R ICHTLIJN DIAGNOSTIEK MENTALE RETARDATIEZes on<strong>de</strong>rzoekstechnieken wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rworpen aan systematisch literatuuron<strong>de</strong>rzoek. Zij wer<strong>de</strong>n gekozenomdat ze <strong>de</strong> meest toegepaste technieken zijn, waarvan resultaten beschikbaar zijn uit verschillen<strong>de</strong>populaties afkomstig van verschillen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekslocaties, en omdat ie<strong>de</strong>r van <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>rzoekstechniekeninformatie kan opleveren die op zichzelf voldoen<strong>de</strong> is om een etiologische diagnose te stellen.Deze technieken zijn:- dysmorfologisch on<strong>de</strong>rzoek: lichamelijk on<strong>de</strong>rzoek gericht op bijzon<strong>de</strong>re uiterlijke kenmerken- neurologisch on<strong>de</strong>rzoek: lichamelijk on<strong>de</strong>rzoek gericht op neurologische afwijkingen- metabool on<strong>de</strong>rzoek: standaard 24 uurs urine on<strong>de</strong>rzoek gericht op <strong>de</strong> uitscheiding van aminozuren,organische zuren, oligosacchari<strong>de</strong>n, zure mucopolysacchari<strong>de</strong>n, urinezuur en plasmaniveaus van metabolieten- cytogenetisch on<strong>de</strong>rzoek: G-geban<strong>de</strong>er<strong>de</strong> karyogrammen (met een minimum aantal ban<strong>de</strong>n van 350-400)gericht op het vin<strong>de</strong>n van numerieke en structurele chromosoom afwijkingen, en FISH on<strong>de</strong>rzoek gerichtop subtelomeer gelegen herrangschikkingen van <strong>de</strong> chromosomen- Fragiele X-on<strong>de</strong>rzoek: cytogenetisch on<strong>de</strong>rzoek naar een fragiele site in <strong>de</strong> regio Xq27.3 in mediumE199, of moleculair on<strong>de</strong>rzoek naar CGG expansies van het FMR-1 gen- Neuroradiologisch on<strong>de</strong>rzoek: on<strong>de</strong>rzoek naar intracraniële afwijkingen door mid<strong>de</strong>l van MRI scan, CTscan, en echo van <strong>de</strong> hersenen.2.6.2.3. ZoekstrategieUit twee recente reviews wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hierin genoem<strong>de</strong> referenties gescreend op <strong>de</strong> MeSH termen en sleuteltermen(Curry CJ et al 1997; Hennekam RCM 1998). Op basis hiervan wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> meest gebruikte MeSHtermen gekozen <strong>voor</strong> het literatuuron<strong>de</strong>rzoek, namelijk: mental retardation; learning disor<strong>de</strong>rs; <strong>de</strong>velopmentaldisabilities; mass screening; cohort studies; case-control; retrospective studies; prospective studies;syndromes; multiple congenital anomalies; neurologic abnormalities; chromosome abnormalities; metabolicdiseases; tomography; mutations. Deze wer<strong>de</strong>n gebruikt om te zoeken in vier literatuur databases over<strong>de</strong> aangegeven perio<strong>de</strong>: Medline (1966-juni 2002), Embase (1983-juni 2002), Cochrane Database of systematicReviews and Controlled Clinical Trials (2002), en Best <strong>Evi<strong>de</strong>nce</strong> Database (1991-juni 2002). Deabstracts van alle aldus verkregen artikelen wer<strong>de</strong>n beoor<strong>de</strong>eld op grond van <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> selectie criteria:a. artikelen moeten gepubliceerd zijn in peer-reviewed medische tijdschriftenb. artikelen moeten gepubliceerd zijn in Ne<strong>de</strong>rlands, Engels, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, of Portugeesc. artikelen moeten <strong>de</strong> toepassing en het resultaat beschrijven van een of meer van bovengenoem<strong>de</strong> 6on<strong>de</strong>rzoekstechniekend. <strong>de</strong> groep patiënten die on<strong>de</strong>rzocht werd moet tenminste een grootte van 25 personen hebben, en <strong>de</strong>patiënten moeten een tevoren niet begrepen mentale retardatie hebbene. <strong>de</strong> patiënten moeten door een van <strong>de</strong> auteurs persoonlijk on<strong>de</strong>rzocht zijn, of ten behoeve van heton<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>rzocht zijn door een clinicus die niet coauteur isf. het doel van het on<strong>de</strong>rzoek moet zijn het vin<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> etiologie van mentale retardatie in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgroepg. <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgroep moet een ongeselecteer<strong>de</strong> serie patiënten zijn uit <strong>de</strong> algemene bevolking, school,polikliniek, ziekenhuis of instelling <strong>voor</strong> verstan<strong>de</strong>lijk gehandicaptenh. <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgroep mag wel geselecteerd zijn, maar alleen op basis van criteria die dmv anamnese oflichamelijk on<strong>de</strong>rzoek op te sporen zijni. <strong>de</strong> resultaten van het on<strong>de</strong>rzoek moeten