de engelen na de zondeval van Adam zou raadplegen, dan zouden zelfs de
engelen Barmhartigheid en Gerechtigheid het niet goed zouden bevinden. Immers na de
zondeval kwam de mens volledig van onder hun invloedssfeer uit en verbond zich met
donkere krachten. En de Waarheid is in de grond verstopt, d.w.z., uit het bestuur over de
Schepping is ontslagen.
Vóór de zondeval werd de analyse Waarheid-Leugen verricht. [Ook] de analyse van het
gevoel “zoet - bitter” – daar de 288 deeltjes uit de [totaal van] 320 zich reeds in het lichte
systeem van de werelden ABaJ”A bevonden – [stelde Adam in staat] om door “het zoete” aan
te trekken en “het bittere” af te stoten de correctie voort te zetten. Deze toestand veranderde
nadat de 288 deeltjes van het licht in het donkere systeem zijn gevallen en met zijn krachten
waren vermengd - daardoor ontstond een nieuwe vorm van een analyse: “het zoete” - eerst,
maar aan het einde – “het bittere”, dat leugen heet en een bron van vernietiging is.
Op die manier sloot de mens de nieuwe vorm van analyse met het gevoel aan, en niet door de
kracht van het verstand. De keuze Waarheid-Leugen dient van kracht te zijn tot de volledige
correctie (gmar tiekoen) als tegenwicht voor de oppositie: “het zoete” eerst, en aan het einde –
“het bittere” – de smaak van leugen. En de mens is niet in staat om daartegen weerstand te
bieden.
De Tora is aan de mens gegeven om de zonde van Adam te corrigeren – om de 288 deeltjes -
vonken terug in het lichte systeem van de werelden ABaJ”A ophoog te brengen, als gevolg
waarvan het bestuur van de Schepper tot het lichte systeem der krachten terugkeert, de
verwarring tussen “Waarheid – Leugen”, “zoet – bitter” wordt tenietgedaan, en de analyse
wordt wederom tot de keuze “zoet – bitter” teruggebracht. En deze analyse zal met de komst
van de Masjieach (bevrijder) hersteld worden.
De inspanningen van alle generaties zijn gericht op het verenigen van alle zielen in één [ziel],
welke Adam heet, zoals het vóór de zondeval het geval was. En geen één van ons leeft voor
zichzelf, maar bewust of onbewust – alleen voor dit doel. Zoals wij reeds hebben gezegd,
42

Adam moest de zonde begaan, daar in hem de klie chietson ontbrak voor het ontvangen van
het or makief.
Alleen de mens- de drager van twee tegenstrijdigheden, welke mens met kliepot is verbonden
(onder uitwerking van genietingen vergroot hij zijn lege klie tot een nodige maat), kan door
de Tora en Voorschriften “de kliepa kabbala” – het egoïsme in “de kliepa hasjpaa” – het
altruïsme veranderen.
Maar voordat de mens zich met lichte krachten verenigt, dient hij zich van genietingen te
ontdoen, welke genietingen zijn in hem door het contact met kliepot ontstaan. En van zulke
mensen – rechtvaardigen, welke in staat zijn om hun eigen egoïsme te vernietigen – zijn maar
een paar in een elke generatie.
En de gehele overige massa mensen, welke over een klie chietson – lege klie – beschikt,
bestaat alleen daarvoor, om deze klie aan deze uitverkorenen ter correctie aan te bieden (door
middel van het dienstbetoon, het deelachtig worden aan hen, zelfs noodgedwongen en per
toeval).
Immers alle componenten der mensheid zijn met elkaar onderling verbonden, wisselen met
elkaar en beïnvloeden elkaar materieel, informatief en geestelijk. En op die manier geven zij
aan weinige rechtvaardigen de mogelijkheid om het or makief – het omringende licht – te
ontvangen.
Maar waarom tegenover elke rechtvaardige staan er miljoenen zondaars? In de natuur zijn
twee factoren werkzaam – kwaliteit en kwantiteit. Degenen, die zich onder uitwerking van
kliepot bevinden zijn geestelijk nietig, zij volgen alleen de wensen van het lichaam en zijn in
staat om zich tegenover een geestelijk sterke rechtvaardige alleen dan te stellen, wanneer zij
in een enorme hoeveelheid mensen, in massa zijn verenigd.
En alleen op die manier kunnen zij hem – natuurlijk, onbewust - met een klie chietson te
voorzien, welke klie met zijn geestelijke kracht overeenkomt. En daarom is eenieder van ons
belangrijk in deze gigantische ketting van het begin der mensheid tot haar einde, maar een
rechtvaardige – hij is het fundament van de wereld.
43

4. ONTWIKKELING VAN DE MENSHEID
De mensheid ontwikkelt zich geleidelijk, waarbij elke fase van haar ontwikkeling wordt op
het ontkennen van een voorgaande [fase] opgebouwd. En een periode van het bestaan van elk
maatschappelijk stelsel wordt bepaald door diens bereiken van een zulk stadium, waarbij zijn
gebreken in een voor het ontkennen nodige mate zullen worden onthuld.
En naar mate van het beseffen van het ontkennende, tekent zich een wending ter verplaatsing
in een nieuwe toestand, welke vrij van gebreken van voorgaande is. En deze in elke formatie
onthullende gebreken, welke [gebreken] haar doen afsterven, zijn de essentie van de
ontwikkeling der mensheid.
Deze wet van geleidelijke ontwikkeling is gemeenschappelijk voor de gehele natuur en op al
haar niveaus – van een bittere en onooglijke vrucht, een lelijk eendje, een machteloos jong,
wereldoorlogen – tot een rijpe, standhoudende toestand.
Laten wij als voorbeeld onze planeet nemen. In de oorspronkelijke toestand verscheen een
gasballon, waarin onder werking van aantrekkingskrachten vond een verdikking van atomen
plaats tot hun ontvlammen. Vervolgens door uitwerking van een positieve en een negatieve
krachten daalde de temperatuur af. Dat leidde tot het vormen van een dun, dicht omhulsel.
Maar de strijd was hiermee niet beëindigd – en een vloeibaar gas ontvlamde opnieuw, en
rukte zich naar buiten, waarbij het het gehele omhulsel deed ontploffen, en de toestand keerde
zich tot de oorspronkelijke [toestand], totdat als gevolg van de strijd van twee krachten
wederom een tendens tot het verkoelen overhand nam. En opnieuw is een dun omhulsel
verschenen – maar nu al doorzichtiger, welk omhulsel in staat is om een grotere druk van
binnen vast te houden en gedurende langere periode. Totdat het proces zich opnieuw
herhaalde.
En zo wisselden perioden elkaar af, en telkens verscheen een stevig omhulsel als gevolg van
een steeds grotere dominantie van de positieve kracht, dat het systeem tot een absolute
harmonie bracht.
En vloeistoffen vulden de inwendige leegten der Aarde, en het omhulsel dermate verdikte
zich, dat er een mogelijkheid verscheen voor het ontstaan van een organisch leven.
Maar in tegenstelling tot al het overige – de anorganische, organische en dierlijke werelden,
welke hun ontwikkeling automatisch beëindigden, onder uitwerking van inwendige materiële
krachten, dient de mens een aanvullende, geleidelijke weg der ontwikkeling door te lopen, een
stapsgewijze ontwikkeling van het denkvermogen. Bovendien ook nog een ontwikkeling van
het geheel aan zich gelijkenden – een geleidelijke ontwikkeling van het maatschappelijke
denken en de maatschappij [zelf].
Zoals wij reeds eerder tot klaarheid brachten, zijn er twee wegen voor het bereiken van deze
volmaaktheid – de weg van de Tora óf de weg van het lijden. En daarom gaf ons de Schepper
de techniek, totdat wij tot het “scheppen” van de atoom- en waterstofbom en andere
vernietigingswapens.
En indien het aan de wereld nog niet duidelijk is, welke omvang de toekomstige globale
catastrofen kunnen zijn, zal bij in leven gebleven restanten der mensheid al geen andere weg
44

zijn, dan de wet aan te nemen, welke wet bepaalt, dat een individu en de gemeenschap in het
geheel dienen “voor zichzelf” slechts in die mate te werken, welke noodzakelijk is voor het
bestaan (en niet meer – vert.).
En alle andere producten van de arbeid dienen te worden aangewend voor het welzijn van
behoeftigen. En indien alle volkeren van de wereld ermee akkoord zullen gaan, dan zullen
oorlogen verdwijnen, daar niemand zal zorgen over zichzelf maken.
En deze wet over de noodzakelijkheid van het samenvallen van onze eigenschappen met die
van de Schepper – dat is juist de Tora. En met name over haar is het gezegd, dat in de laatste
dagen van de wereld zullen alle volkeren naar Zion komen, en Masjiejach zal hen deze Tora
leren – het werk aan zichzelf, de ontwikkeling van het altruïsme voor een samenvloeiing met
de Schepper.
En hij zal bewijzen, dat hetzij vrijwillig, hetzij onder druk van omstandigheden, zal de gehele
mensheid de Tora verplicht zijn te ontvangen – langs een snelle weg door middel van het
kiezen van de weg der Tora óf [langs] een pijnlijke, lange weg van zoektochten, door
voortdurend dreigende oorlogen proberen te ontlopen.
Alles, wat hierboven is uiteengezet, is op de essentie zelf van de mens is gebaseerd – op het
egoïsme, op onze natuur. Het van ons door de Schepper vereiste samenvallen van onze
wensen, eigenschappen met die van Hem, verplicht ons om hetzij noodgedwongen, hetzij
vrijwillig het altruïsme als het geestelijke doel van eenieder te aanvaarden. Volgens de
Kabbala, zal de algehele overgang van het egoïsme tot het altruïsme zijn gestalte alleen in de
dagen van Masjiejach aannemen, waardoor juist de geestelijke en materiële bevrijding van de
mensheid val plaatsvinden.
45

5. DE NAMEN VAN DE SCHEPPER
Verschillende namen van de Schepper kenmerken de veelvormigheid van Zijn eigenschappen
ten opzichte van de mens. Met andere woorden, wij noemen de Schepper bij die naam, welke
onthult ons zijn eigenschappen in onze gewaarwordingen: Barmhartige, Rechtvaardige,
Dreigende, Ontzagwekkende, Verre of Nabijgelegen.
De Schepper zelf, zoals vele malen werd aangeduid, wordt door ons niet bevat. Slechts het
licht, dat van Hem uitgaat, om precies te zijn, dat gedeelte van het licht, welk in een klie (in
ons) binnenkomt, roept die gevoelens op, welke gevoelens wij de Schepper noemen.
Elk woord, elk teken in de Tora draagt informatie over de Schepper, Zijn openbaring aan de
schepselen, en daarom zegt men, dat de gehele Tora – dat zijn de namen van de Schepper.
Kether – dat is het licht, dat van de Schepper uitgaat, en welk licht draagt in zich het embryo
van de toekomstige schepping, en daarom wordt deze verborgen vorm van de schepping in
het uitgaande licht met een punt aangeduid, daar een punt is het begin van elke uitbeelding.
Chochma – vervolgens volgt een verspreiding van het licht in de klie voorlopig nog zonder
reactie van de kant van de laatste. Dit stadium heet chochma, en het wordt door een punt
aangegeven alsmede door een uit dat punt uitgaande niet lange lijn, het spoor waarvan laat het
licht in de klie achter – de letter joed.
Biena – drukt een reactie van de klie op het licht uit, het verschijnen van het or chassadiem en
wordt daarom aangeduid als een verspreiding van de lijn in de breedte.
Z”A – overeenkomt met de letter vav – een verspreiding van het or chochma van boven naar
beneden.
Malchoet – wordt met de letter hej, als biena aangeduid.
Enfin, de tien sfirot of vijf trappen van de klie kan men als volgt uitbeelden:
kether '
chochma “joed”
biena “hej”
Z”A “vav”
malchoet “hej”
(in plaats van de letter “hej” wordt de letter “koef” gebruikt uit respect voor de naam van de
Schepper).
Alleen twee soorten licht komen de klie binnen: het or chassadiem en het or chochma.
Ondanks het feit, dat in de geestelijke wereld geen begrip voor plaats is, gebruiken wij de taal
van takken (aftakkingen) en daarom zeggen wij, dat het or chassadiem zich in de breedte
verspreidt (chessed – barmhartigheid, een brede hand, een groot hart, de breedte van de ziel),
terwijl het or chochma verspreidt zich van boven naar beneden – van de Schepper tot de
schepselen, om de overeenkomst van de geestelijke krachten uit te drukken.
46

