muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - Düşünce Tarihi

unların dinini sormuştur. Abbas da Hz. Peygamber’in, kendisini Allah’ın gönderdiğini,
Kayser ve Kisra’nın hazinelerinin kendisine açılacağını söylediğini belirtmiştir. 170 Bu da Hz.
Peygamber’in, başından beri siyasi bir projesi olduğunu göstermektedir. 171 Şimdi bu rivayetin
kökenine inildiği zaman bunun, Ehl-i Sünnet ile Şia arasındaki imamet tartışmalarından
kaynaklanan bir rivayet olduğu anlaşılmaktadır. Fakat burada bizim için önemli olan,
Muhammedi Davetin, Kayser ve Kisra’nın hazineleri üzerine bir devlet kurma hedefinde
olduğudur. 172
Cabiri’ye göre, “Afif rivayeti” tek değildir. Bu bağlamda, muhtelif başlıklar altında,
siyer kitaplarında bunun gibi nice rivayetler vardır. Mesela, en meşhur rivayet; Hz.
Peygamber’in Kureyş’i, Arapların ve Acemlerin kralları yapacak “La ilahe illallah”
kelimesine çağırdığı rivayettir. Yine Hz. Peygamber, Mekke’yi fethettiğinde ümmetine Rum
ve Farisilerin mülkünü vaat etmişti. Yahudiler ve münafıklar onunla dalga geçmişti. 173
Muhammedi Davetin belirlenmiş bir siyasi projesi olduğunu gösteren bu rivayetlere
ilk bakıldığında, sanki Hz. Peygamber, salt bir kumandan ve hükümdar edasındaymış gibi
görünür. Her şeyden önce Hz. Muhammed, bir peygamberdir ve Allah’ın vahyi doğrultusunda
onun davetini insanlara ulaştıran bir elçidir. Bir peygamber olarak onun en önemli
vazifelerinden biri de; bu davetin, insanlara ulaştırılacağı imkanların sağlanmasıdır ki bu
davet yaşam imkanı bulabilsin. Dolayısıyla Cabiri, bu siyasi projenin, bu çerçevede
oluşturulduğunu söylemektedir. Bu nedenle Muhammedi Davetle ilgili değerlendirmelerde bu
husus, göz önünde bulundurulmalıdır. 174
Cabiri’ye göre Hz. Muhammed’in davetini, müşrikler, yani; Kureyş’in ileri gelenleri,
siyasi bir davet olarak görmüşlerdir. Bu nedenle ona karşı tavır almışlar, onu yok etmek için
siyasi manevralar ve faaliyetler gerçekleştirmişlerdir. Çünkü bu davet, direk olarak onların
siyasi otoritelerine ve bunu ayakta tutan iktisadi yaşam kaynaklarına saldırmaktadır.
İnsanların bir Allah’a inanmaları ve aralarındaki ilişkinin adalet esasına göre düzenlenmesi
demek, müşriklerin yok olması demektir. Bu nedenle Kureyş, Muhammedi Davete karşı sert
170 bkz. Ebu’l-Hasan Ali İbnu’l-Esir, el-Kamil fi’t-Tarih, İdaretu’t-Tıbâ’ati’l-Mizaniyye, Mısır, h. 1349, C. 2, s.
37
171 Bu durumu şöyle anlamak daha doğru olabilir: Bu davet, insanları fıtratlarına uygun olarak ahlaklanmalarını
inşa edecekleri bir görüşe çağırmaktadır. Buna icabet eden insanlar şahsiyetlerini mükemmel bir şekilde
oluşturacaklar ve her alanda en ileri insanlar olacaklardır. Pek tabii ki böyle insanlar, siyasal açıdan Rum’un da
Farisi’nin de hazinelerine ve mülküne hakim olacaktır. Bu perspektiften hareketle bu davete kısmen de olsa
indirgemeci bir anlayışla yaklaşmak yanlış olacaktır.
172 el-Cabiri, el-Akl, s. 57-58
173 el-Cabiri, a.g.e., s. 58
174 el-Cabiri, a.g.e., s. 59