ge<strong>de</strong>tailleerd beschikbaar zijn.Alle stappen in <strong>de</strong> review wer<strong>de</strong>n uitgevoerd door twee onafhankelijk van elkaar opereren<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers.Indien er een discrepantie bestond in interpretatie van een artikel, werd het artikel me<strong>de</strong> beoor<strong>de</strong>elddoor een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeker.2.6.3. DataverwerkingEr werd een standaardformulier ontwikkeld, waarop <strong>de</strong> <strong>de</strong>tails van elk van <strong>de</strong> artikelen genoteerd konwor<strong>de</strong>n. Op het formulier kon <strong>de</strong> kwaliteit van het on<strong>de</strong>rzoek beschreven in het artikel weergegeven wor-12
ALGEMENE INLEIDING<strong>de</strong>n. Er wer<strong>de</strong>n hierop items genoteerd zoals studie ontwerp, studie groep, selectie van <strong>de</strong> studie groep,klinische relevantie van <strong>de</strong> studie groep, <strong>de</strong> aard van <strong>de</strong> diagnostische techniek(en) die werd(en) toegepast,<strong>de</strong> opbrengst van ie<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekstechnieken, en <strong>de</strong> aard van <strong>de</strong> vastgestel<strong>de</strong> diagnoses. Er wer<strong>de</strong>ncriteria ge<strong>de</strong>finieerd <strong>voor</strong> <strong>de</strong> kwaliteit van verricht on<strong>de</strong>rzoek, bestaan<strong>de</strong> uit <strong>de</strong> items: volledigheid vanbeschrijving van het on<strong>de</strong>rzoek; aard van <strong>de</strong> criteria waarop <strong>de</strong> studie groep werd gekozen; gevolg<strong>de</strong>werkwijze bij het uitvoeren van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekstechniek; weergave van <strong>de</strong> resultaten van het on<strong>de</strong>rzoek; enwijze waarop etiologische diagnoses wer<strong>de</strong>n gesteld en beschreven. Met behulp hiervan werd elk van <strong>de</strong>artikelen getoetst. Alleen indien een artikel werd beoor<strong>de</strong>eld als hebben<strong>de</strong> een ‘goe<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekskwaliteit’werd het in <strong>de</strong> review geaccepteerd. Opnieuw wer<strong>de</strong>n alle stappen door twee onafhankelijke waarnemersverricht, en werd bij verschil tussen bei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mening van een <strong>de</strong>r<strong>de</strong>, opnieuw onafhankelijk waarnemergevraagd.2.6.4. ResultatenIn het QUORUM flowdiagram (zie figuur 1 op pagina 14) wordt het aantal vergaar<strong>de</strong> artikelen, en hetaantal geaccepteer<strong>de</strong> en verworpen artikelen weergegeven (Clarke M 2000).De re<strong>de</strong>nen en aantallen artikelen die in <strong>de</strong> systematische review wer<strong>de</strong>n geëxclu<strong>de</strong>erd zijn vermeld intabel 1. Een beschrijving met <strong>de</strong> belangrijkste karakteristieken van ie<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> gebruikte artikelen is separaatbeschikbaar (Van Karnebeek CD et al 2005). De resultaten van het on<strong>de</strong>rzoek <strong>voor</strong> elk van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzochteon<strong>de</strong>rzoekstechnieken wor<strong>de</strong>n beschreven in hoofdstuk 6.Tabel 1. Aantallen artikelen die in <strong>de</strong> systematische review zijn uitgesloten en <strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen hier<strong>voor</strong>Eerste fase: Totaal aantal artikelen dat geëxclu<strong>de</strong>erd werd: 4.412N=I. Cohort < 25 373II. Ingezon<strong>de</strong>n brief / alleen review / alleen techniekbeschrijving 1.004III. Geen van <strong>de</strong> 6 diagnostische technieken gebruikt 425IV. Alleen screening groep / ook personen met een normaal IQ on<strong>de</strong>rzocht 581V. Aantal patiënten met MR in <strong>de</strong> studie groep ondui<strong>de</strong>lijk 353VI. On<strong>de</strong>rzoek bij personen met beken<strong>de</strong> oorzaak MR 1.075VII. An<strong>de</strong>re taal dan <strong>de</strong> 7 toegestane talen 58VIII. Patiënten niet persoonlijk on<strong>de</strong>rzocht 274IX. Overige re<strong>de</strong>nen 269Twee<strong>de</strong> fase: artikelen die geëxclu<strong>de</strong>erd wer<strong>de</strong>n ten behoeve van <strong>de</strong> review van ie<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzochte on<strong>de</strong>rzoekstechniekenDysmorfologischon<strong>de</strong>rzoekCytogenetischon<strong>de</strong>rzoekNeurologischon<strong>de</strong>rzoekNeuroradiologischon<strong>de</strong>rzoekMetaboolon<strong>de</strong>rzoekFraXon<strong>de</strong>rzoekN= N= N= N= N= N=I. Onvoldoen<strong>de</strong> beschrijving 21 7 0 2 4 6van selectieII. Onvoldoen<strong>de</strong> beschrijving 15 17 1 0 4 7studiegroepIII. I + II 39 43 8 1 11 8IV.Selectie bias 1 0 0 1 0 1V.Onvoldoen<strong>de</strong> data tavtechniek15 40 33 10 22 1313