Indien in de Kabbala een horizontale lijn wordt uitgebeeld, dan wordt het verspreiden in een
klie van het or chassadiem bedoeld. Een verticale lijn overeenkomt met een verspreiding in
een klie van het or chochma.
De bron van alle letters zijn twee van hun wortels – joed en alef. Elke uitbeelding en een letter
in het bijzonder – dat is een klie, welke zich op de witte, kleurloze achtergrond van het licht
getoond wordt. De achtergrond zelf – het licht – heeft geen bepaalde grenzen. Wij zijn niet in
staat om het licht met onze oog en het verstand te bevatten, daar onze zintuigen – dat zijn
eveneens keliem.
Alleen de grens, welke vanaf het punt, zoals ook elke lijn, begint, omdat het een beperking
van het licht voorstelt, geeft ons een mogelijkheid om een of ander van zijn bepaald deel te
bevatten. Een punt – een beperking, het afstoten van het licht (or chozer – nekoedot), en
daarom geeft de som, het totaal van punten, een contour van een letter, een klie. Echter,
natuurlijk ontstaat er een vraag, waarom dan de eerste letter van het alfabet is alef, en niet
joed?
Het wordt verklaard daarmee, dat pas na het vullen en uitstorten van het licht ontstaat een klie
– de wens voor het licht, welk licht in hem geweest was. Deze wensen heten resjiemot. Als
gevolg van het feit, dat de Ts”A is de reden van het uitstorten van het licht uit de keliem in
alle werelden, is het punt van de Ts”A juist de eerste wortel van de letters.
Maar de Ts”A is niet directe wortel van onze werelden BaJ”A. Onze wortel is de Ts”B. De
Ts”A is alleen op één punt voortgekomen – de Malchoet, terwijl de Ts”B – ook op de biena,
d.w.z., twee punten (biena en malchoet verenigden zich).
Na de Ts”A kan een klie het licht alleen dan ontvangen, indien een klie een masach heeft. Van
de grootte van de masach hangt het licht af, welk licht de tien sfirot van de klie ofwel vier
letters van de naam HaVaJ”A vult.
Kether – dat is een punt, de wens van de Schepper, or zonder klie, en daarom overeenkomt de
kether met het skelet van de HaVaJ”A, d.w.z., van de niet-gevulde HaVaJ”A. Op die manier
wordt de partsoef Galgalta alleen als vier letters van de HaVaJ”A aangeduid.
Chochma – overeenkomt met de letter joed en daarom, om een partsoef - d.i. tien sfirot, die
met het or chochma zijn gevuld - uit te beelden, schrijven wij in de letters van HaVaJ”A
overal de letter joed in.
Overeenkomstig ontstonden de namen van alle overige partsoefiem: de partsoef Sa”G is
eveneens met het licht chochma in taamiem gevuld, maar in zijn nekoedot deed zich de Ts”B
voor, dat uitgebeeld wordt met de letter alef in de vulling van HaVaJ”A van de Sa”G.
De partsoef M”A is in het geheel in de Ts”B ingedompeld, daarom is hij volledig met de letter
alef gevuld. De partsoef Bo”N is met de letter hej gevuld, welke [letter] zowel met de
malchoet, als de biena overeenkomt. Wij herinneren u nog eens, dat onder de letter kej wordt
hej bedoeld.
Nu wordt het ons duidelijk, waarom de partsoef chochma A”B heet (getalwaarde is 72), de
partsoef biena – Sa”G (daar zijn getalwaarde 63 is) e.d. De vulling van de HaVaJ”A heet
mieloej (vulling).
47

Andere namen van de Schepper overeenkomen met bepaalde verhoudingen tussen klie en
licht. Bijvoorbeeld, de naam “Elokiem” – behoort tot het or chozer, de naam “Ad’noet” –
geeft de niet-gevulde Malchoet aan, enz. “Riboea” – het vullen van een partsoef met het licht
tijdens het opstijgen van een masach uit de taboer in pe.
In een gebedsboek (siedoer) kan men dikwijls een gezamenlijke schrijfwijze van de namen
HaVaJ”A en Ad’noet aantreffen – dat duidt het zich verenigen van de negen eerste sfirot
(HaVaJ”A) en de malchoet (Ad’noet) aan, ofwel – [het zich verenigen van] het or jasjar en het
or chozer.
De malchoet van de wereld Ejn Sof was volledig met het licht gevuld. Na de Ts”A was deze
Malchoet slechts gedeeltelijk gevuld – van pe de Galgalta tot de parsa. Het doel van de
Schepping om haar te vullen net als in de olam Ejn Sof, zoals vóór de Ts”A.
De partsoef Galgalta, A”B, Sa”G, welke zich boven de taboer van de Galgalta bevinden,
vullen dat deel van de Malchoet van pe tot de taboer, dat met de naam Mem-Beth (42) wordt
aangeduid:
1. Vier letters van de HaVaJ”A de Galgalta.
2. Tien letters van de HaVaJ”A de A”B.
3. Achtentwintig letters van de HaVaJ”A de Sa”G.
In totaal wordt het 42. Daarom overeenkomt met deze naam het gebed “Ana be koach”, welk
uit 42 woorden bestaat, de geheime betekenis waarvan het kenmerk van deze drie HaVaJ”A
bevat.
Soms voor een berekening van eigenschappen van een partsoef, voor een berekening van tijd,
in het bijzonder, gebruikt men verplaatsingen (permutaties) en combinaties van letters, zoals
die in de wiskunde gebruikelijk zijn: uit twee letters – twee permutaties, uit drie – zes, uit vier
– vierentwintig, enz.
Elke partsoef, zoals bekend, wordt in rosj en goef ingedeeld. Zijn rosj – dat is de eenvoudige
(niet-gevulde) HaVaJ”A, daar in rosj zijn er nog geen keliem. Goef van een partsoef – dat is
zijn deel, de Malchoet, die met licht is gevuld afhankelijk van de grootte van haar masach, en
daarom met [de masach] overeenkomt de gevulde HaVaJ”A.
Een partsoef kan men verdelen in negen sfirot en malchoet. Dan overeenkomen de negen
sfirot met de naam HaVaJ”A, en de malchoet overeenkomt met de gematria – een getalwaarde
van deze naam HaVaJ”A.
Er bestaat tevens een indeling van een partsoef in paniem en achoraim, waar paniem
overeenkomt met de directe naam, en achoraim – de riboea.
De vocalisatie van de letters in het Hebreeuws draagt in zich tevens de geestelijke informatie.
Deze aanduidingen heten nekoedot. Als voorbeeld zie onze siedoer “Tfilat kol pe”, blz. 4.
Otiejot (letters) – dat zijn keliem. Indien een punt zich boven een letter bevindt, dan betekent
dat, dat het licht kwam de klie nog niet binnen. Wanneer een punt zich binnen een letter
bevindt – het licht bevindt zich in een klie, en indien een punt onder een letter staat – duidt het
aan, dat het licht brak een klie en ging in kliepot uit.
48

Het is gezegd, dat de gehele Tora – dat zijn de namen van de Schepper, de gehele Tora
spreekt alleen over de geestelijke werelden, hun toestanden en de wegen van het bevatten van
het Goddelijke.
Wie de Tora leest, kan het best zijn, dat hij zulke namen van de Schepper kust, als Farao,
Bielalm, Amalek. Maar de Schepper is één, slechts Hij Alleen bestuurt de gehele Schepping,
door middel van verschillende, dikwijls tegengestelde krachten. Door Hem is het Kwaad
geschapen, welk Kwaad wij dienen te corrigeren, uit Hem gaat het Goed, het Licht uit. Deze
twee tegengestelde krachten hebben juist de veelheid van namen van de Schepper, en wij
nemen alleen deze namen waar, en niet Hem Zelf. Maar alle namen van de Schepper – dat
zijn Zijn krachten.
Een letter –dat is niets anders, dan een opschrift van een bepaalde toestand van een bepaald
geestelijk object. Een kabbalist gewaarwordt de met letters opgeschreven geestelijke
toestanden van geestelijke objecten en werelden, als een musicus in een partituur leest. En hij
kan, eveneens als elke geestelijke klie met een zievoeg dehakaa, volgens het opschrift in
letters, het licht van de Schepper ontvangen, d.i. correcties van keliem (tiekoeniem)
verrichten.
Als voorbeeld laten een pagina uit een speciaal gebedsboek nemen, alsmede de tabellen der
namen van de Schepper uit het boek Zohar.
49

