Descarga en formato PDF (3,2 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

Pero Meendiz de Fonseca
Quizais conveña lembrarmos que editar textos medievais forma parte dun labor de
recuperación do pasado ao que, de ningunha maneira, debemos renunciar, porque a
tradición literaria constitúe en si mesma un monumento histórico que temos a obriga
de preservar e transmitir ás xeracións futuras. Mais, para alén das razóns de responsabilidade
histórica, no caso da lírica profana galego-portuguesa podemos, e debemos,
defender a súa presenza na cultura xeral dos pobos peninsulares con argumentos
que abranxen do pracer estético á identidade cultural.
Só como exemplo citaremos dúas das nosas débedas cos trobadores, segreis e
xograres da denominada Escola Galego-Portuguesa. A primeira é a creación de todo
o universo dialéctico do amor, un amor baseado na cortesía que se vive como servizo
e desde o que describiron polo miúdo todos os matices do estado anímico do home
namorado non correspondido (cantiga de amor) e da moza namorada (cantiga de
amigo). Nesta dimensión, toda a retórica da lírica amorosa posterior ten as súas raíces
nos cancioneiros medievais. Porén, tamén se lles debe a sabia combinación da alta
cultura letrada coa idiosincrasia autóctona do espírito carnavalesco popular para obteren
como resultado unha das máis extraordinarias visións do mundo ao revés (ás
avessas); lúdica visión que transmitiron nas cantigas de escarnio, que non se limitan,
como se podería pensar, a un cúmulo de grosarías e obscenidades.
A estas alturas do século XXI contamos xa coa edición crítica da obra de case
todos aqueles trobadores que figuran nos Cancioneiros conservados cunha representación
ampla da súa produción poética. Cancioneiros que, non o esquezamos, son o
resultado dun proceso de selección e compilación que foi medrando e modificándose
ao longo de moitos anos. Son antoloxías e, por tanto, non existe garantía de que sempre
o trobador que máis cantigas aporte sexa o de maior calidade; de aí a necesidade
de que os editemos a todos, prescindindo do número de composicións conservadas.
Con esta convicción, preparei o cancioneiro de Pero Meendiz da Fonseca que ocupa
este pequeno volume.
O nome deste trobador, como o de outros moitos, aparece nos Cancioneiros grafado
de varias maneiras, polo que, antes de nada, hai que xustificar a forma en que o
transcribimos, porque non hai unanimidade entre os diferentes autores que a el se
referiron. Valerá para exemplificar o polimorfismo existente con citarmos a tres grandes
estudosos da lírica profana: Manuel Rodrigues Lapa utilizou a forma Pero
Meéndez da Fonseca 1 , Giuseppe Tavani transcribe o seu nome como Pero Mendiz da
Fonseca 2 e, por último, Jean Marie D’Heur utilizou a variante Pero Meendez da
Fonseca 3 . O nome chegou a nós nas seguintes fontes:
1 M. Rodrigues Lapa, Cantigas d’escarnho e de mal dizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses,
Vigo, Galaxia, 1970 (2ª edição, revista e acrescentada), p. 592.
2 G. Tavani, Repertorio metrico della lirica galego-portoghese, Roma, Edizioni dell’Ateneo, 1967, p. 497.
3 J. M. D’Heur, Recherches internes sur la lyrique amoureuse des troubadours galiciens-portugais
(XII-XIV siècles). Contribution à l’étude du Corpus des Troubadours, (policopiado), s.l., 1975.
7