Buiten de Orde 2010 winter

BUITEN de ORDE Winter 2010-2011
Geometer, 1965
sociale beweging was: andere meestal uitgesloten stromingen
als anarchisten, trotskisten en maoïsten leken zich in ieder geval
op straat tegen de macht te verenigen, een verbinding te maken
met de arbeiders en zelf perspectieven voor een spontane maatschappijverandering
te openen. Zij eigenden zich de verbeelding
toe die naar de macht streefde.
Lopende kranen en spuitende tubes
Maar ook deze beweging was al op zijn retour – feitelijk had
Lausen geen deel meer aan dat alles. Hij schilderde nu afbeeldingen
van oncomfortabele meubels en andere huishoudelijke
objecten als lopende kranen, tuinslagen en spuitende tubes.
Soms bevinden zich daarop mensen die tot copulatie bereid
zijn of door tuinslangen te worden geklisteerd. Daarmee lijkt hij
zichzelf als schilder af te beelden, als in conflict met de voorwerpen
die hem seksueel belagen. Met de afbeeldingen van groot
formaat schakelaars sluit hij zich aan bij de mainstream van de
Amerikaanse popart. Aan het eind van het jaar sloot hij deze
laatste periode af. Hij maakte nu muziek, scheef aforismen en
hoopte als muzikant en dichter verder te kunnen. Hij was toen vijf
jaar getrouwd met de fotografe Heide Stolz en had twee kinderen,
een kelderatelier in München, waar hij werkte, en een boerderij in
Aschhofen, waar hij zich met zijn gezin terugtrok.
Dit gezin werd ontbonden toen hij in 1969 scheidde om zich volledig
te wijden aan muziek en meditatie, met name aan zichzelf.
Op 15 december 1968 bundelde hij een verzameling uitspraken
onder de titel Hier und jetzt Die doen denken aan gedichten van
Hans Magnus Enzensberger en Erich Fried, maar de maatschappelijke
context waarnaar sommige van hun gedichten verwijzen,
ontbreekt daarbij. Hoofdthema is hijzelf als persoon, de fundamentele
innerlijke tegenspraak van zijn denken en de doelstellingen
van zijn handelen en een subjectief soort zinledigheid in
de vorm van een algemene boodschap. De golfbewegingen van
zijn activiteiten werden meer en meer bepaald door depressies,
die hijzelf scheen toe te schrijven aan zijn drugsverslaving en
waarvan de gevolgen ook aan de buitenwereld merkbaar werden:
‘Hij is abrupt. Met spreken heeft hij zichtbaar moeite. Uwe
Lausen heeft een muur om zich getrokken. [...] Steeds weer neemt
hij uitspraken terug en probeert hij woorden te vervangen door
gebaren.’ Persoonlijk had hij zich van de wereld afgesloten, vooral
van kunstenaars die contact met hem zochten: ‘naar Lausen hoef
je niet op visite te gaan, die spreekt toch niet tegen je’, zei een
jonge beeldhouwer over hem.
Het laatste jaar van zijn leven zwierf hij rond in Zurich, Sankt
Gallen, München, Frankfurt, Darmstadt en andere plaatsen,
overdreven bang voor de politie en geheime diensten, – zij het
niet helemaal zonder reden. Er was namelijk grote kans dat hij
wegens drugsgebruik opnieuw in de gevangenis zou belanden en
daartegen leek hem uiteindelijk maar één uitweg mogelijk... Op
14 september 1970 bevond hij zich thuis bij zijn ouders. Hij nam
LSD in, liep naar boven naar de badkamer en sneed in bad zijn
polsen door.
NOTEN:
1 De tentoonstelling is nog te zien in Sammlung Falckenberg,
Hamburg (22 Oktober 2010 – 23 januari 2011).
2 In Nederland zijn dan de Rotterdamse wijken Zuidwijk en
Pendrecht voltooid en in Amsterdam wordt een begin gemaakt
met Van Eesterens project in de Bijlmermeer. Het ministerie
van Volkshuisvesting reduceert de woonmogelijkheden van de
woonbehoeftige massa’s tot niet meer dan vier standaarden,
meestal te realiseren in steeds omvangrijker flatgebouwen.
3 Met deze aan Lenin ontleende term werd in 1961 de marxist
Lefebvre uit de beweging gezet, die eveneens kritiek uitoefende
op de burgerlijke vormgeving.
4 Niemand kon op dat moment weten dat de schutter, Karl-
Heinz Kurras (‘wer mich angreift, wird vernichtet’, was zijn argument),
die na een uitvoerig proces werd vrijgesproken, een
agent van de Oost-Duitse Stasi was...
16