Er zijn liefhebbers om zich met allerlei berekeningen te houden, vergelijkingen van gematria.
Men voerde de Tora reeds in een computer in en men tracht in haar allerlei wetmatigheden uit
te pluizen. Natuurlijk, zowel in de gehele Tora, als in elk haar kleinste gedeelte, bestaat
oneindige hoeveelheid van allerlei afhankelijkheden – immers de Tora – dat is waarlijk de
Boom des Levens.
Maar wat goeds valt er te verwachten van de ontvangen formules – immers datgene, wat in
feite achter hen schuilgaat, weet alleen hij, die hun geestelijke wortel bevat – en een zulke
mens heeft dan de formule zelf, welke van de computer uitgebracht wordt, niet nodig.
Zou dan werkelijk waar zijn, dat de gematria van de naam HaVaJ”A, dat 26 is, het hart
omhoog in een grote bezieling tot de Schepper doet vliegen, dan uit het doordenken van de
essentie van deze Naam!? Wat heeft dat voor zin om grafische uitbeeldingen van letters te
bestuderen zonder het begrijpen van hun innerlijke betekenis!?
In geestelijke werelden is er immers geen plaats, tijd, beweging, geen enkele uitbeeldingen –
[doch] alleen gevoelens. Maar het slechte beginsel in de mens brengt hem op allerlei manieren
van de rechte weg van het bevatten van de Waarheid af. En daarom zo verzot zijn op
gematria, letters en kavanot degenen, die niet in de Ware Leer zijn ingewijd.
Wat zal een gebedsboek met kavanot van tfiela aan een boerenpummel geven? Zoals rav uit
Kotsk zei (Esjer Dievrej Emet, blz. 11): “Ons werk - de analyse van het goed en kwaad – is
mogelijk uitsluitend in gedachten en wensen (in hersenen en in het hart).
Maar er zijn slimmeriken in onze tijd, die de Kabbala zogenaamd bestuderen en die wanen
zich de gehele wereld te kunnen corrigeren (bieroer netsoetsot van het licht, dat in kliepot zijn
gevallen). En dat doen zij daarmee, dat zij eten met kavanot (gedachtig, met een intentie) –
hoe is het mogelijk, indien zij zelf zich niet op het niveau van deze netsoetsot bevinden!”.
Over zulken zei rav Boenam uit Psjisk (Naim Zmirot Israël, blz. 72): “De voornaamste
gedachte bij het opslokken van het voedsel dient te zijn – kauw heel goed!”
Er is een mening bij een reeks gelovigen, dat elke gewone mens kan zelfs tijdens het eten, het
werken, het uitvoeren van voorschriften of bij het uitspreken van een zegening, een correctie
van geestelijke sferen verrichten. Wij weten al, dat zonder het verkrijgen van een masach is
dat onmogelijk. En een masach – dat is het afzien van alles omwille van de correctie, de
voorwaarde van de Ts”A. Wie in staat is om dat te doen – hij is al niet [langer] een gewone
mens!
De Tora is voor allen geschreven. Maar eenieder voelt, begrijpt haar op zijn eigen manier. Er
is Tora sje bie chtav – de schriftelijke Tora. Maar eenieder begrijpt haar afhankelijk van zijn
klie – van de grootte en de zuiverheid van het hart, van een masach. En aangezien een
masach, die het geestelijke niveau bepaald, in pe staat, komt het licht van de Tora -
afhankelijk van zijn grootte -in de geestelijke klie van de mens binnen.
Dit deel van de Tora – het licht (Tora – dat is or), dat de mens juist op die manier bevat, heet
Tora sje baal pe – de mondelinge Tora (daar zij van pe – masach – afhangt), omdat zij bij
eenieder individueel is, afhankelijk van de grootte van zijn masach. Eenieder begrijpt de Tora
volgens zijn eigen masach, d.w.z., volgens zijn geestelijke klie. Een klie kan alleen datgene
51

evatten, wat in hem binnenkomt; gematria en kavanot – dat is een foutieve methode van het
bestuderen van de Kabbala.
Gematria – dat is slechts een methode van het opschrijven en informatie, de essentie waarvan
onthult zich niet in het weten van een getal, maar in het samenvloeien met het geestelijke
niveau van een object, welk object met een gegeven getal wordt aangeduid. Daarom wordt er
in de ware Kabbalistische werken zo weinig aandacht aan besteed.
Als voorbeeld van een overgang van geestelijke krachten in materiële objecten kan een
tekening van de toekomstige Derde Tempel dienen, welke Tempel in het boek van Ramchal
“Miesjkanie haEljon” wordt beschreven. Deze grote Kabbalist, welke langs de geestelijke
trappen opsteeg door een gigantisch werk aan zichzelf [te verrichten], zag de krachten, het
licht, de bronnen van de nog niet gematerialiseerde Derde Tempel en aan hen, d.w.z., aan de
wortels ervan, zag hij, in welke vorm, omvang zij in de toekomst gematerialiseerd zullen
dienen te worden. Hij stelde een tekening met alle bijzonderheden samen met het aangeven
van precieze maten van een elk kleinigheid.
52

6. WAAROVER SPREKEN ALLE BOEKEN VAN DE TORA
Er waren al herhaaldelijk uitspraken van de wijzen aangevoerd over de zin, het doel en de
inhoud van de Tora. In een beknopte vorm bevatten zij de gehele zin van de Schepping.
Babylonische Talmoed, Makot 23, 2: “De Schepper wenste Israël te begunstigen, daarvoor
gaf Hij hen de Tora en de Mietsvot...".
Jassod More. Even Ezra 8,2: “En nu doe je hart open en luister, dat alle voorschriften, welke
in de Tora zijn opgeschreven alsmede die, welke vervolgens onze wijzen toegevoegd hadden
– hoewel de meeste ervan een fysieke uitvoering vereisen – allemaal zijn zij voor het zuiveren
van het hart, daar de Schepper eist van ons het zuiveren van het hart”.
Tora, Vaiekra 19, 17: “Hebt uw naaste lief als jezelf”. Beresjiet Rabba: “Rabbi Akieva zei –
dat is de algemene wet van de gehele Tora”.
Babylonische Talmoed, Choelien 24 – een discussie, hoeveel jaren verstreken vanaf een
gewone studie tot het eerste geestelijke bevatting.
Babylonische Talmoed, P’sachiem 119 – een discussie over de geheimen van de Tora.
In principe kan men deze lijst tot een volle uitputting van de gehele Tora voortzetten,
aangezien de gehele Tora spreekt alleen over de wegen van toenadering tot de Schepper en
alleen daarvoor is zij gegeven. Maar dat ziet alleen hij, die wenst te zien (zoals voor een
geschiedschrijver is de Tora een geschiedenis, voor een jurist – als een bundel van juridische
wetten en actes).
Zo meent ook de meerderheid van degenen, die de Tora in onze tijd bestuderen, dat de gehele
Tora – dat is slechts een bundel van wetten, en dat al hun studie komt op een juridische
opheldering neer van eisen van de Talmoed, en zij wanen zich, dat daarmee zij alles al
bevatten.
Maar in werkelijkheid raakten zij alleen de fysieke uitvoering van de voorschriften aan. Maar
het belangrijkste is nog ver van hen, aangezien het onmogelijk is om datgene, wat zij wel
bestuderen, zonder de innerlijke inhoud van de Tora te bevatten. En merendeel van de
pagina’s van de Talmoed zijn voor hen gesloten, daar zij openbaren zich alleen door de kennis
van de geheimen van de Tora.
En daarom is het gezegd, Babylonische Talmoed, Sanhedrin, 24: “De Talmoed is het lichaam
van de Tora zonder licht, en hem te belichten kan men alleen via de geheimen van de Tora,
waarover is gezegd: de Tora is licht”.
Daarom schreef de Vilna Gaon: “Er is in de gehele Talmoed zelfs geen één voorschrift, welk
men volledig kan begrijpen zonder het bevatten van het geheime deel van de Tora, waarom
dit voorschrift is gebaseerd, en voordat men het geheime deel begrijpt, zelfs het open gedeelte
van het voorschrift niet duidelijk kan zijn”.
Gewoonlijk degene, die de Babylonische Talmoed begint te bestuderen, begint hem met het
boek Baba Metsieja (de wetten over gevonden voorwerpen, over het terugbezorgen van
verloren voorwerpen, over het verdelen van bezit) met een discussie: “Twee [mensen] houden
een gevonden voorwerp vast”, en op welke manier men dit onder hen kan verdelen.
53

Natuurlijk, dat daar wij in de fysieke wereld bestaan – in de wereld van geestelijke
aftakkingen, dienen wij de wetten van geestelijke wortels fysiek te vervullen. Maar datgene,
wat door ons bestudeerd wordt – dat is het gevolg van de geestelijke krachten, en daarom kan
men uit dezelfde plek in de Talmoed, naar het principe van de Tora “van het lage het hoge te
bestuderen”, de geestelijke wereld te bestuderen.
De “Twee [mensen] houden een gevonden voorwerp vast” wordt dan uiteengezet als twee, d.i.
het goede en het kwade beginselen (het altruïsme en het egoïsme) houden de mens in hun
handen. “het één beweert, dat de mens is van hem, terwijl het ander spreekt hem tegen, dat de
mens van hem is”.
En er wordt een discussie gevoerd op welke manier kan de mens in zichzelf deze twee
beginselen aan het licht brengen en zich van het kwade te distantiëren.
En natuurlijk, zijn aan mijn lezer begrijpelijk de hoofdstukken van de Talmoed over de
reinheid (het zich zuiveren van het egoïsme ) van het lichaam (goef), het zuiveren van vaten
(klie) en het zuiveren van kleding (levoesjiem).
De menselijke wens om “te ontvangen” heet in de Kabbala “aarde”, en over hoe men ermee
dient om te gaan, te verbouwen, te zaaien, te kweken en een oogst te verzamelen (oogst – dat
zijn vruchten , die wij wensen – een toenadering tot de Schepper) wordt in het deel Sjabbat
van de Talmoed behandeld, aangezien na de correctie van de Schepping, op sjabbat, deze
werken teniet zullen worden gedaan (in de gmar tiekoen).
Wij weten al wat zievoeg dehakaa betekent - een zievoeg van de Z”A en de noekva. Hun
geestelijke verbanden brachten juist de wetten voort, welke het jonge paar en echtparen in
onze wereld betreffen (Talmoed, Masechet Kiedoesjiem).
Door deze wetten fysiek te vervullen, stellen wij ons al is het maar op het fysieke niveau in
overeenkomst met geestelijke wortels. Maar natuurlijk, het voornaamste is – het bereiken van
geestelijke overeenkomst, juist deze een toenadering met een wortel geeft.
Het merendeel van de Babylonische Talmoed is met de Agadah gevuld. Agadah – dat is een
allegorische vertelling, maar allen zijn er mee eens, dat het slechts een uiterlijke weergave is
van de geheimen van de Tora in een bijzondere taal, welke taal alleen aan de Opstijgenden
begrijpelijk is.
Een goed leerboek is onze siedoer (het gebedsboek). Het ochtendgebed (zie siedoer “Tfilat
kol pe”, blz. 6) begint met woorden: “Ik dank U, de Schepper, voor het feit, dat U gaf mij
mijn ziel terug”. Eveneens als de gehele Tora kan men dat opvatten als: “Ik dank U, dat ik
(mijn vitale ziel) levend is”.
Maar de Tora bedoelt ook nog een hogere, ware trap: wanneer de mens al over een geestelijke
klie beschikt, heet het in hem aanvoerende hoogste licht “de goddelijke ziel”.
De volgende zegening uit de siedoer is: “Gezegend zijt U, de Schepper, daar U zonderde ons
met Uw voorschriften af en beval ons om de handen te reinigen (letterlijk – wegnemen).
Handen van de mens – dat zijn zijn klie, waarmee hij de gehele wereld in handen wenst weg
te nemen.
54

