ezârika'nın doğuşu ve görüşleri - Düşünce Tarihi

5. Nafi b. el-Ezrak’ın İsyanı
Nafı b. el-Ezrak, Yezid b. Muaviye’nin ölümünden ve Abdullah b. Zübeyr ile
aralarının açılmasından sonra Ubeydullah b. Ziyad da Basra' yı terkedince
yanındakilerle birlikte Basra’yı ele geçirdiler ve valiyi öldürdüler. Daha sonra
Emevilere karşı savaşmak için 300 kişilik bir grup halinde Basra’dan çıkıp Ahvaz’a
geldiler. (Şevval 64/Mayıs 684). 129 Nafı b. el-Ezrak’ın, Ezarika liderliğini
üstlenmesiyle Ezarika gelişme manasında yeni bir döneme girdi. Nafı b. el-Ezrak’ın
şiddet politikası onun Ahvaz’a süratle hakim olmasını sağladı. Nafi b. el-Ezrak’ın bu
huruc durumunu uygun görmeyen Abdullah b. es-Saffâr, Abdullah b. İbâd ve bu
ikisinin görüşünde olan Haricîler Basra’da kaldılar. Nafi b. el-Ezrak Ahvaz’a bu
hurucunu Hz. Peygamber’in Mekke’den çıkışına benzetmiştir. O gün Hz.
Peygambere düşman olanların bu günde kendilerine düşman olduğunu söylemiştir.
Bu kanaatten yola çıkarak Harici fikirleri benimsemeyen kafirlerle aynı yerde
kalmamak, onların arasından hicret etmek gerekiyordu. Nafi’nin ileri sürdüğü yeni
anlayışa göre Harici düşünceyi benimseyen kimseler de bu kişilerden ayrılmaz ise
onlar da müşrikti. Bu teberri olarak ifade edildi. Kendileri gibi düşünmeyenler ve
kendileri gibi düşündükleri halde kendilerine katılmayanlar hakkında şu hükümleri
verdiler:
- Aralarında oturulmaz,
- Şahitlikleri kabul edilmez,
- Kestikleri yenmez,
- Onlardan dini bilgiler alınmaz,
- Onlarla evlenilmez,
- Mirasları haramdır,
- Kaade ehlini öldürmek caizdir. 130
Nafı b. el-Ezrak bu görüşlerine Kur’an’dan deliller de getirmiştir. 131 Daha
sonra Ahvaz’da Nafı’nin serdettiği bu düşünceler sebebiyle Necdet b. Âmir el-Hanefi
de ondan ayrılarak Yemâme’ye geçer. Onun Ahvaz’da insanlara acımasız davrandığı,
129 İbnu’l-Esir, Usdu’l-Ğabe, IV, 167.
130 et-Taberi, Tarih, II, 518-519, İbnu’l-Esîr, Kamil, IV, 167.
131 71. Nuh, 26-27.
38