muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - Düşünce Tarihi

yer değiştirerek insanların havsalalarında geçmiş, kendisini bugüne dayatmaktadır. Yani;
insanlar, geçmişin içinde yaşamakta ve oradan çıkıp gününü yaşayamamaktadır. Bu da Arap
kültür tarihinin yeniden sistemli bir şekilde yazılması gerektiğini göstermektedir. 36
Cabiri, bu bağlamda Arap aydının da durumunu ortaya koyar. Arap aydını, hala Emevi
döneminde yaşamakta, onun sorunlarının içerisinden çıkamamakta ve ortaya konulan eski
şeyleri yeni şeyler diye sunmaktadır. Bu tür bir anlayış da onun zihninde bir kültürel
çakışmayı ortaya çıkarmaktadır. Bu çakışma da okuyucuya yansımakta ve onu sistemsiz bir
şekilde hareket etmeye yönlendirmektedir. Onun zihninde, ilkesel bir düşünüş tarzı olmadığı
için günübirlik bir okuma ameliyesi içerisindedir. 37
Cabiri, bu kültürel gerginlik ve çakışmaların, kendisi gibi aydınlara, yeni bir görev
yüklediğini belirtir. Bu da Arap kültür tarihine, tarihselliğini kazandıracak yeni bir yazım
işlemine girişmektir. Geçmiş atalar, elde var olan bu tarihi, bir çok baskı altında kalmanın
sonucu kısıtlı bir şekilde düşünerek yazabilmişlerdir. Şu an var olan durum da yazılan bu
tarihin aşılamamasından kaynaklanan kalitesiz bir tekrarın içinde kalmaktır. Yani; onların
metotlarına mahkum olmak. Bu nedenle geleceğe bakışı bu çerçeve belirlemektedir. Onun
için bu çıkmazda dolanıp durmaktan kurtulmak, ilerleme ve birlik için Arap kültür tarihi,
günün ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde eleştirel bir ruhla yazılmalıdır. Bu nedenle
olumsuzluğu yok edebilmek için darmadağınık ve bozuk parçalar üzerine kurulmuş bir tarih
enkazından, bütünün tarihi, sistemli bir şekilde yeniden inşa edilmelidir. 38
Cabiri, bu
dağınıklığı şu şekilde izah eder: Mesela; fıkıh mezhepleri tarihi, nahiv mezhepleri tarihinden
kopuktur. Aynı bu durum felsefi ve kelami mezhepler için de geçerlidir. Bu noktada yeni
müelliflerin uzmanlaşma şekillerini eleştirir. Ona göre, uzmanlaşma noktasında ihtisas yapılan
bilim ile diğer bilimlerin ilişkisi göz önünde bulundurulmalıdır. Nitekim; eskiden Gazzali ve
İbn Hazm gibi fakih felsefeciler olduğu gibi İbn Rüşd gibi felsefeci fakihler de vardı. Şu
halde; geçmiş kültürün çok sesliliğinde ve çeşitliliğinde, dayanışma ve birlik yatmaktaydı. 39
Onun için bütün suçu geçmişe yükleyeceğimize biraz da kendimizi sorgulamalıyız. Buradan
hareketle, bu noktanın, günümüzde göz ardı edilmesi nedeniyle şimdiki fakihler, geçmişten
sadece fakihlerin felsefe düşmanlığını öğrenmekte ve nahivciler de geçmişten mantık
düşmanlığını tevarüs etmektedirler. Oysa geçmişteki bu mücadeleler, ilmi ve siyasi
husumetlerden dolayı ortaya çıkmaktaydı. Maalesef bugün yapılan uzmanlaşmalarda, bu
36 el-Cabiri, Tekvin, s. 44-45
37 el-Cabiri, a.g.e., s. 45-46
38 el-Cabiri, a.g.e., s. 46
39 Cabiri bu noktada hakkı teslim eder ki bu durum, belli bir zaman için geçerliydi.