Het voorschrift van de Tora is echter – dat wij onze handen wegnemen, d.i. weigeren om te
ontvangen. Overeenkomstig daarmee is de fysieke handeling – het wassen van handen, daar
het or chassadiem heet maim – water. Door zich in het or chassadiem “om te spoelen”,
verandert een klie van een egoïstische in een altruïstische, die niet wenst om voor zichzelf te
ontvangen.
En pas na deze zegening kan de mens de Schepper voor de Tora bedanken (blz. 7 van het
gebedsboek), want zolang “de handen onrein zijn”, zien wij geen nut in de Tora. Verder
[komt] een dankzegging voor ons uitverkoren zijn – het is ons reeds duidelijk geworden, dat
het besloten is in een dankzegging voor de bevrijding van het egoïsme.
Alle gebeden worden in twee groepen ingedeeld – dankzeggingen en verzoeken. En beide
spreken zij over één ding – óf dat een verzoek is, dat de Schepper ons van de wereld van
kliepot, waarin wij ons bevinden, uit zal trekken, óf dat onze dankzegging is voor datgene,
wat Hij voor ons reeds deed.
Waarom hebben wij dan een z’n grote verscheidenheid aan gebeden? – Gewoonlijk, omdat én
de verzoeken, én de dankzeggingen op verschillende niveaus van het geestelijke bevatten
verschillend zijn. Afhankelijk van de breedte van het zien, wordt de Schepper aan de Hem
Bevattende (wij spreken over degenen, die in de geestelijke wereld zijn ingegaan, en niet over
wie de siedoer simpelweg leest) voorgesteld nu als de Meester, dan weer als de Bevrijder, nu
als de Vriend, dan weer als de Schepper, nu als de Liefhebbende, dan weer als de
Rechtvaardige, en soms ook als een Wrede, enz.
De bezitter van grote donkere krachten Biel’am (zie de Tora, het hoofdstuk Balak), die qua
grootte Mosje gelijk was - doch met het omgekeerde teken – toen hij op zijn allerhoogste
niveau opsteeg (en kliepot bereiken naar de hoogte het niveau van de Z”A van de wereld
Atsieloet),in plaats van Israël te vervloeken, riep opeens:
“Hoe goed zijn uw tenten, Jaakov, uw woningen, Israel!
Door uw grote liefde
Mag ik Uw Huis binnentreden
En mij in ontzag voor U neerbuigen
Naar Uw heilige arke.
De Schepper, ik heb het Huis waar U zich bevindt lief
En ik buig voor U,
In dank, mijn Schepper,
Ik bid tot U op dit uur dat U het wel wilt aanvaarden,
Omdat Uw liefde zo groot is -
Verhoor mij door een ware bevrijding!”
Hij zag, dat boven de Z”A van de wereld Atsieloet zich alleen de heiligheid en zuiverheid
bevinden (zie de siedoer, blz. 11).
De versen “Adon Olam” en “Iegdal Elokiem chaj”, die verder in de siedoer volgen, zal mijn
lezer zonder moeite begrijpen. Verder volgen de ochtendzegeningen. Het is ons al bekend, dat
nacht – dat is een toestand van een klie zonder het or chochma, wanneer hij niet in staat is om
te zien, d.i. om het Goed-Kwaad analyse te verrichten.
55

- En daarom is de Eerste zegening ’s ochtends voor het feit, dat de Schepper gaf mij het
vermogen om tussen dag en nacht een onderscheid te maken.
- de Tweede zegening is voor het feit, dat Hij mij niet als goj schiep. Ziehier, ik “sta op” “in
de ochtend” en ik ontdek, dat ik niet meer een goj ben (goj – een mens, welke zich onder de
macht van het egoïsme bevindt).
- de Derde – voor het feit, dat Hij mij niet als een slaaf (van mijn lichamelijke wensen)
schiep.
- de Vierde – dat Hij mij niet als een vrouw schiep (een man geeft, beïnvloedt, terwijl een
vrouw – noekva, ontvangt. Het is duidelijk, dat zulke toestanden niet van het geslacht
afhangen).
- de Vijfde – voor het feit, dat de Schepper aan blinden het gezichtsvermogen geeft (de mens
is in de geestelijke duisternis totdat hij het or chochma ontvangt – het or van het zien – de
sfira chochma – dat zijn ogen).
- de Zesde – voor het feit, dat de Schepper naakten bekleedt (laten wij terugdenken aan
naakten Adam en Chava, die geen levoesjiem, d.i. kleding, hadden. Een kleding – dat is het or
chozer, de voorwaarde voor het ontvangen van het or jasjar, het or chochma, het or chaim).
Volgens hetzelfde principe kan men tevens alle overige zegeningen verklaren.
Een gebed leert, fluistert in, wijst de weg aan. Laten wij alleen die plaatsen aanhalen, die voor
de lezer al als voor zich sprekend zijn:
- de Schepper, zegen ons, heilig ons – blz. 35.
- Vele gedachten zijn in het hart van de mens, en slechts de raad (het licht) van de Schepper
zal hem bijstaan – blz. 37.
- Gelukkig is te prijzen hij, die zich in Uw Huis bevindt – blz. 37.
- de Schepper geeft brood (het geloof) aan hongerigen (die een gebrek eraan voelen), bevrijdt
de gevangenen (uit de ballingschap van het egoïsme) – blz. 39.
- Laten wij de Schepper danken, Die juist zo de wereld wenste te scheppen (een rechtvaardige
is hij, die alle verrichtingen van de Schepper rechtvaardigt) – blz. 41.
- En de Schepper zal op die dag Israël (degene, die wenst zich met de Schepper te verenigen)
van Egypte (uit kliepot - egoisme) uit doen komen, en het volk zal [het] bezingen – blz. 45.
Bijzonder kleurrijk en helder klinkt het fragment vóór het Kriejat Sjma – de centrale plaats
van het gehele gebed (blz. 52):
“Onze Vader, ter wille van onze voorouders, die vertrouwen in U hadden, dat U wetten voor
het leven hebt geleerd, verleen ook ons deze gunst en leer ze ons (geef ons de wens om de
weg van de Tora te volgen en de krachten op deze weg, en het verstand om Uw weg te
begrijpen).
56

Barmhartige vader, ontfermt U over ons en inspireer ons hart (dat kwaad is van de geboorte)
om te begrijpen en om ons verstand te gebruiken, luisteren en te leren en de leer over te
brengen, om met liefde strikt na te komen en stand te houden (niet noodgedwongen, maar
bewust en omwille van de geliefde, d.i. onbaatzuchtig) al Uw wetten (die voor ons zo
tegennatuurlijk zijn).
Laat onze harten (wensen) verknocht zijn aan Uw voorschriften, en laat de enige richtsnoer
van ons hart zijn (help om van de naaste als van zichzelf te houden) van Uw Naam te houden
(maar in de natuurlijke liefde tot de Schepper ligt het doel der Schepping, en de liefde voor de
naaste – dat is slechts een middel voor het bereiken van dit doel), zodat wij geen fouten
begaan.
Want in Uw heilige grote en ontzaggelijke Naam hebben wij vertrouwen en verheugen ons
aan de toekomstige bevrijding (d.w.z., wij geloven aan datgene, wat de Tora belooft). Breng
ons tot vrede (sjalom – van het woord sjlemoet – volmaaktheid) van alle windstreken van de
aarde (het egoïsme) en leidt ons rechtop naar ons land (het altruïsme), want U schept een
bevrijding, en op ons (die dat wensen) heeft U Uw keuze bepaald uit alle volken (die niet naar
het geestelijke streven) om ons in waarheid voor altijd dichter bij Uw grote naam te komen
(d.i. wij erkennen de toenadering tot de Schepper als het doel van de Schepping).
Gezegend bent U, de Schepper, die in liefde Zijn keuze op Zijn volk Israël heeft bepaald
(Israël – van woorden Isra – jasjar en El – de Schepper, d.w.z., Israël – dat is datgene, wie
zich direct naar de Schepper richt)”.
Door op een hulp van de Schepper te rekenen, verblijdt zich van tevoren hij, die om een
bevrijding van het egoïsme verzoekt en om dezelfde bevrijding van andere mensen op aarde,
welke zich uiteindelijk in het Enige Israël worden verenigd, welke roept vervolgens: “Hoor,
Israël, onze Schepper is Eén!”, daar hij de samenvloeiing met de Schepper bevat en ziet, op
die manier, dat het doel van de Schepping is – algemene eenheid in de Enige Wortel.
Daarna volgt het hoofdgebed, dat Sjmona Esrej – 18 heet, naar het aantal verzoeken.
En zij zijn allemaal eveneens over hulp, over de redding van het egoïsme, over de
geestelijke bevrijding en de verheffing:
1. De dankzegging voor het feit, dat de Schepper een bevrijding (van het egoïsme) brengt.
2. Dat Hij doden opwekt (het licht in een klie binnenbrengt), bijstaat (op de weg van de
correctie), bevrijdt de gevangenen (van hun wensen), [bevrijdt] de slapenden (wie hun wegen
niet beseften) in de aarde (in het egoïsme).
3. De dankzegging voor het feit, dat de Schepper de Heilige is (d.w.z., [dat Hij] een
Bijzondere is, daar Zijn wens is alleen om te geven en het goed te doen). Enz.
Het gebed beëindigt met een verzoek: “Meester, behoedt mijn tong voor kwaadspreken en
leugens en vernietig de vijanden van mijn ziel (die in mij zetelen), vernietig mijn eigenwaan,
stel mijn hart open voor Uw Tora, zodat ik er naar zal streven Uw aanwijzingen te volgen, En
verijdel snel het plan van allen die iets kwaads tegen mij in de zin hebben op mijn weg naar U
en vernietig wat ze in gedachten hadden (mijn gedachten).
57

Laat mij niet op een ander toornig zijn (toorn – dat is een directe manifestatie van het
egoïsme), niet van afgunst vervuld zijn (niet de wens om te ontvangen te tonen), bevrijdt mij
van het kwade (wens), en laat mijn ziel voor allen als stof zijn, laat U Eenheid in de wereld
zien (zodat in alles wat ons omringt wij U zullen zien), en bouw Uw Huis (in onze harten).
12 mazalot
- tekens van geluk
- het uitstorten van de hoogste overvloed.
Zoals het blijkt uit de bovengemelde navertelling, zijn onze gebeden – eveneens als de gehele
Tora – de middelen voor onze geestelijke verheffing, voor de overgang in de geestelijke
wereld – immers een gebed, zoals reeds is gezegd, dat is juist Ma”N, die de hoogste bron van
het licht opwekt.
Het dunkt mij, dat nu de lezer zelf, na een elk [willekeurig] boek van de Tora geopend te
hebben, zal het voornemen van de auteurs – onze wijzen - zien en begrijpen. En niet de
fragmenten, die hierboven zijn aangehaald, maar alle boeken van de Tora zullen een
bevestiging zijn van wat reeds veelvuldig is gezegd: de Tora is ons als een middel (en niet als
een doel op zich) gegeven ter verheffing en samenvloeiing met de Schepper.
De tijd in onze wereld is het gevolg van het veranderen van geestelijke wortels, daarom zijn er
op sjabbat aanvullende gebeden en lezingen uit de Tora.
***
Een gewone overgang van sfira tot sfira, van de wereld tot de wereld vindt plaats dankzij het
feit, dat de malchoet – de laatste sfira van een voorafgaande, hogere – wordt tot de eerste sfira
- kether van een lagere, daaropvolgende.
Maar bij een overgang van de wereld A”K tot de wereld Atsieloet vonden aanvullende
veranderingen plaats met het doel om het licht te verzwakken, opdat de keliem van de wereld
58

