muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
muhammed abid el-cabiri'nin eserlerinde din ... - DüÅünce Tarihi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
kuvvet kullanmaları ve bu noktada devletin iradesine sıkı sıkıya bağlanmalarıdır. Bu durum,<br />
Arap-İslami rasyonalitesinin zirvesi olan Mutezile’nin siyasi tasfiyesine neden olmuştur.<br />
Daha da önemlisi, Sünni devrimden sonra geri plana itilmişler, f<strong>el</strong>sefeyle alakaları kesilmiş<br />
Arap <strong>din</strong>i rasyonalitesi ile aralarında kopukluk meydana g<strong>el</strong>miştir. Bunun sonucunda akli<br />
irrasyonalitenin önü açılmış ve Arap-İslami kültürü ve f<strong>el</strong>sefesinde önemli mevziler<br />
kazanmıştır. 87<br />
8- Atıl Akıl, Yapısı ve Arap-İslami Kültürüne Etkileri<br />
Cabiri, f<strong>el</strong>sefi ve akidevi anlamda Arap-İslami kültürünün, kadim mirastan iki şekilde<br />
etkilenmiş olduğunu b<strong>el</strong>irtir:<br />
- Müslüman filozoflar yani; Kindi, Farabi ve İbn Sina, gen<strong>el</strong>de Aristo öncesi filozofları es<br />
geçerek Aristo’yu tem<strong>el</strong> almışlardır.<br />
- Batini İslami fırkalar, İslam topraklarındaki hermetik f<strong>el</strong>sefe okulları vasıtasıyla Aristo<br />
öncesi yedi filozofu okumuşlar ve onların görüşlerinden etkilenmişlerdir. 88<br />
Burada konumuz açısından yedi filozof ve hermetik akımın önemi; Arap-İslami<br />
düşüncesini, tem<strong>el</strong> kaynakları itibariyle, akli irrasyonalite anlayışıyla derinden etkilemesinden<br />
kaynaklanmaktadır. Cabiri’ye göre bu etki, tedvin asrından itibaren şekillenmeye başlamış ve<br />
Arap-İslami kültürünün çöküşe sürüklenmesine neden olmuştur. 89<br />
İskender’in seferleri ile birlikte Yunan rasyonalitesi yıkılmış, bunun bıraktığı boşluğu<br />
hermetik akli irrasyonalite doldurmuş ve rasyonaliteyi yermiştir. Buradan hareketle; Allah’a<br />
ulaşmanın yolları, aklın dışında aranmaya başlamıştır. Bu akımın tem<strong>el</strong> mentalitesi; insanların<br />
sorunlarını akledip düşünerek çözm<strong>el</strong>eri yerine, onların bu noktada kendilerine sunulan<br />
şeylere, kayıtsız şartsız bir şekilde boyun eğm<strong>el</strong>eri gerektiğini vurgulamasıdır. Yani; aklın<br />
yerine, imanın konulmasını savunuyordu. Tabi bunu gerçekleştirmenin yolu da vahiy ve<br />
nebevi ilhamdan, yani; hakikatin ancak bir muallim tarafından öğrenilebilineceğinin<br />
savunulduğu yapıdan geçiyordu. İşte Cabiri’ye göre bu altyapıyı, Pisagorcu hermetik düşünce<br />
sağlıyordu. 90<br />
87 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 151<br />
88 <strong>el</strong>-Cabiri, Tekvin, s. 134-185<br />
89 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 165-166<br />
90 <strong>el</strong>-Cabiri, a.g.e., s. 167-169
Change language