Buiten de Orde 2010 winter

BUITEN de ORDE Winter 2010-2011
DE ZOGENAAMDE OORZAKEN VAN HET CONFLICT
Waar gingen de acties om? Het postbedrijf wil een grote reorganisatie,
waarin ze aanvankelijk 11.000 arbeidsplaatsen wilde
schrappen. Het bedrijf motiveerde dit vanuit een moeilijk wordende
concurrentiepositie die kostenbesparingen nodig zou
maken. Twee factoren werden hierbij aangevoerd als argument,
en beiden waren ondeugdelijk. Het eerste argument wees op de
groeiende rol van internet. Mensen doen veel meer per e-mail en
internetformulier. Daardoor sturen de mensen minder brieven,
kaarten en formulieren per post. In bedrijfsjargon: het postvolume
daalt. En aangezien TNT doet in postverzending, niet in
e-mail en dergelijke, betekent dit: minder werk en dus minder
omzet voor de TNT.
De stakingen bij de
November en december 2010 zagen we de derde grote stakingsactie
van dat jaar. In het vroege voorjaar waren er de succesvolle
schoonmakers met hun wekenlange acties. Kort daarop braken
gemeenteambtenaren, met name vuilnisophalers, met stevige
stakingsacties door de opgelegde nullijn heen en dwongen een
bescheiden loonstijging af. In de laatste maanden van 2010
hielden postbodes en andere personeelsleden van de TNT een
reeks omvangrijke stakingen tegen grootschalig ontslag. Helaas
waren die stakingen heel wat minder succesvol: het akkoord
dat nu op tafel ligt, regelt slechts een uiterst bescheiden vermindering
van het voorgenomen aantal ontslagen. Maar... het
akkoord kan nog worden tegengehouden door de vakbondsleden
aan wie het wordt voorgelegd. En intussen valt er van het verloop
van de strijd wel het één en ander te leren.
DOOR PETER STORM
Het tweede argument betreft de groeiende concurrentie. Sinds
een tiental jaren wordt stelselmatig gewerkt aan de liberalisering
van de postmarkt. Dit houdt in dat de TNT geen monopolie meer
heeft. Andere bedrijven mogen ook brieven en dergelijke bezorgen.
Welnu, dit gebeurt ook: Sandd, Selekt Mail en VSP zijn actief
op de postmarkt. Zij gebruiken daar arbeidsvoorwaarden waarin
ze veel lagere kosten maken dan TNT. Wie voor een bedrijf als
Sandd werkt, krijgt uitbetaald per afgeleverde brief of pakketje.
Stukloon dus. Op deze manier krijgen mensen die voor zo’n
bedrijf werken, soms minder dan het minimumloon. Zo veroveren
deze bedrijven stukken markt. Dat gaat ten koste van TNT, die
tot nu toe nog altijd CAO-lonen betaalt en daarmee wat duurder
uit is. Het gaat natuurlijk vooral ten koste van de laag betaalde
personeelsleden van Sandd en dergelijke én van de door deze
concurrentie bedreigde personeelsleden van TNT.
Zo bezien lijkt het onvermijdelijk dat TNT kosten wil drukken en
op personeel wil besparen. Maar het klopt niet. Eerst die rol van
internet. Ja, mensen schrijven minder brieven en sturen steeds
meer e-mail en data via internet. Dat klopt. Maar via dat internet
bestellen mensen steeds meer spul dat ze anders in de winkel
zouden kopen. Die spullen moeten verstuurd worden, via een
postbedrijf. Anders gezegd: de brievenmarkt krimpt, de pakketjesmarkt
groeit eerder. TNT zeurt voortdurend over het eerste,
maar over het tweede hoor je het bedrijf amper.
Dat de postmarkt krimpt hoeft bovendien helemaal geen uitholling
van arbeidsvoorwaarden bij de TNT te betekenen, zoals het
bedrijf doet voorkomen. Je kunt ook hetzelfde aantal postbodes
de langzaam dalende postvracht laten bezorgen. Je verdeelt
gewoon het werk. Dat betekent minder werkdruk voor de postbode
en de sorteerploegen, maar dat is juist gezond. Ouder wordende
personeelsleden gaan vroeg of laat met pensioen, hetgeen
via een goede regeling voor vervroegd uittreden (VUT) een beetje
bevorderd kan worden. Dat laatste moeten we dan wel weer
heroveren, maar waar een wil is, daar is een weg. Op deze wijze
kan TNT zich aan een krimpende postmarkt aanpassen, zonder
dat er één personeelslid wordt ontslagen of met loonsverlaging
wordt bedreigd.
LIBERALISERING IS DE ECHTE AANLEIDING
Dat de postmarkt opengegooid is voor concurrenten, en dat dit
gevolgen heeft, klopt. Maar de liberalisering is geen noodlot. Het
is een gevolg van beleid – een beleid waar TNT-directeur Bakker
bijvoorbeeld een nadrukkelijk voorstander van was. Anders
38