muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
kuvvet kullanmaları ve bu noktada devletin iradesine sıkı sıkıya bağlanmalarıdır. Bu durum,<br />
Arap-İslami rasyonalitesinin zirvesi olan Mutezile’nin siyasi tasfiyesine neden olmuştur.<br />
Daha da önemlisi, Sünni devrimden sonra geri plana itilmişler, f<strong>el</strong>sefeyle alakaları kesilmiş<br />
Arap <strong>din</strong>i rasyonalitesi ile aralarında kopukluk meydana g<strong>el</strong>miştir. Bunun sonucunda akli<br />
irrasyonalitenin önü açılmış ve Arap-İslami kültürü ve f<strong>el</strong>sefesinde önemli mevziler<br />
kazanmıştır. 87<br />
8- Atıl Akıl, Yapısı ve Arap-İslami Kültürüne Etkileri<br />
Cabiri, f<strong>el</strong>sefi ve akidevi anlamda Arap-İslami kültürünün, kadim mirastan iki şekilde<br />
etkilenmiş olduğunu b<strong>el</strong>irtir:<br />
- Müslüman filozoflar yani; Kindi, Farabi ve İbn Sina, gen<strong>el</strong>de Aristo öncesi filozofları es<br />
geçerek Aristo’yu tem<strong>el</strong> almışlardır.<br />
- Batini İslami fırkalar, İslam topraklarındaki hermetik f<strong>el</strong>sefe okulları vasıtasıyla Aristo<br />
öncesi yedi filozofu okumuşlar ve onların görüşlerinden etkilenmişlerdir. 88<br />
Burada konumuz açısından yedi filozof ve hermetik akımın önemi; Arap-İslami<br />
düşüncesini, tem<strong>el</strong> kaynakları itibariyle, akli irrasyonalite anlayışıyla derinden etkilemesinden<br />
kaynaklanmaktadır. Cabiri’ye göre bu etki, tedvin asrından itibaren şekillenmeye başlamış ve<br />
Arap-İslami kültürünün çöküşe sürüklenmesine neden olmuştur. 89<br />
İskender’in seferleri ile birlikte Yunan rasyonalitesi yıkılmış, bunun bıraktığı boşluğu<br />
hermetik akli irrasyonalite doldurmuş ve rasyonaliteyi yermiştir. Buradan hareketle; Allah’a<br />
ulaşmanın yolları, aklın dışında aranmaya başlamıştır. Bu akımın tem<strong>el</strong> mentalitesi; insanların<br />
sorunlarını akledip düşünerek çözm<strong>el</strong>eri yerine, onların bu noktada kendilerine sunulan<br />
şeylere, kayıtsız şartsız bir şekilde boyun eğm<strong>el</strong>eri gerektiğini vurgulamasıdır. Yani; aklın<br />
yerine, imanın konulmasını savunuyordu. Tabi bunu gerçekleştirmenin yolu da vahiy ve<br />
nebevi ilhamdan, yani; hakikatin ancak bir muallim tarafından öğrenilebilineceğinin<br />
savunulduğu yapıdan geçiyordu. İşte Cabiri’ye göre bu altyapıyı, Pisagorcu hermetik düşünce<br />
sağlıyordu. 90<br />
87 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 151<br />
88 <strong>el</strong>-Cabiri, Tekvin, s. 134-185<br />
89 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 165-166<br />
90 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 167-169
Change language