Atsieloet niet gebroken zouden raken, zoals met de keliem van de wereld Nekoediem het
geval was.
De partsoef Atiek verbindt de olam A”K met de olam Atsieloet, d.w.z., de Atiek – dat is als
het ware een tussenschakel tussen de A”K en de Atsieloet. En daarom wordt de partsoef A”A
als de kether van de wereld Atsieloet geacht.
De Atiek behoort nog tot de Ts”A, terwijl de A”A zich al volledig onder de heerschappij van
de Ts”B bevindt. Daarom komt de kwestie van de lichttransmissie uit de Ts”A in de Ts”B
neer op het overbrengen van het licht van de Atiek tot de A”A, en nu de A”A geeft het licht
verder door aan de Zo”N en aan ons, die met hem verbonden zijn.
Het overbrengen van het licht van de A”A naar beneden neemt honderden pagina’s van de
Talmoed Esser Sfirot in beslag. Wij zullen echter proberen om deze kwestie in kort bestek in
grote lijnen te begrijpen.
Het overbrengen van het licht van de A”A tot de onderstaande Av”I vindt plaats met behulp
van een uitwendige ten opzichte van de A”A partsoef, welke partsoef Searot Diekna van de
A”A heet – het haar van de baard (naar de analogie van onze, uitwendige ten opzichte van het
lichaam, beharing).
De Av”I overeenkomen met de sfira biena en daarom zijn zij onverschillig voor het licht
chochma, en eigenlijk ook voor de Ts”B. Het overbrengen van het licht, komt, in het
algemeen, neer op een voorbereiding, correctie gedurende 6000 jaren van de keliem, welke in
de olam
Nekoediem gebroken waren, en op hun vulling met het licht.
Alles komt neer op het overbrengen van het licht van de A”A tot de Z”A via de partsoef Av”I,
welke partsoef tussen hen is opgesteld. Deze partsoef van searot van de A”A is de wortel, de
bron van onze baarden (aftakkingen).
Niet dat onze baarden met hem verbonden zijn, zoals men dikwijls denkt, als men het verbod
om zijn haar te laten knippen en zich te scheren verklaard. Het verbod om zijn haar te laten
knippen en zich te scheren (om precies te zijn, het verbod betreft alleen het scheren en dan
alleen nog in punten van de slaap en de onderkin) komt uit onze wens om de wortel na te
doen, om een aftakking met haar wortel tegenover elkaar te plaatsen, maar zij – de wortel en
de aftakking – zijn op geen wezen met elkaar verbonden.
Door een baard af te knippen, brengen wij geen schade aan geestelijke werelden, alleen onze
wensen roepen een reactie op, maar niet de fysieke handelingen (ik bedoel niet de mietsvot –
de voorschriften van de Schepper, Zijn wens, dat wij in onze wereld bepaalde handelingen
fysiek zullen naleven).
Het zich verspreiden van het licht, een haar heet mazal – geluk in een letterlijke vertaling
(vandaar een gezegde, dat alles hangt van een geluk af).
In totaal bestaan er 13 delen van een baard – de wegen van het neerdalen van de
heerlijkheid – het licht op de Z”A en verder op ons:
1. Vanaf het oor tot de onderkin – de bakkebaarden.
59

2. De snor.
3. Beharing van wangen.
4. Vrije van haren plaats in het midden van de snor.
5. Vrije van haren plaats onder de mond.
6. Van twee kanten van de mond.
7. Vrije van haren jukbeenderen.
8. Voorkant van de baard (mazal eljon),
dat zich tot de borst verspreidt.
9. Kort haar binnen het bovendeel van de baard.
10. Achterkant van de baard, die tot de biena hoort.
11. Achterkant van de baard, die tot de malchoet hoort.
12. Vrije van haar mond.
13. Algemene verspreiding langs alle delen van de baard van achteren (mazal tachton).
In onze gebeden herhalen wij deze 13 delen van het neerdalen van het licht des levens naar
ons op Jom Tov, op Rosj chodesj, Jom Kiepoer en Hosjana rabba vóór het lezen van de Tora
(zie siedoer, blz. 224), en tevens in tachanoen, wanneer men hem leest.
Een zichtbaar verband tussen ons gebed en de hogere sfirot blijkt uit de tekst, die in Sfirat
haOmer gelezen wordt. Maar zoals reeds is gezegd, indien de mens zijn gedachten en wensen
(hersenen en het hart) tot de Schepper richt, dan vervangt het alle kavanot, omdat hij schakelt
ze allemaal automatisch in, door ze tot de Bron Zelf te verheffen.
In één van de boeken van de Tora – in het boek Micha, worden 13 delen van de baard van de
A”A aangegeven, en in de Tora (Choemasj) worden tot twee keer toe met hen
overeenkomstige 13 delen in de Z”A aangewezen:
Delen Z”A A”A
1 El Mie el kamocha
2 Rachoem Nose avon
3 Ve chanoen Ve over al pesja
4 Erech apaim Le sjeariet nachalato
5 Lo iechziek lead apo
6 Ve rav chessed Kie chafets chessed hoe
7 Ve emet Jasjoev ve hierachamejnoe
8 Notsar chessed Iechbosj avonatejnoe
9 Ve alafiem Ve tasjliech be metsoelot jam
60

10 Nose avon Tieten emet le Ja’akov
11 Oe pesja Chessed le Avraham
12 Ve chata Asjer niesjba le avotejnoe
13 Ve nake Mie jamet kedem
61

7. NOODZAKELIJKHEID VAN DE KABBALASTUDIE
De eerste systematische uiteenzetting van de beginselen van de Kabbala is in het boek Zohar
gegeven. Vervolgens, vele eeuwen vóór het verschijnen van de grote Kabbalist AR”I, slechts
enkelingen beoefenden in het geheim de Kabbala. AR”I had enkele leerlingen. Maar alleen
één ervan – Chaim Vital, volgens zeggen van AR”I zelf, begreep zijn leer en schreef die
correct op.
De leerlingen van AR”I waren op hun beurt eminente kenners van de Tora.
Direct na de dood van zijn leraar begon Chaim Vital de door hem opgeschreven stof te
systematiseren. Men kan zich alleen verbazen over een gigantische hoeveelheid van de stof,
die woord in woord opgeschreven werd volgens de woorden van de Leraar – meer dan een
tiental boekdelen van een kriebelige tekst. Hieronder wordt een reeks gedachten uit het
voorwoord bij het boek Sjaar hakdamot van Chaim Vital uiteengezet.
Elke generatie, welke de komst van de Masjiejach niet waardig werd bevonden en [welke
generatie] de Tempel niet opbouwde, staat gelijk aan de generatie, welke de Tempel
vernietigde. Waar hangt dan de komst van de Masjiejach van af? In het boek Zohar is een
éénduidig antwoord op gegeven: zolang de mensen zich met een “droge” Tora bezighouden,
welke alleen over de fysieke, doch niet over de geestelijke vervulling van de voorschriften
spreekt, zal de Masjiejach niet komen. Het geestelijke doorgronden van de Tora is alleen met
behulp van de Kabbala mogelijk.
De studie van de Tora dient niet op een eigen voordeel neerkomen – noch ter verkrijging van
voordelige plaatsen, noch voor het eerbetoon en evenmin omwille van de rang rabbi en wijze.
Over dergelijke mensen, die een dergelijk voornemen koesteren, is in de Talmoed (Bracht,
17) gezegd, dat het voor hen beter zou zijn om helemaal niet geboren te worden.
De Tora kan tegelijkertijd een geneesmiddel en een gif zijn – zij kan doen opleven óf een
dodende kracht zijn.
De Tora bevat alle vier werelden ABaJ”A. Wanneer de Tora zich nog in de wereld Atsieloet
bevindt, dan heet zij de Kabbala. Daar is zij vrij van alle haar verbergende omhulsels.
Juist in overeenstemming met deze Tora (naar de opbouw van de wereld Atsieloet) vormde de
Schepper de overige werelden, met inbegrip van onze wereld. De Schepper, terwijl Hij de
wereld schiep, keek in de Tora. De Atsieloet – dat is een zuivere goddelijke wereld, waar nog
geen verdeling is in het goed en het kwaad – de kdoesja en de kliepa. De Tora is daar
volkomen open op zichzelf, zonder enige omhulsels.
De Tora van de wereld Jetsiera heet tevens “de Boom van het bevatten van het goed en
kwaad”, in verhouding tot de Tora in de wereld Atsieloet is zij gelijk een dienstmeid, een
bijzit ten opzichte van haar meesteres. In de Tora van de wereld Jetsiera zijn veranderingen en
zelfs tegenstrijdigheden, welke in de Tora van de wereld Atsieloet ontbreken. In de Tora van
de wereld Jetsiera wordt reeds gesproken over het goed – kwaad, kasjer – pasoel, heilig –
onheilig.
De Misjna en de Talmoed, hoewel zij op basis van de geheimen van de Tora zijn
samengesteld, heten slechts haar lichaam, in tegenstelling tot de Kabbala, die de ziel van de
Tora heet. En zoals de wijzen van de Talmoed zelf plachten te zeggen (Sanhedrin, 24) – de
62

Talmoed kan schijnen alleen door middel van het boek Zohar, waarover juist is gezegd, dat de
Tora is licht.
En er is geen twijfel, dat indien de wereld Brieja slechts een omhulsel en een kliepa van de
wereld Atsieloet is, gelijk de weekdagen ten opzichte van de sjabbat, zo ook de Tora van de
wereld Brieja – de Misjna – slechts een kliepa van de Tora van de wereld Atsieloet is, d.i. de
Kabbala.
De Kabbala is verborgen door de Misjna, door de Babylonische en Jeruzalemse Talmoeden,
zoals een graankorrel onder een aantal bovenlagen, omhulsels wordt verborgen. Alleen een
wijze zal begrijpen waarom de Misjna een kliepa wordt genoemd ten opzichte van de Kabbala
– immers alle begrippen van de Misjna beperken zich met onze wereld, door lage en grove
materiële ingrediënten.
De kliepa echter draagt bij aan het bewaren van een graankorrel, tenzij men haar voor
schadelijke doeleinden gebruikt.
Maar indien het doel van het bestuderen van de Tora is in het behalen van een of ander
voordeel (behalve dan een bevrijding uit het egoïsme) persoonlijk voor zichzelf, dan wordt
het geacht, dat men zich niet met de Tora bezighoudt, doch met haar substitutie, en degenen,
die [op die manier de Tora bestuderen] worden geen kinderen van de Schepper geacht, maar
slaven, welke een loon eisen en slechts omwille van een loon werken.
Zoals in de Talmoed (Brachot, 34) is gezegd, bestaat het verschil tussen onze wereld en de
toekomstige wereld alleen in het veranderen van de aardse macht in de hemelse en daarom is
de hemelse Tora – de Kabbala – de Tora van de Masjiejach.
Eenieder dient zich met de Misjna en de Talmoed bezighouden in die mate, waarin zijn
hersenen dat kunnen uithouden, maar vervolgens dient men met het bestuderen van de
Kabbala aan te vangen, in overeenkomst met de laatste wilsbeschikking van de koning David
aan zijn zoon Sjlomo – “bevat de G-d van onze vaderen en dien Hem”.
En indien de lessen in de Talmoed aan de beginner moeilijk zijn, dan kan hij zich volledig
met de Kabbala bezighouden, zoals is gezegd (Talmoed. Choelien, 24): “Wie geen goed
resultaat (van zijn studie) na vijf jaren zag – zal hem niet meer zien”. Maar ook in een zulk
geval dient men in plaats van de Talmoed vereenvoudigde, beknopte leermiddelen te
bestuderen, om zich in het uitvoeren van de voorschriften niet te vergissen.
In het boek Zohar zijn vier grootse geleerden beschreven, die in de Pardes zijn binnengegaan:
PaRDe”S – een afkorting van psjat (een eenvoudige uiteenzetting), remez (een toespeling),
droesj (een allegorie) en sod (een geheim).
De drie eerste uiteenzettingen worden tot kliepot gerekend. Zij zijn oppervlakkig ten opzichte
van het geheime. En daarom is alleen rabbi Akieva, die de geheime uiteenzetting machtig
was, was de enige van de vier wijzen die met vrede van de Pardes er uitkwam. Er wordt een
geestelijke reis in de werelden ABaJ”A bedoeld, welke werelden PaRDe”S (pardes – hof)
heten.
De drie overigen – leden schade: de één ervan begreep geen van de uiteenzettingen en werd
ongelovig (wat ook in onze tijd [met een dergelijk verschijnsel] overeenkomst vertoont uit het
63

