ezârika'nın doğuşu ve görüşleri - Düşünce Tarihi

karşı kesin, aşırı ve tavizsiz görüşler ortaya koymalarına neden olmuştur. Kaade,
takiyye ve isti’raz gibi ilk defa Ezarika tarafından ortaya atılan bu kavramlar yine
onlar tarafından sert bir şekilde uygulanmıştır. Sonuç olarak akidelerine sıkı sıkıya
bağlı, saf, katışıksız bir Müslüman toplumu oluşturmuşlardır.
İlk Hariciler döneminde genelde Emevi karşıtı bir profil çizilirken, Ezarika
döneminde Nafi tarafından ileri sürülen görüşler ve kaade, takıyye ve isti’raz gibi
kavramlarla çerçeve gittikçe genişleyerek “biz ve ötekiler” şekline dönüşmüştür. Nafi
b. el-Ezrak bu kavramları ortaya koyarak, Harici olsun olmasın herkesin kendilerine
katılma ya da katılmama yolunu göstermiştir.
Ezarika’nın özellikle dili çok iyi kullanması ve dilin bütün güzelliklerinden en
iyi şekilde faydalanması, onların inançlarını en iyi şekilde muhaliflerine karşı
savunmalarını ve muhaliflerinin görüşlerini bu şekilde çürütme yoluna gitmelerini
sağlamıştır. Özellikle Ezârika liderlerinin genelinin hitabet yeteğine sahip olması,
birçok insanı etkilemelerine ve peşlerinden sürüklemelerine neden olmuştur. Ayrıca
Ezarika’nın ilgi çeken özelliklerinden birisi de her zaman gerçekleri dile getirmesidir.
Gerçek, lehlerine veya aleyhlerine de olsa olduğu gibi anlatmaktan çekinmemişlerdir.
Düşmanlarının üstünlüklerini, meziyetlerini rivayet etmede bir beis görmemişlerdir.
Ezarika, çok kısa bir süre tarih sahnesinde kalmasına rağmen hem siyasi
alanda hem de sosyal alanda derin izler bırakmıştır. Onların bu kadar etkili
olmalarına rağmen kısa zamanda yok olmalarının en büyük sebeplerinden biri kendi
aralarında ortak bir görüş ve birlik oluşturamamalarıdır. Muhakkimetu’l–Ula adı
verilen ilk Haricilerden sonra Nafi b. el-Ezrak önderliğinde ortaya çıkmışlar ve
gittikleri her yerde bulundukları ortama uymak yerine, ortamı kendi fikir ve görüşleri
doğrultusunda değiştirmeye kalkışmışlar ve bu amaçlarını gerçekleştirmek için
aşırılığa kaçmaktan çekinmeyerek katliamlara girişmişlerdir. Onların kendilerinden
olmayan insanlara karşı bu şiddet yanlısı tutumları, toplumda sevilmemelerine ve
onlara karşı bir antipatinin oluşmasına yol açmıştır. Sonuç olarak hiçbir yerde uzun
süre yerleşememişler ve kısa zamanda yok olmuşlardır.
50