Buiten de Orde 2010 winter

BUITEN de ORDE
inhoudelijke discussie voeren. Dus communicatie met de media
kan wel degelijk deel uitmaken van het opbouwen van invloed.
Maar ik heb de indruk dat de rechtstreekse voorstanders van een
basisinkomen maar mondjesmaat deelnemen aan de actuele discussies
en niet met ons in de vuurlinie gaan staan. Op de website
van de Vereniging Basisinkomen bijvoorbeeld worden veel behartenswaardige
dingen gezegd waar ik het wel mee eens kan zijn
(hoewel ik wel mijn bedenkingen heb bij de basisinkomenmodellen
die naar voren worden gebracht) maar de denkrichting is goed.
Maar ja, hoe zal ik het zeggen, het zijn tamelijk abstracte verhalen,
vaak wel waar, maar niet voor iedereen begrijpelijk, denk ik. Een
beetje intellectualistisch wereldvreemd, zal ik maar zeggen. Neem
bijvoorbeeld het volgende artikel van de website van de Vereniging
Basisinkomen. Het draagt als titel ‘Zinloos werk: ook een argument
voor een basisinkomen’. Je zou zeggen: een mooie probleemstelling,
je hebt kritiek op zinloos werk en je hebt een oplossing. Dus
een mooie gelegenheid om die meneer Aznani van de VVD eens
flink de oren te wassen. Maar nee hoor, het begint zo:
‘Het grootste gevaar voor de toplaag van een hiërarchisch ingerichte maatschappij
is overvloed. Overvloed brengt, in tegenstelling tot schaarste, vrijheid.
In een situatie van overvloed, kunnen mensen namelijk doen wat ze zelf
willen, zonder dat hun bestaan in gevaar komt. Mensen worden onafhankelijk.
En onafhankelijkheid is vrijheid. En dat is precies tegenovergesteld
aan de belangen van de machthebbers, omdat hun macht nou juist bestaat
uit onze onvrijheid.’
Dit is wel een erg simpele verklaring voor het streven van ‘machthebbers’
om de lonen te verlagen en de werklozen onder druk te
zetten. Er is toch overvloed? Het gaat erom, hoe het verdeeld is.
Er worden ook argumenten van stal gehaald die aanvechtbaar
zijn. Bijvoorbeeld:
‘In deze tijd wordt de productie van steeds meer zinvolle zaken geautomatiseerd.
Dat wil dus zeggen dat daarvoor steeds minder arbeid nodig is. Er
zijn daarmee steeds minder mensen nodig om de benodigde hoeveelheid aan
zinvolle dingen te produceren. Het gevolg daarvan zou dus ook overvloed
zijn, namelijk een overvloed aan tijd. Het wordt overbodig om steeds te
blijven werken als er voldoende zinvolle zaken beschikbaar zijn. En die
overgebleven tijd kan dan aan andere dingen besteed worden. Aan andere
zinvolle dingen bijvoorbeeld.’
een coalitiepolitiek? Proberen zowel van links als rechts voorstanders
van een (gedeeltelijk) basisinkomen te vinden, dus de
VVD en D’66 niet teveel voor het hoofd stoten, proberen medestanders
te vinden in kringen van voorstanders van bestaansonzekerheid,
loonsverlagingen, afschaffing ontslagbescherming etc.
Of zijn er andere redenen? Een beetje een ivoren torenpolitiek, zo
van: ach, ik kijk neer op wat er in de massamedia gebeurt, daar
doe ik niet aan mee, ik discussieer alleen met goede inhoudelijke
argumenten over en weer. En probeer intern in overleggen te
lobbyen voor het basisinkomen. Of is mijn waarneming gewoon
onjuist? Ik weet het niet.
Zeker is, dat de huidige discussie over het verplichte sneeuwschuiven
van werklozen slechts het topje van de ijsberg is. Het
gaat om de rigoureuze herinrichting van de sociale zekerheid die
eraan zit te komen naar aanleiding van de voorstellen van het
nieuwe kabinet en de basisprincipes die daarbij gelden (de voorwaarden
waaronder een uitkering verstrekt wordt). Maar het gaat
over veel meer dan dat. Het gaat ook over de positie van mensen
die betaald werk hebben, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg.
Kunnen in de toekomst werklozen worden ingezet om werk te
doen in bejaardentehuizen waar de huishoudelijke dienst is wegbezuinigd
en de mensen met betaald werk volgens zeer strakke
productie en tijdschema’s alleen het hoogst noodzakelijke doen
in een moordend tempo? En dan ook nog slecht betaald? Als het
om deze discussies gaat verwacht ik niets van de liberale partijen,
van D’66 tot VVD en PVV. Hoe denken de voorstanders van een
basisinkomen hierover?
Het is gewoon niet waar dat er steeds minder zinvol werk komt.
Er is weliswaar geen toename die voldoende is – zeker in deze
tijd van crisis – om iedereen aan het werk te helpen, maar het is
gewoon statistisch gezien niet waar dat er steeds minder arbeid
nodig is. Dat hangt van veel factoren af. Het is kortom in mijn
ogen een warrig verhaal, waar ik geen touw aan vast kan knopen.
Met zulke artikelen haal je de publiciteit niet. Ik blijf dus zitten
met een paar vragen. Ik wil geen vooroordeel ventileren tegen de
voorstanders van een basisinkomen (misschien is mijn indruk te
impressionistisch) maar ik vraag me af: heeft het te maken met
19