onbegrip van de zin van de Tora), de tweede begon andere krachten aan te bidden – de idolen,
en de derde raakte van de weg af.
Vanaf Adam, die de Boom van het Bevatten van het Goed en het Kwaad (de Tora van de
werelden BaJ”A) koos boven de Boom des Levens (de Tora van de wereld Atsieloet – de
Kabbala), het aantal tegenstanders van het bestuderen van de Kabbala neemt toe. En een lijst
van ellende groeit. Daarin is de reden van het feit, dat de eerste Stenen Tafelen, die tot de
Boom des Levens behoren, werden door andere vervangen, die tot de Boom van het Bevatten
van het Goed en het Kwaad behoren.
De Misjna, de dienstmeid van de Tora, leidde tot de vernietiging van de eerste en de tweede
Tempels en tot deze laatste bittere en langdurige ballingschap, de uitkomst waarvan is alleen
mogelijk door het bestuderen van de Ware Wijsheid – de chochmat emet – de Kabbala.
Alleen met behulp van het boek Zohar (Naso, 124) “zullen de zonen Israëls uit de
ballingschap terugkeren”.
Nog de profeet Eliejahoe voorspelde aan rabbi Sjimon, dat deze zondeval van Adam zal tot
onze dagen duren, totdat wij met liefde tot het bestuderen van de ware wijsheid terug zullen
keren – en pas dan zullen wij uit de ballingschap terugkeren.
De Zohar (Toldot, 139) verklaart de reden van de langdurig zijn van onze ballingschap als
volgt: “Het gehele volk Israëls wordt als het ware in drie groepen ingedeeld. De eerste groep –
dat is het gewone volk. De tweede – de wijzen, die zich met de eenvoudige uiteenzetting van
de Tora bezighouden, en de derde – de Kabbalisten.
Over de eerste groep zei de Schepper: “Zij kennen mij niet”. De derde groep noemde Hij
“Mijn zonen”. En de tweede groep, die het bestuderen van de Kabbala verwerpen en zich
slechts met een eenvoudige uiteenzetting bezighouden en daarbij beweren, dat dat is juist de
Tora, noemde Hij “kwade wijzen, die geen goed kunnen doen. En Hij, de Schepper, helpt hem
niet. En zij herhalen alleen maar eindeloos hun eenvoudige, grove verklaringen en pilpoeliem
(warrigheden), en juist zij zijn de reden van al het lijden”.
De eerste groep gelijkt op dieren. Hun ziel is dierlijk, en zij gaan door, als dieren. Al hun
bezigheid is in het bewonen van de aarde, in haar bewerken en in het maatschappelijke
verkeer, en al hun streven – in het verzadigen van het lichaam. Daarom verwoesten zij de ziel.
“En Mij bevatten zij niet, - zei de Schepper, - immers zij zijn ver van de Tora, die het Leven
heet, en daarom zijn zij dood voor de toekomstige wereld” (olam ha-ba).
De tweede groep – de wijzen, die zich met de Tora bezighouden – hun ziel daalt van de hemel
neer, en niet stijgt van de aarde op, als bij de eerste groep, maar er is geen licht in hun Tora,
omdat hun Tora – dat zijn grove gematerialiseerde omhulsels van onze wereld, waarvan de
Talmoed gebruik maakt. En de 32 stromen van de hoge wijsheid door “13 regels van het
uiteenzetten” zijn volkomen verborgen van hen.
Degenen, die zich aan de Kabbala toewijden zijn de zonen van de Schepper – zij ontvangen
de sleutels van de Poorten des Levens – en de duisternis van onze wereld verandert in het
licht van alle werelden, en de duisternis van de Talmoed in zijn eenvoudige uiteenzetting van
onze wereld verandert door een kabbalistische uiteenzetting in het licht, en al hun Tora die
van de Kabbalisten – vert.) is licht! En alle moeilijkheden van de uiteenzetting van de
Talmoed worden door hen veranderd in een felle, brede weg.
64

Het gaat niet over de nutteloosheid van het bestuderen van de Talmoed. Immers dezelfde
rabbi Akieva – de enige die van de Pardes is uitgekomen, d.w.z., die alle werelden en hun
geheimen bevatte, hield zich, terwijl hij nog in onze wereld was, met zijn uiteenzetting bezig.
Maar wie zich alleen met de eenvoudige studie van de Talmoed bezighoudt, trekt als het ware
een rouwgewaad op de Tora aan, en elke dag verwijt hen de stem, die van de berg Chorev
uitgaat: “Wee u, die de Tora beschamen”.
De volkeren van de wereld hebben gelijk, wanneer zij zeggen – welk verschil is er tussen
jullie en onze Tora (leer – vert.), immers ook onze tora – dat zijn allerlei vertellingen. En wee
aan degenen, die een dergelijke houding tot de Tora oproepen. Zij verlengen onze
ballingschap en vermenigvuldigen ons lijden, maar steeds wensen zij niet zich met de
Kabbala bezig te houden, waarbij zij allerlei argumenten - rechtvaardigingen bedenken.
En waar hebben zij dat voor nodig – immers zij staan te boek als wijzen. Maar de domheid is
in de diepte van hun ogen (af te lezen). Zo ook Avraham noemde Eliëzer – één van het volk
der ezels, omdat hoewel die de Tora van Avraham zelf leerde, werd hij niet waardig bevonden
om de Sjchiena – de Goddelijke straling - te zien.
Zo ook allen, van klein tot groot, die in hun studie alleen het eenvoudige bestuderen nastreven
en die niet wensen om de Ware Wijsheid te bevatten, zoeken voor zichzelf allerlei
rechtvaardigingen op en beweren, dat er geen Tora is, behalve hun uiteenzetting. Er bestaat
geen twijfel, dat voor hen geen deel is in de toekomstige wereld – immers daar alleen hij
deelachtig kan zijn, die zich met de geheime Tora bezighoudt, en “wie vóór de aanvang van
sjabbat niet werkte, wat zal hij eten op sjabbat?”
Wie zich echter met de Kabbala bezighoudt wordt de zoon van de Schepper genoemd. Over
hem is het gezegd: “dat is – Mens!”. Immers al zijn voornemens zijn – omhoog, tot zijn
Schepper.
Het doet er niet toe, wat zijn de gewaande redenen bij degenen, die van het bestuderen van de
Kabbala afziet. Het is voor hen afdoende, wat zij hebben, en indien zij met datgene wat zij
hebben tevreden zijn, dan verlengen zij daarmee onze ballingschap”.
Het bestuderen van de Kabbala wekt een dorst naar een gewaarwording op, een toenadering
tot de Schepper. In de Talmoed (Chagiega, 14) wordt beschreven, hoe drie [mensen] voor de
Schepper verschijnen: de één leerde de Choemasj (Pentateuch), de ander – de Misjna en de
derde – de Talmoed. Vraagt hen de Schepper: “Hebben jullie zich met de Kabbala
beziggehouden, streefden jullie om Mijn Grootsheid te bevatten? – immers Ik heb geen
grotere vreugde, dan om wijzen te zien zich in de Kabbala te verdiepen”.
De tanaim zelf (de samenstellers van de Misjna) beweren, dat door de Kabbala niet te
bestuderen, vervult de mens zijn verplichting van de Torastudie in het geheel niet. De mens
dient met al zijn krachten naar het bevatten van de Kabbala te streven. Immers juist daarmee
verstrekt hij een vreugde aan de Schepper, Die Zijn zonen ziet bezig zijn met het bevatten van
datgene, wat door Hem geschapen is, welke zonen Zijn Grootsheid bevatten.
Terwijl noch de Misjna, noch de Talmoed, noch de wetten en regels van het vervullen van de
voorschriften enige voorstelling over de Schepper en Zijn Schepping zullen geven.
Integendeel, er zijn wetten, waarmee het verstand niet in staat is om in te stemmen, welke
[wetten] de haat van de volkeren van de wereld tot Israël opwekken, alsmede glimlachen van:
65

“Is dat nou de Tora, welke aan jullie door uw G-d is opgelegd om een hoorn van een rund te
nemen en op een Nieuwjaar te blazen, waarmee u de kwade geesten verdrijft?” De essentie
van de Tora is in het bevatten van de Hoge. De zogenaamde wijze, die zich met de Misjna en
de Talmoed bezighoudt, wordt een slaaf genoemd, aangezien hij dient omwille van een
beloning. Wie echter de Kabbala bestudeert – corrigeert de Schepping, brengt haar tot de
gmar tiekoen en daarom dient hij de Schepper.
Juist daarvoor is de mens geschapen, om zich met de Kabbala bezig te houden. En indien men
een beloning voor de gewone Tora kan ontvangen – dan is dat alleen in deze wereld; echter in
de toekomstige wereld wordt alleen hij beloond, die zich naar zijn vermogen met de wijsheid
van het boek Zohar bezighield”.
Het is bekend, dat de zielen van Israël stammen van Adam af. De ziel van Adam – dat is de
som van alle zielen. Bij eenieder, die over de ziel beschikt, bestaat een lichaam – een deel van
het lichaam van Adam, de nefesj – dat met het deel van Adam, de nefesj, overeenkomt; de
roeach – [overeenkomt met] het deel van zijn roeach; de nesjama – met het deel van zijn
nesjama.
Het lichaam van Adam bestaat uit 248 spieren en 365 pezen. Zo ook de ziel. En al deze delen
zijn onderling met elkaar verbonden en hangen van de Tora af, van haar 248 voorschriften
“doen” en de 365 verboden “niet-doen”. Eveneens alle werelden zijn naar het beeld van één
mens geschapen met 613 (248+365) delen. En de mens is verplicht om met behulp van de
Kabbala zijn wortel in Adam alsmede in alle werelden te bevatten.
En juist in onze, laatste generaties, doet deze Wetenschap voor allen haar poorten open en is
voor eenieder toegankelijk, zoals nooit tevoren. Maar deze wijsheid wordt aan eenieder
individueel alleen van boven door het licht van de Schepper onthuld. En niet door een droge
studie van de Kabbala, gelijk elke andere wetenschap, maar door een persoonlijke, Goddelijke
openbaring (volgens de zuiverheid van het hart alsmede de voornemens van de dorstende).
Rabbi Sjimon gaf de volmacht juist aan rabbi Abba om alles in het boek Zohar op te
schrijven, aangezien de laatste kon door een bijzondere, geheime wijze, de Leer uiteenzetten –
om aan ons, de laatste generaties, deze Leer bekend te maken, opdat wij met behulp daarvan
de Masjiejach zouden oproepen.
En daarom verscheen in onze wereld een bijzondere ziel van mijn Leraar – rabbi Itschak Luria
Ashkenazi – AR”I, die ons datgene, wat in het boek Zohar geschreven is, onthulde. Zijn
geestelijke verheffing was het resultaat van de hardnekkige studie en het werken aan zichzelf,
en niet het gebruikmaken van de krachten van de Kabbala (Kabbala maasiet), daar het
verboden is.
Chaim Vital schrijft: “Deze wetenschap is de bron van het leven, en daarom noemde ik dit
boek, welk naar de woorden van mijn leraar is opgeschreven, “Ets Chaim” – “De Boom des
Levens”.
De aanmerking van de auteur:
Degene, die het navertelde voorwoord van Chaim Vital in het origineel zal lezen, zal
vergewist zijn, dat vele scherpe beschuldigende fragmenten liet ik hier buiten beschouwing.
66

