Descarga en formato PDF (3,2 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Pero Meendiz de Fonseca
Esquema métrico:
3 ( 10a 10b 10b 10a 10a 10C 10C )
I ar i ir
II er En
III ei on
Cf. Tavani, Repertorio metrico 139:8. Este esquema está repetido vinte e catro
veces na lírica profana galego-portuguesa; doce delas en decasílabos agudos.
Comentario
O trobador diríxese á senhor para lle dicir que marcha a morar noutro lugar, faino
contra da súa vontade, mais sabe que ela aborrece que viva aquí, onda ela. Por isto, o
poeta ten dereito a se magoar. A coita será insufríbel, porque xa non pode vivir feliz
aquí, onde a pode ver, para, por cima, ter que partir (I). Constata que ela está satisfeita
con esta separación que a el lle causa pesar (II). O namorado sabe que vivirá pouco
afastado da súa dama, mais despídese en espera de que Deus a convenza de que debe
admitir o dereito del a vivir aquí, onda ela (III).
A cantiga trata, de novo, o tópico da separación producida, esta vez, pola desmesura
da senhor, que obriga o trobador, como bo vasalo, a aceptar o desterro muit’ a
pesar de mí. Porén, iso non é óbice para que el reclame o seu dereito a se doer por tal
castigo, que o priva da presenza da súa dama. A importancia da vista, dos ollos, no
proceso amoroso é fundamental en toda a nosa lírica medieval, e chega a ser o tema
nuclear que estrutura a presente cantiga, polo que non resulta estraño que o trobador
utilice o termo lume para expresar a laudatio da senhor, nunha metáfora lexicalizada
(meu lum’ e meu ben) que, como ben estudou Pérez Barcala 23 , alterna, neste caso, co
termo metaforizado, funcionando como apóstrofe.
O que levará á morte ao namorado non é non ser correspondido senón que, na súa
sanha,a senhor o prive da súa presenza. A variación, o matiz no tratamento dun tema
tradicional é a nota orixinal e o indicador da mestría dun trobador. Nesta cantiga ese
sinal diferenciador está na reclamación “legal” do amante-vasalo, nese faç’ eu dereito,
que se xustifica na primeira estrofa a través das figuras retóricas da ratiocinatio e
a explicatio. Estamos, por tanto, dentro das regras do amor cortés na dimensión de
transposición das relacións feudais ás relacións amorosas. Mais é unha transposición
entendida como simple xogo retórico, como fórmula acaída para expresar fermosos
23 Vid. G. Pérez Barcala, “«Ay lume d’estes olhos meus»: O lume, a descriptio amantium e o sufrimento
amoroso na lírica galego portuguesa”, in O Cancioneiro da Ajuda, cen anos despois. Actas do
Congreso realizado pola Dirección Xeral de Promoción Cultural en Santiago de Compostela e na Illa de
San Simón os días 25-28 de maio de 2004, Compostela, Xunta de Galicia, 2004, pp. 595-626.
28