Ouders en Onderwijssegregatie: hebben ouders de sleutel?

20 Ouders en Onderwijssegregatie: hebben ouders de sleutel?
niet-westerse allochtonen in Rotterdam meer dan 35%, in Amsterdam en Den Haag meer dan 30%
en in Utrecht rond de 20% van de bevolking (Ladd, Fiske & Ruijs, 2009: 12). In het onderwijs zijn
dezelfde percentages te herkennen. Zo was in 2009 7,7% van alle leerlingen in het basisonderwijs
van niet-westers allochtone afkomst, terwijl dit in Rotterdam 34%, in Amsterdam 32%, in Den
Haag 28% en in Utrecht 21% was (Stamos, 2010d).
Binnen de steden waar relatief meer allochtonen wonen, is bovendien ook sprake van
buurtsegregatie (Karsten et al., 2005: 64). Voor ruimtelijke segregatie is de hoogte van het
inkomen één van de belangrijkste determinanten: wat voor huis in welke wijk kan een gezin zich
permitteren? Aangezien etnische minderheden voornamelijk tot de lagere sociaal economische
klasse behoren, komen zij vaak bij elkaar in een buurt met sociale woningbouw terecht. Aangezien
deze groep vaak lager opgeleid is, is er in dergelijke wijken zowel sprake van etnische als van
sociaal economische segregatie. Dit vertaalt zich op de buurtscholen waar autochtone, hoger
opgeleide ouders zich meestal niet laten zien. Een kanttekening hierbij is dat door de emancipatie
van allochtone ouders, hun opleidingsniveau stijgt. Dit lijkt ook al enig effect te hebben op de
prestaties van hun kinderen, in ieder geval voor de Turkse en Surinaamse jongeren (Gijsberts &
Dagevos, 2005: 57).
Stand van zaken anno 2010
Hoe staat het er in Nederland nu voor wat betreft onderwijssegregatie? Er zijn, bij mijn weten,
geen gegevens beschikbaar over het precieze aantal zwarte scholen in Nederland voor het
schooljaar 2009/2010. Daarom wordt gesteund op gegevens van het ministerie van OCW uit 2008
en een onderzoek naar ‘buurtscholen’ gebaseerd op gegevens van 2006 van Peter Wolfgram
(2009). Zoals hierboven al vermeld is in dit schooljaar (2009/2010) 7,7% van alle leerlingen van
niet-westerse allochtone afkomst (Stamos, 2010b). In 2008 was dit percentage nog 8,6 (Stamos,
2010b). Volgens de gegevens van het ministerie uit februari 2008 waren er toen 535 basisscholen
die meer dan 50% allochtone leerlingen hadden (OCW, 2008a: 2). 341 scholen hadden zelfs meer
dan 70% allochtone leerlingen. Het overgrote deel van deze 341 scholen bevond zich bovendien in
de vier grote steden (65%) (OCW, 2008a: 2). Deze gegevens geven een absoluut beeld van de
mate van segregatie op scholen, zonder rekening te houden met de buurtsamenstelling.
In april 2009 publiceerde Wolfgram (2009) een onderzoek in hoeverre basisscholen in de
38 grootste gemeenten een afspiegeling van de wijk waren. Dit onderzoek geeft als eerste een
beeld van de mate van segregatie in het Nederlandse onderwijs ten opzichte van de buurt. De
gegevens die in dit onderzoek gebruikt zijn, stammen uit 2006. Uit dit onderzoek blijkt dat ruim
een derde van alle basisscholen meer gesegregeerd is dan men zou verwachten op basis van de
Landelijk Kenniscentrum Gemengde Scholen