Ouders en Onderwijssegregatie: hebben ouders de sleutel?

12 Ouders en Onderwijssegregatie: hebben ouders de sleutel?
2 ACHTERGRONDEN
In dit hoofdstuk worden de achtergronden geschetst waartegen het proces van onderwijssegregatie
zich afspeelt. Daarbij komen drie thema’s aan bod. Allereerst wordt ingezoomd op de
problematiek rond segregatie. Dit zal zowel gaan over de onderliggende mechanismen, als over de
gevolgen voor leerlingen en de ontwikkeling en stand van zaken in Nederland wat betreft
onderwijssegregatie. Het tweede thema is de bestuurlijke context waarin onderwijssegregatie
inmiddels een vaste plek op de agenda heeft. Er zal aandacht worden besteed aan de juridische
achtergrond, het beleid dat er gevoerd wordt en de doorzettingsmachten van verschillende
betrokken partijen. Aansluitend komen de ouders aan bod in het derde thema. Hierbij wordt
gebruikt gemaakt van de literatuur die bekend is over burgerinitiatieven en passeren bestaande
studies naar ouderinitiatieven de revue.
Op basis van deze achtergronden rijzen er een aantal onderzoeksvragen om de centrale
vraag van dit onderzoek te kunnen beantwoorden in hoeverre en onder welke condities
ouderinitiatieven effectief zijn. Tot slot van dit hoofdstuk zullen de onderzoeksvragen worden
geformuleerd onder paragraaf 2.4.
2.1 Segregatie
Segregatie is een begrip dat in de sociologie en sociale economie gebruikt wordt om een fysieke
afstand tussen verschillende groepen aan te duiden. Dit kan op allerlei kenmerken gebaseerd zijn
zoals bijvoorbeeld etniciteit, religie, geslacht, inkomen, leeftijd, taal, voorkeur of als gevolg van
toevallige historische ontwikkelingen (Schelling, 1969: 488). Het thema segregatie is veelvuldig
bestudeerd. Binnen deze paragraaf zal een theoretisch kader worden gegeven over de
onderliggende mechanismen van segregatie. Dit wordt uitgesplitst naar de keuzemotieven van
ouders (2.1.1) en de transitie van keuzes op micro niveau naar effecten op macro niveau (2.1.2).
Waar mogelijk wordt deze theorie direct betrokken op ouderinitiatieven. Vervolgens wordt
ingegaan op de gevolgen van onderwijssegregatie (2.1.3) en komt de Nederlandse situatie aan bod;
hoe heeft de segregatie zich ontwikkeld en wat is de stand van zaken anno 2010 (2.1.4). Tot slot
worden de bevindingen rondom dit eerste thema samengevat in een deelconclusie (2.1.5).
2.1.1 Keuzemotieven leiden tot segregatie
De hoogleraar Helen Ladd en de onderwijspublicist Ted Fiske hebben in 2009 gedurende een half
jaar onderzoek gedaan naar onder andere onderwijssegregatie in Nederland en de politieke
Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen