Descarga en formato PDF (6 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

186 Máis aló da nación unificadora: en defensa do federalisMo Multinacional
Debates deste tipo, levaron tamén aos liberais progresistas a concibir
novas institucións capaces de reflectir a “diversidade profunda” 376 en
sociedades democráticas pluralistas. A menos que se queira escoller
definitivamente a vía secesionista, o federalismo multinacional constitúe
unha saída operativa vangardista e debería implantarse polo potencial
reconciliador que lles ofrece ás comunidades que comparten certos valores,
mesmo se non presentan o mesmo perfil cultural, político e sociolóxico.
Noutras palabras, ¿cal é o problema coa posta en marcha do federalismo
multinacional se os proxectos sociais que mobilizan as comunidades
nacionais se asentan nas premisas liberais?
Está claro que o poder non pode ditar a maneira que terá de funcionar
o federalismo multinacional, xa que estariamos ante un nacionalismo
maioritario empobrecedor e con bases antidemocráticas. Aquí está, coido eu,
o fondo do problema que leva ás minorías nacionais a solicitar ben sexa unha
nova avaliación do funcionamento do Estado nación, ben sexa a reafirmar
o seu dereito á secesión.
Así, Michael Ignatieff, un antigo seguidor do cosmopolitismo, lémbranos
que no caso das relacións Quebec-Canadá, “Polo momento o dereito está
do lado das minorías e a forza do da maioría. O mutuo recoñecemento ten
que conseguir o equilibrio nesta relación, redistribuíndo a lexitimidade e a
forza. Será só nese momento cando dúas colectividades poderán vivir en paz,
xuntas en dous países á vez, unha comunidade de persoas iguais en dereitos
e unha comunidade de nacións autónomas”. 377
Para poder chegar ata este punto, hai que establecer un sentimento de
confianza e de respecto constitucional do tipo que se atopa na sentenza do
Tribunal Supremo de Canadá relativo ao dereito de secesión de Quebec.
Nesta decisión, os nove xuíces do Supremo estableceron catro principios a
partir dos que é posible entrar en negociación nun marco federal como o de
Canadá: unha tradición democrática, prácticas federais, o constitucionalismo
e a regra do dereito, así como o respecto dos dereitos das minorías. A
partir destes principios, Quebec pode entrar libremente en negociación con
Canadá para ser recoñecido segundo os seus propios criterios. En definitiva,
376 Charles Taylor, op. cit.
377 Michael Ignatieff, La Révolution des droits, traducido do inglés por Jean Paré, Montreal,
Boréal, 2001, p. 80. Convén citar a versión orixinal inglesa: “might lies with the majority
and right with the minority”.