In geen geval geringschatte Rav Chaim Vital het bestuderen van de Misjna en de Talmoed.
Het bestuderen ervan in nodig voor de fysieke vervulling van de voorschriften. En in die
omvang is het volkomen gerechtvaardigd.
Maar zijn inzicht in het bestuderen van de Tora te begrijpen is voor ons absoluut
noodzakelijk, aangezien hij de enige ware leerling van AR”I is, die (AR”I) ons de sleutels tot
het boek Zohar doorgaf en die de eerste systematische uiteenzetting van de opbouw van alle
geestelijke werelden gaf. Hij bevatte ze nog tijdens zijn bestaan in onze wereld – d.w.z., hij
was een mens, die de eigenschap van de Schepper zelf verkreeg, die zijn Schepper bevatte,
die in de wereld van de zielen en de tijdloosheid boven het aardse leven uitging. De laatste
allerlaagste geestelijke trap doet onze wereld ontstaan alsmede alles, wat er in bestaat.
Niets anders is geschapen, behalve de wens om een genieting te ontvangen, een gebrek op te
vullen. Het verschil is alleen wat deze wens is. In de geestelijke wereld, in onze wortels is de
wens om te vergenoegen. In onze wereld is dat de wens om voor zichzelf te genieten.
Maar de verhoudingen tussen de objecten én in de geestelijke wereld, én in onze wereld zijn
dezelfde. En daarom zien wij, hoe alles in werking wordt gebracht door het gewaarworden
van een tekort aan iets: een plus trekt een minus aan; chemische elementen verbinden zich
volgens de valentie, naar hetzelfde principe vindt een interactie van fysische velden.
Naar gelijkenis met de geestelijke werelden is ook onze wereld uit vier typen van toestanden
der materie opgebouwd: de vaste, de vloeibare, de gasvormige en de plasmatoestand (aarde,
water, lucht en vuur). Eveneens in ons bevinden zich al deze toestanden van de materie.
En eveneens als in de geestelijke werelden bevat het allerkleinste deeltje in zich de delen van
alle overige details van het heelal. Zo, bijvoorbeeld, ook het lichaam van de mens bevat in
zich alle chemische elementen van de natuur, al haar krachten.
Zowel alle elementen van de opbouw van de geestelijke werelden zijn onderling met elkaar
verbonden, zo samenhangend is ook alles in onze wereld; er bestaat eveneens een onzichtbare,
doch duidelijke samenhang tussen de geestelijke wortel en zijn materieel gevolg – de
aftakking.
Daarom zijn ons zowel fysieke, als morele voorschriften, mietsvot en kavanot zijn gegeven.
Zonder het vervullen van fysieke voorschriften is er geen verband tussen een wortel en zijn
aftakking. De fysieke vervulling van een voorschrift is absoluut noodzakelijk, daar deze
vervulling uit het zich bevinden van de uitvoerder in onze wereld voortvloeit.
Maar er is sprake van een nominale uitvoering van de door de Tora vereiste voorschriften. In
de laatste tijd namen echter de bedachte aanvullingen bij fysieke uitvoering van de
voorschriften ongekend toe – de reden waarvan is [te vinden] in het ontbreken bij de gelovige
massa’s van het begrip over het doel van de voorschriften, van hun morele uitvoering –
omwille waarvan zij worden uitgevoerd.
Alleen door een kavana – door een intentie in het hart, door een emotionele verdieping,
concentratie van gedachten, door een motivatie kan men (en dient men) een elk voorschrift
onophoudelijk aanvullen. Alleen in deze richting zijn aanvullingen en nauwgezetheid van de
kant van de uitvoerder nodig. Wat echter het overige betreft zijn de fysieke en moreel -
geestelijke uitvoering van de voorschriften onverbrekelijk.
67

Juist dat bedoelde Chaim Vital. Het is niet voor niets dat de samensteller van het eerste
wetboek van het joodste leven “Sjoelchan Aroech” Josef Karo samen met Chaim Vital bij
AR”I leerde.
Naar overlevering vanaf het jaar 1995 zullen de ogen van een brede kring van gelovigen
opengaan op de ware uitvoering, op het doel van de voorschriften, en miljoenen zullen met
het bestuderen van de Kabbala aanvangen, waarmee zij de correctie van de wereld – de komst
van de Masjiejach zullen bespoedigen.
Het bevatten van de wijsheid van de Tora vindt langs de vier achtereenvolgende trappen
plaats – PaRDe”S – psjat (een letterlijke betekenis), remez (een toespeling), droesj (een
beschrijvende betekenis) en sod (een geheime betekenis). De laatste trap – de geheime zin van
de Tora, de meest innerlijke, was aan enkelingen bekend, aan de aartsvaderen, bijvoorbeeld,
d.w.z., aan degenen, die over een bijzondere ziel beschikten, nog vóór de overhandiging van
de Tora aan het gehele volk. Daarom juist wordt het gezegd, dat onze voorouders alle
voorschriften vervulden.
De nieuwigheid bij het overhandigen van de Tora was daarin, dat zij aan allen toegankelijk
werd, op al haar vier trappen, waarbij zelfs de meest ongeletterde een mogelijkheid van het
verband met de Tora ontving door louter de fysieke uitvoering van haar voorschriften.
En indien de mens streeft zelfs zonder bijzonder hoge geheime motivaties (kavanot), maar
slechts naar gewoonte, als gevolg van de opvoeding, het vervullen van de voorschriften – het
wonder van de Tora – bestaat daarin, dat geleidelijk de Tora hem dermate zuivert, dat indien
gewenst, wordt het verdere bevatten van alle vier trappen mogelijk. En dat gaat voor eenieder
op.
En daarom is het gezegd, dat de voorschriften vereisen geen voorafgaande intenties (kavanot),
en het voorschrift zelf – is al een mogelijkheid voor de meest achterlijke om te beginnen zich
te verheffen en zich te heiligen, aangezien er is geen mens, die niet in staat is om de
voorschriften zonder de nodige motivatie uit te voeren en die zich op die manier geleidelijk
tot het bestuderen en uitvoeren van motivaties (kavanot) zal voorbereiden.
Daarin is de grootsheid van de Tora besloten, dat zelfs voor de “onbekwamen” een
mogelijkheid bestaat om zich te verheffen. Zoals wordt gezegd, “de Tora spreekt in de taal
van de mens” – d.w.z., zij richt zich tot eenieder in zijn [eigen] taal. En het niet begrijpen van
de Tora hindert ons niet om de voorschriften te vervullen, d.i. het ontzegt ons de mogelijkheid
niet om ons te verheffen – aangezien het wonder, een bijzondere eigenschap van de Tora – om
de mens te helpen te groeien – is zelfs in een puur automatische uitvoering van de
voorschriften in zit.
Laten wij als voorbeeld een vrouw nemen, die vrijgesteld is van het uitvoeren van gebiedende
voorschriften (mietsvot ose – positieve mietsvot). Volgens de Tora is een vrouw verplicht om
de wetten alleen niet te overtreden, d.i. de verbiedende voorschriften (mietsvot lo taase –
negatieve mietsvot) te vervullen.
De voorschriften, de uitvoering waarvan door een factor tijd wordt bepaald, zijn op haar niet
opgelegd. Uit de geschiedenis weten wij echter, dat in ons volk vrouwelijke profeten waren.
Een profeet – dat is een mens, die een “direct contact” met de Schepper heeft, die met Hem
omgaat.
68

Een zulk geestelijk niveau kan zelfs een vrijgestelde van de meeste “aardse” voorschriften
vrouw bereiken. D.w.z., van het geestelijke bevatten het resultaat is van de juiste motivatie, en
niet in het toenemen in aantal ervan.
Zelfs ter uitvoering van de eenvoudigste handeling, bijvoorbeeld, het voorschrift van het
kosjer maken van vlees, dient een vrouw in het bestaan van de Schepper te geloven, in
datgene, dat zij Zijn voorschrift vervult, in de wetten gelooft, die door de wijzen zijn
ingesteld: op welke manier dingen kosjer maken, enz.
Dus, het geloof, dat:
1. de Schepper ons aanwees om de voorschriften te vervullen;
2. door de wil van de Schepper te vervullen, verstrekken wij Hem een vreugde;
3. er is een genieting bij de uitvoerder dat hij een vreugde aan de Schepper verstrekt.
Dit geloof kan bij het uitvoeren van het meest “eenvoudige” voorschrift het begin zijn van de
geestelijke groei tot het niveau van profeten – zoals het geval was met, bijvoorbeeld, de
profetes Dvora – de rechter over Israël, bij wie zelfs witbaardige wijzen voor een advies
kwamen.
Maar alles wat boven gezegd is verplicht ons, natuurlijk, niet om al ons leven op het
kinderlijke niveau van het begrijpen van de Tora te blijven – d.w.z., zonder motivaties van
voorschriften machtig te zijn, zonder het begrijpen van de inrichting en bestuur der werelden
– terwijl onze bevatting van de ons omringende materiële wereld wordt gedurende ons heel
leven met de dag uitgebreid.
Een rustige coëxistentie van deze twee vormen van het bevatten – een verstijfde en een
vooruitgaande in één mens is onmogelijk. In de regel, leidt dat tot het verzwakken van het
verband van de mens met de Tora.
De Tora en zelfs haar geheim deel – de Kabbala – zijn in de omgangstaal, in de aardse taal
van de mens uiteengezet, in woorden, die wij in de dagelijkse omgang gebruiken. En
eveneens als een elk woord een bepaald begrip weergeeft, zo ook een elk woord in de Tora
geeft een bepaalde geestelijke bevatting weer, een betekenis, een gedachte – het licht, dat door
dit woord bevat wordt.
D.w.z., hoewel “de Tora in de taal van de mens spreekt”, maar “de gehele Tora – dat zijn de
namen van de Schepper”, d.i. een elk woord van de Tora vertegenwoordigt een bepaalde
eigenschap van de Schepper, een bepaald niveau van een gewaarwording – het bevatten van
Hem door de mens.
In het kort kan men in de Tora vier groepen woorden (namen) onderscheiden:
1. Onuitspreekbare vierletterige naam van de Schepper – HaVaJ”A, welke de gehele Tora
bevat. D.w.z., de gehele Tora – dat zijn slechts verschillende niveaus van het bevatten van
deze naam.
2. De tien onuitwisbare namen. (Onuitwisbare – omdat bij het begaan van een fout in het
schrijven is de correctie verboden en een rol wordt ter aarde besteld).
69

