Revista de Letras - Utad

176 Xosé Manuel Sánchez Rei
arcaísmos ou popularismos. Neste sentido, pretendemos facer unha reflexión
sobre os usos que as formas do DC teñen no galego actual e verificarmos como,
aínda sendo pronomes coñecidos no portugués contemporáneo, o seu rango
como elementos normais dentro do funcionamento da lingua non decorre
exactamente paralelo aos usos mantidos na Galiza. Para as nosas finalidades,
baseámonos, aínda que non unicamente, en textos literarios, tanto
contemporáneos como medievais.
2. Os demostrativos no galego-portugués medieval: ocaso e
aparecemento de pronomes
2.1. A consideración dos tres graos deícticos
Embora con importantes remodelacións, que afectaron nomeadamente o
habilitamento de certas formas pronominais e a marxinalización doutras,
podemos convir en que o percurso da clase pronominal dos demostrativos, no
paso do latín á época medieval, foi capaz na Iberorromania de manter un sistema
trimembre 2 , contrariamente ao que aconteceu noutras latitudes románicas, onde
só se conservan dúas series de pronomes demostrativos (francés, italiano
estándar, romeno etc.). No caso en particular que nos ocupa, obviando, no plano
das formas invariábeis, as diferenzas xeográficas e cronolóxicas entre os
resultados máis modernos (aquisto, isto etc.) e aqueles máis conservadores
(aquesto, esto etc.), os exemplos de elementos pronominais atestados durante a
época medieval son esencialmente os seguintes:
Tabela 1. Paradigma de T1 3 (< ISTE, ISTA, ISTU; *ACCU + ISTE, ISTA, ISTU)
Masculino Feminino Forma invariábel
Singular este, aqueste esta, aquesta esto, aquesto,
Plural estes, aquestes estas, aquestas isto, aquisto
Tabela 2. Paradigma de T2 (