ezârika'nın doğuşu ve görüşleri - Düşünce Tarihi

3. Haricîlerin Fırkalara Ayrılması
Basra’ya gelen ve Ebû Bilâl’in görüşünde birleşen Haricîler, burada yeni bir
durumla karşılaşırlar. Yezîd b. Muaviye’in ölümüyle şehir halkı İbn Ziyad’in aleyhine
ayaklanmış, hapiste bulunan 400 kadar Haricî kapıları kırarak çıkmışlar ve halk, Ezd
ve Rebia ile Benû Temîm ve Benû Kays kabileleri arasındaki savaşla meşgul
bulundukları için Haricîler de serbest kalmışlar ve böylece bu karışıklıkta Basra’ya
gelen Nafi b. el-Ezrak’ın etrafında toplanmışlardır. 88 Daha sonra Nafı’nin
başkanlığında 300 kişilik bir grup halinde Basra’dan çıkıp Ahvaz’a gelirler. (Şevval
64/Mayıs 684). 89 Bu “hurûc” durumunu uygun görmeyen Abdullah b. es-Saffar,
Abdullah b. İbâd ve bu ikisinin görüşünde olan Haricîler Basra’da kalırlar.
Ehvaz’a çıkan Nafı ve taraftarları orada 7 ay aralarında hiçbir sorun olmadan
yaşadılar. 90 Bu arada o, kendisine katılmayıp Basra’da kalanlara taraftar olmanın caiz
olmadığını, böyle olanların kurtuluşa erişemeyeceklerini belirttikten sonra,
yanındakilere dedi ki: “Allah, hurucunuzu hakkınızda bir lütuf kılmıştır. O, sizin
dışınızdakilerin görmedikleri gerçekleri size gösterdi. Yalnız Allah’ın şeraiti ve
emirlerini isteyerek çıktığınızı biliyor musunuz Hareketinizin lideri O’nun emri,
rehberiniz de Kur’an-ı Kerim’dir: Yalnız ona uyar ve onun gösterdiği yönü takip
edersiniz değil mi” “Evet” dediler. O devamla dedi ki: “Taraftar olduğunuz kimseler
hakkındaki hükmünüzün, Hz. Peygamber’in, taraftarları hakkındaki hükmünün aynı
olacağına şüpheniz yoktur değil mi Nitekim Nebi (SAV)’nin düşmanları hakkındaki
hükmü de sizin düşmanlarınız hakkındaki hükmünüzün aynıdır. Diğer taraftan bugün
sizin düşmanlarınız, Allah’ın ve Hz. Peygamber’in de düşmanlarıdır. O gün Hz
Peygamber’e düşman olan, bugün Allah’ın ve sizin düşmanınızdır, değil mi “Evet”
dediler. Bunun üzerine o dedi ki: “Cenabı Hak “Allah’tan ve peygamberlerinden,
kendileriyle andlaşma yaptığınız müşriklere ihtardır” 91 ve ayrıca “İnanmalarına
kadar, Allah’a şirk koşan kadınlarla evlenmeyin ... 92 buyurmuştur. Böylece o, onların
velayetini, aralarında oturmayı, şahitlik etmelerini, kestiklerini yemeyi, onlardan
dinle ilgili bilgi almayı, onlarla evlenmeyi ve miraslarını haram kılmıştır. Bu
88 el-Müberred, Kamil, 1030.
89 İbnu’l-Esir, el-Kamil, IV, 167.
90 el-Belazuri, Ensab, 569b, 572a.
91 9. Tevbe, 1.
92 2. Bakara, 221.
27