3. Bepalende namen, zoals: “stond op”, “ging” e.d., welke de handelingen van de Schepper
beschrijven.
4. De overige worden van de Tora, die als het ware pijpleidingen zijn, waarlangs de overvloed
op een bevattende [mens] neerdaalt – in overeenkomst met het feit, dat “de gehele Tora – dat
zijn de namen van de Schepper”.
Uit alle boeken van de Tora alleen in het boek Zohar worden al deze vier groepen woorden
onthuld. En op elk woord wordt zijn volledige betekenis gegeven, aangezien de Zohar leert
ons een bepaalde – geestelijke – bevatting van woorden. Qua uiterlijk is de tekst van de Zohar
uit de omgangswoorden, de aardse woorden samengesteld. Op welke manier dan bevatten wij
hun innerlijke betekenis?
Zoals ons reeds is bekend, overeenkomt de wereld Atsieloet met de naam HaVaJ”A, en zijn
tien sfirot – dat is de onthulling, de verklaring van de tien onuitwisbare namen. De betekenis
echter van de woorden “opstijgen”, “afdalen”, “katnoet”, e.d. – het aantrekken, uitstorten van
het licht – is niets anders, als het ophelderen van de woorden van de Tora “kwam ophoog”,
“ging”.
Door het bestuderen van de Kabbala wordt tevens de betekenis van overige woorden van de
Tora bevat.
De Tora is ons op de berg Sinai gegeven in haar absolute volmaaktheid en volheid, met alle
vier niveaus van haar bevatting – de PaRDe”S. Maar er werd toegestaan om alleen een deel
ervan op te schrijven, welk deel het uitvoeren van de voorschriften verklaard. En ook dan niet
in alle volheid en diepte – d.w.z., psjat (een woordelijke betekenis).
En bovendien, datgene, wat is opgeschreven, is verboden om mondeling door te geven, en
omgekeerd – het mondelinge deel van de Tora is het verboden om op te schrijven, maar
slechts door te geven, zoals Mosje gaf aan Josjoea door, en Josjoea – aan de wijzen, enz.
Totdat in de dagen van rabbi Akieva besloot men om het eerste deel van de Tora, welk over
het vervullen van de voorschriften spreekt, aan te vullen, opdat de ware wetten niet in
vergetelheid zouden raken.
En op die manier werd de Misjna opgeschreven, en vervolgens ook de Talmoeden –
Babylonische en Jeruzalemse.
Maar van de overige drie delen van de Tora – remez, droesj, sod – werd het verbod
opgeheven. En slechts enkelingen, die de geestelijke werelden, de geheimen van de Tora
bevatten, schreven hun gedachten en visioenen heimelijk op, welke Megielat S’tariem
(geheime openbaringen) heten.
En zoals rabbi Meir, de leerling van rabbi Akieva, de Misjna begon te schrijven, welke Misjna
rabbejnoe haKadosj voltooide, zo ook de andere leerling van rabbi Akieva – rabbi Sjimon bar
Jochaj, begon in dezelfde tijd de overige drie delen van de Tora op te schrijven, en zijn
leerlingen voltooide dit werk.
Maar dit handschrift was alleen aan enkele uitverkorenen toegankelijk om bestudeerd te
worden. En in het vervolg was [dit boek] voor vele eeuwen helemaal verborgen, zelfs voor
enkelingen. Vanwege de ontwikkeling van generaties en het geestelijke factor tijd (het
70

naderen van de dagen van Masjiejach), werd het boek Zohar opnieuw ontdekt, maar nu al
voor allen.
En nu het is ons duidelijk geworden, dat het onmogelijk is om in het bestuderen van de Tora
zich alleen met één haar deel psjat te beperken, aangezien de Tora op de berg Sinai in al de
volheid van haar vier delen PaRDe”S is overhandigd, welke de vier trappen van het bevatten
van de Tora vertegenwoordigen.
Bovendien, er is niemand onder ons, die niet zou kunnen, terwijl hij de voorschriften vervult,
zelfs zonder motivatie “omwille van de Schepper”, tot de allerhoogste geheime laatste trap
komen, d.i. tot het vervullen van de voorschriften in hun ware omvang – het genieten van de
Schepper.
71

8. HET BOEK ZOHAR
De fragmenten uit het boek Zohar.
“TWEE PUNTEN”
Zohar: rav Chieja begon: Het begin van de wijsheid – is het ontzag voor de Schepper. Maar
het zou correcter zijn om te zeggen: het einde van de wijsheid. Immers het ontzag – dat is de
eigenschap van de malchoet, de laatste der sfirot. Maar, - vervolgde rav Chieja – de malchoet
– dat is de eerste trap tot de sfira chochma.
En daarom is het gezegd: “Opent voor Mij de poorten der gerechtigheid”, aangezien de
malchoet gerechtigheid (tsedek) heet, “zijn dat de poorten tot de Schepper”. En wie niet naar
binnen is gegaan – op geen manier tot de Schepper kan toenaderen – immers Hij – de
Allerhoogste (d.i. letterlijk “boven alles”) en daarom schiep Hij vóór Zich een hele rij van
gesloten poorten.
Het commentaar: de Schepper is volledig verborgen voor de onwaardigen, dusdanig, dat de
gewone mens voelt de Schepper niet, maar kan alleen geloven in Zijn bestaan. Hij is
verborgen naast de poorten, alleen door het open waarvan kan men tot Hem naderen. Op die
manier is het duidelijk, dat er bestaat een bepaalde volgorde van het bevatten, openbaring van
de Schepper door schepselen.
Maar aan het einde van deze poorten plaatste de Schepper speciale poorten met meerdere
grendelsloten. Deze laatste poorten is dan de malchoet in de malchoet, en dat zijn eerste
poorten op de weg van de opstijgende tot de Hoogste wijsheid. En daarom is het gezegd: “Het
ontzag voor de Schepper is het begin van de wijsheid”, daar juist dit zijn – de eerste poorten,
die tot de kennis van de Schepper leiden.
Zohar: En na alle poorten plaatste de Schepper bijzondere (poorten) – met meerdere sloten,
ingangen en hallen. En Hij zei: “Wie wenst tot Mij te komen – deze poorten zullen voor hem
de eerste zijn, laat hem door hen binnenkomen”. Deze poorten – de eerste tot de Hoogste
wijsheid – tot het ontzag voor de Allerhoogste. En dat is juist de malchoet, die “resjiet”
(eerste) heet.
Het Commentaar: Wie de Schepper bevat ondervindt op zich de uitwerking van sloten,
ingangen en hallen. En aangezien dat zijn hoge, niet op te vangen door de gewone gevoelens,
van de analyse door het verstand lastig te beschrijven begrippen, dient men zijn emotionele
krachten in het bijzonder in te spannen, om al was het minimaal te beseffen waar de Zohar
over spreekt.
De Schepper zelf is absoluut ondoorgrondelijk. Zijn wens in de Schepping was om de zielen
te scheppen en ze te vergenoegen, en daarom kan bij een schepping geen begrip zijn over een
genieting in het verwijderen van de Schepper. Bovendien, het is gezegd: “De Schepper
wenste in de lage scheppingen te huisvesten”. Deze twee tegenstrijdigheden spreken over
absoluut tegengestelde eigenschappen van de Schepper en de schepping.
Onze wereld is geschapen in de vorm van het absolute egoïsme, en de enige eigenschap uit de
bekenden – daar die zo ten opzichte van ons wordt onthult – is de eigenschap van de
Schepper: de wens om te vergenoegen. En daarom ontkent al Zijn bestuur – de schepping te
vergenoegen - zoals dat in onze wereld zich manifesteert, absoluut de gedachte van de
schepping.
72

Zo nemen wij waar – voelen en evalueren dit bestuur in onze gewaarwordingen – in onze
keliem kabbala – het egoïsme. En dat is de essentie van grendels – sloten op de poorten. En
hoewel zijn er vele tegenstrijdigheden en feiten in onze wereld, die het bestaan van de eenheid
van de Schepper ontkennen, die in het begin, ons van Hem als het ware verwijderen – maar
indien wij toch door de wilsinspanning de voorschriften van de Schepper met liefde vervullen,
d.i. omwille van de Schepper, dan veranderen allen krachten, die ons van Hem wegduwen –
mits wij ze overwinnen – in de poorten van het bevatten van Zijn wijsheid.
In elke tegenstrijdigheid is er een eigenschap om een nieuwe trap van het bevatten van Hem te
onthullen. En degenen, die binnenkomen veranderen op die manier de duisternis in het licht
en de bitterheid in de zoetigheid – in overeenstemming met de twee wegstotende krachten –
de logische tegenstrijdigheden en ongemak, beperkingen van fysieke handelingen.
Evenredig, naar mate de wegstotende krachten krachtig waren, veranderen zij in de tot de
Schepper aantrekkende [krachten]. En elke van de krachten wordt een poort der
rechtvaardigheid, aangezien zij het doel onthult, de zin van de gehele Schepping – de welzijn
van de scheppingen.
Maar voordat de scheppingen niet waardig bevonden worden om hun egoïsme in het
altruïsme te veranderen, zijn de poorten stevig dichtgesloten en zij dienen als een struikelblok,
welk ons van de Schepper scheidt en daarom heten zij sloten, daar zij laten niet toe om tot de
Schepper te naderen.
Maar indien wij strijden met hun verkoelende uitwerking, dan veranderen de sloten van
poorten – en daar, waar vroeger duisternis was – [komt] het licht, en in plaats van het
gewaarworden van bitterheid – [komt] de zoetheid. En op elk slot worden nieuwe poorten
geopend – het niveau van het bevatten van het Hoogste bestuur, en deze niveaus heten hallen
(ejchalot) van wijsheid.
Wij zien dus, dat sloten, poorten, hallen – dat zijn drie vormen van gewaarwordingen van het
Bestuur, die ons achtereenvolgend beïnvloeden.
Zohar: de Tora begint met het woord “beresjiet” (in den beginne), waar de eerste letter beth
betekent 2 (daar de letters van het alfabet worden voor het numereren gebruikt). Dat spreekt
over twee punten in de malchoet – één waarvan is verborgen, en het tweede toont zijn
eigenschappen.
En aangezien tussen hen geen tegenspraak is, heet resjiet, d.i. één, maar niet twee, daar
degene, die één punt verkiest, dient ook het tweede te nemen – immers zij vormen een
eenheid, zoals de Schepper één is.
Het Commentaar: Deze twee punten – de malchoet en de biena, waar de malchoet – klie
kabbala, en de biena – klie hasjpaa, door de Ts”B samengebonden. De malchoet zelf, als één
punt, kan niets onthullen – met het licht schijnen. En alleen haar verbinding met de biena stelt
de wereld in staat om te bestaan en zich tot het doel voort te bewegen – wanneer de gehele
malchoet de eigenschappen van de biena in de gmar tiekoen zal ontvangen en zij in één punt
zullen samenvloeien – waarover de uitspraak juist zegt, dat op die dag zal de Schepper en Zijn
Naam één zijn, en de aarde (de malchoet) vol van kennis van de Schepper (or chochma).
73

Gezien deze twee punten heet de malchoet tevens de Boom van het Goed en het Kwaad –
afhankelijk van hoe men hem gebruikt. Hij kan tot het goed leiden (de eigenschap biena –
barmhartigheid) of tot het kwaad (taaiheid – als een uiterste vorm van het egoïsme). En omdat
een vrees nodig is vanwege de mogelijkheid zich in de keuze van de weg te vergissen, heet de
malchoet iera (ontzag). En zolang de mens deze eerste poorten niet overwint, zal hij
voortdurend in twijfels verblijven – immers soms valt het in het geheel niet te analyseren –
wat leidt tot het goed, en wat - tot het kwaad.
74