AMSTERDAM

laatste zeventig jaar onder de paraplu van de Coöperatieve
Vereniging van Vletterlieden (CVV), dat haar kantoor op het
sluizencomplex in IJmuiden heeft.
“Naast het Loodswezen en de sleepdiensten zijn wij een
dienstverlenend bedrijf”, legt CVV-voorzitter Mark Emmelot
uit, om eraan toe te voegen dat de 52 leden van de coöperatie
een belangrijke schakel in de afhandeling van het scheepvaartverkeer
zijn. “Elk zeeschip dat via het sluizencomplex
zijn weg vervolgt, maakt gebruik van vletterlieden. Dat geldt
ook voor vaartuigen met een lengte van 75 meter en meer.”
Deze serviceverlening gaat 24 uur per dag door, 365 dagen
per jaar.
Werkgebied
Behalve de Noordersluis zijn de havens van Tata Steel het
belangrijkste werkgebied voor de vletterlieden. “Wij hebben
op beide locaties continu mensen rondlopen”, zegt de voorzitter.
Ga maar na: bij het schutten van een cruiseschip zijn
vier vletterlieden nodig. Voor schepen met een lengte van
driehonderd meter kunnen dat wel acht medewerkers zijn.
De CVV is verder actief in de havens van IJmuiden en die van
Beverwijk. De Zaanse en Amsterdamse havens vallen overigens
onder De Koperen Ploeg (zie kader).
Bij de kleinere vaartuigen is spierkracht voldoende. Een
vletterman gooit in dat geval een lijntje naar de reling met
daaraan een tros. Grotere schepen hebben dikkere touwen
of staaldraden voor het aanmeren. Dan is de inzet van een
winchwagen vereist, een soort pick-up met achterop een katrol
waarmee de kabel is binnen te halen.
Voor schepen die ver van de wal liggen, zijn er zogeheten
vastmaakvletten. Aan boord bevindt zich een hydraulische
klem waar de lijn tussen komt te zitten. Vervolgens wordt
het geheel aan wal gebracht voor verdere afhandeling. CVV
beschikt over twee winchwagens, vier vastmaakvletten en
drie zeegaande tenders voor het vervoer van personeel van
en naar de windmolenparken en de ankerplaats voor de kust
van IJmuiden.
“De leden van onze vereniging zijn allround. Iedereen beschikt
bij voorbeeld over een groot vaarbewijs en een bootmandiploma”,
vertelt Emmelot. Deze certificaten zijn de
afsluiting van een gedegen maritieme opleiding die begint
op het Scheepvaart en Transport College (STC) in Rotterdam.
Eén dag per week lopen de leerlingen stage bij CVV. Na
drie jaar krijgen de geslaagden hun diploma’s. De voorzitter
besluit: “De mogelijkheden zijn bij ons divers. Personeelsleden
en materiaal zijn ook in te zetten bij het uitvoeren van
milieucontroles of het plaatsen van olieschermen. Daarom is
geen dag hetzelfde.” •
WWW.VLETTERLIEDEN.NL
WAT ERAAN VOORAF GING
De oorsprong van de Coöperatieve Vletterlieden Vereniging (CVV)
ligt opvallend genoeg niet in deze regio, maar in Den Helder. Het
zijn rauwe mannen in roeibootjes, die trossen van binnenkomende
of vertrekkende schepen vastmaken en losgooien en het schip als
stuurman door het kanaal of havens begeleiden. Zij werken vanaf
1824 voornamelijk in de buurt van het Nieuw Diep, aan de monding
van het Noordhollands Kanaal. Omdat deze waterweg als
toegang tot Amsterdam niet voldoet, wordt het Noordzeekanaal
gegraven. Direct na de opening van deze waterweg (1876) komen
de vletterlieden naar IJmuiden voor het verlenen van assistentie aan
het scheepvaartverkeer. Al snel ontstaan drie groepen. Zo is er de
Gouden Ploeg, die vanwege haar Helderse achtergrond reeds overeenkomsten
heeft met scheepvaartondernemingen als de maatschappij
Nederland en de Hollandse Lloyd. Daarnaast ontstaat een
Koperen Ploeg, bestaande uit twaalf man. Deze ploeg, opgericht
door de bekende IJmuidenaar Gerrit van der Wiele, verdient minder,
heeft ook minder snelle roeiboten en is bovendien in een hevige
strijd verwikkeld met een derde groep, de vrije vletterlieden. In de
beginjaren is de onderlinge concurrentie moordend. Zo komt het
meerdere malen tot vechtpartijen op zee. De concurrentiestrijd tussen
de ‘koperen’ en de ‘vrijen’ wordt in het voordeel van de eerste
beslist wanneer deze rond 1920 een kleine walvisvaarder krijgen
om de vletten snel buitengaats te krijgen. Een ongelijke strijd met
de ‘vrijen’ die zich moeten voortbewegen met roeiriemen. Na de
Tweede Wereldoorlog zijn veel vletterlieden de onderlinge concurrentie
zat. Het heeft tot gevolg dat de drie ploegen met elkaar gaan
samenwerken. De samenwerking wordt op 30 november 1945 bezegeld
met de officiële oprichting van de CVV. De Koperen Ploeg
verhuist later naar Amsterdam. Eerst vestigen deze vletterlieden
zich op Steiger 8, na tien jaar wordt de locatie het Westerhoofd in
de Coenhaven. Sinds 1998 bevindt De Koperen ploeg zich aan de
Capriweg in de Westhaven.
ZEEHAVENS AMSTERDAM FEBRUARI 2016 45