muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
yönlendiremezdi. Diğer taraftan bu Cahiliyye devri, bir çok insan için kokuşmuş bir realiteyi<br />
ifade ediyordu. İşte İslam, bu kokuşmuşluğun red<strong>din</strong>in sembolüydü. 46<br />
“Cahiliyye devrini bu toptan reddediş maalesef çok uzun ömürlü olmadı. Yeni<br />
devletin ihtiyaçları, ganimetlerin taksimatı mes<strong>el</strong>esi ve buna binaen soyların b<strong>el</strong>irlenmesi, Hz.<br />
Osman’ın hilafetinin son, Hz. Ali ve Muaviye’nin hilafetleri zamanında Cahiliyye tekrar<br />
dirilmeye başladı.” Yani; cahili geçmiş, öz<strong>el</strong>likle kabile asabiyeti boyutunda tekrar inşa<br />
edilmeye başlandı. Bu, o zamanın gerek duyduğu ihtiyaçlar dahilinde yapılıyordu. Bu noktada<br />
Cahiliyye döneminin kapalı bir yapısı vardı. İnsanların Cahiliyye ile ilgili anlatılanları<br />
mukayese edebilecekleri ve onu <strong>el</strong>eştirebilecekleri benzer bir hayat biçimi yoktu. Bu açıdan<br />
b<strong>el</strong>ki de Cahiliyyedeki kabile asabiyeti duygusu daha güçlü bir formata dönüşmüştü. Dahası,<br />
Arap unsurunu tem<strong>el</strong> alan g<strong>el</strong>işme, gün geçtikçe Arap olmayan unsurları da içine almaya<br />
başladı. Emevi devleti ilk zamanlarında diğer kabil<strong>el</strong>ere istibdadını dayatıyordu. Bu bağlamda<br />
ilk yıllarda muhalefet, Arap tem<strong>el</strong>li olmasına rağmen bu, zamanla, Arap olmayan Müslüman<br />
çoğunluğu da kendi içerisine alarak geniş bir hareket imkanı doğuruyordu. Bu da “İslami<br />
Devlet” isteğini yüks<strong>el</strong>tiyordu. Yani; devlet, sadece Arapların değil bütün Müslümanların<br />
devleti olmalıydı. Bu bağlamda İslam toplumunun ekserisi, Arap olmayan Müslümanlardan<br />
oluştuğu için bu hareket, “halkçı” bir yapı arz etmeye başladı. Bu hareketin tem<strong>el</strong>inde her ne<br />
kadar çoğunluğun demokrasisi olmasa da en azından eşitlik prensibi yatıyordu. Bu yüzden bu<br />
hareketin temsilcilerine “Ehlu’t-Tesviye” 47 denmiştir. 48<br />
Bilindiği üzere bu muhalefet hareketinin öncüleri Şiiler olmuş ve bu hareket, siyasi ve<br />
<strong>din</strong>i olarak, onların gölgesi altında büyümüştür. Bu hareket, Emevi devletinin yıkılıp yerine<br />
Abbasi devletinin kurulmasında çok etkili olmuştur. 49 Devleti, yine bir Arap unsur <strong>el</strong>e<br />
geçirmiştir. Bu devletin kurulumu esnasında Emevilere karşı yapılan savaşlarda, bu<br />
muhalefetin siyasi ve askeri kanadı neredeyse tamamen yok olmuştu. Kalanlar da Abbasiler<br />
tarafından hakimiyetlerinin ilk yıllarında yok edilmiştir. Çünkü yeni iktidar da onları<br />
dışlamıştır. Bu nedenle halkçı muhalefet, dönemin sorunları hakkında ve g<strong>el</strong>eceğe yön<strong>el</strong>ik söz<br />
söylemek yerine, Arap mazisine saldırmaya; düşünce, kültür ve medeniyet olarak onu tenkit<br />
etmeye girişti. Buna karşın Arap kitlenin tepkisi, Arap mazisi olan Cahiliyye’nin savunulması<br />
şekline dönüştü. Bu, sadece mazinin savunulması değil aynı zamanda Arap varlığının da<br />
46 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e, s. 58-59<br />
47 Eşitlik Erbabı<br />
48 <strong>el</strong>-Cabiri, Tekvin, s. 59<br />
49 Şii muhalefet hakkında geniş bilgi için bkz. M. A. <strong>el</strong>-Cabiri, <strong>el</strong>-Aklu’s-Siyasiyyu’l-Arabi, <strong>el</strong>-Merkezu’s-<br />
Sekafiyyu’l-Arabi, Beyrut, 1991, s. 263-297
Change language