HAVRAN ÃAYI HAVZASININ (BALIKESÄ°R) CBS ve UZAKTAN ...
HAVRAN ÃAYI HAVZASININ (BALIKESÄ°R) CBS ve UZAKTAN ...
HAVRAN ÃAYI HAVZASININ (BALIKESÄ°R) CBS ve UZAKTAN ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2. RİSKİ OLUŞTURAN FAKTÖRLER<br />
Risk, belirli bir olaydan dolayı, insan kayıpları, yaralanmalar, yapıların zarar görmesi<br />
<strong>ve</strong> ekonomik özelliklerin <strong>ve</strong> çevrenin zarar görme ihtimali olarak<br />
değerlendirilmektedir (UNDRO, 1979; UNDP, 2004). Riskin bu tanımına bağlı olarak<br />
formülüze etmek için genel olarak iki temel element kullanılmış olup şu şekilde ifade<br />
edilmiştir (UNDP, 2004; UN/ISDR, 2004);<br />
Risk = Hazard(Tehlike) x Vulnerability (Zarar Görebilirlik)<br />
Buna göre, Hazard, yani belirli bir alan için belirli bir zamanda potansiyel olarak<br />
zarar <strong>ve</strong>rme özelliğine sahip doğal tehlikenin meydana gelme ihtimalidir.<br />
Vulnerability ise, meydana gelen doğa olayı sonucunda, belirli bir alanda bulunan<br />
beşeri unsurların olaya karşı duyarlılık <strong>ve</strong>ya etkilenme derecesidir. Bu kavram 1970<br />
li yıllarda ortaya atılmıştır. Cutter (1996a) 1980 öncesine ait ortaya atılmış bu<br />
kavrama ait onsekiz farklı tanımlamayı listelemiştir. Günümüzde bu kavrama karşı<br />
iki farklı anlayış hakim durumdadır. Birincisi, doğa <strong>ve</strong> mühendislik biliminin görüşü<br />
diğeri ise sosyal bilimcilerin görüşüdür. Mühendisler yapılara ait özellikleri ele alırken<br />
(bina yapıları, köprü yapıları vs.) doğa bilimciler bu tanımlamayı biraz daha<br />
genişletmişler insan, alt yapı <strong>ve</strong> binalara ait zarar görebilirlik özelliklerine<br />
değinmişlerdir. Doğal olayın sonuçları olarak kayıp derecelendirilmesi yapılmış <strong>ve</strong> 0<br />
(kayıp yok) ile 1 (toplam kayıp) arasında seviyelerde ifade edilmiştir (Varnes, 1984).<br />
Tanımlar genelde parayla ilgili olan değerler <strong>ve</strong> insan kayıplarıdır (Glade, 2003).<br />
Buna karşın sosyal bilimciler insan faktörü üzerine odaklanmışlardır. Wisner <strong>ve</strong><br />
diğerlerinin (2004) söylediği gibi, zarar görebilirlik <strong>ve</strong>ya savunmasızlık, insan <strong>ve</strong>ya<br />
insan gruplarının doğal bir olay karşısında önceden hazırlıklı olma, üstesinden<br />
gelme, karşı koyma <strong>ve</strong> iyileştirme karakteristiğini oluşturmaktadır.<br />
Sahada riski oluşturan doğal olaylar olarak taşkın <strong>ve</strong> heyelanlar ele alınmış olup<br />
doğal faktörler başlığı altında incelenmiştir. Bu türlerden taşkınlar için, akımların<br />
geçmişe ait envanteri olmasından dolayı bu <strong>ve</strong>riler kullanılarak geleceğe yönelik<br />
tahminler yapılabilmiştir. Fakat, sahadaki heyelanlar için böyle bir <strong>ve</strong>ri olmadığından<br />
zaman unsuru dikkate alınamamıştır. Çalışma alanı içinde meydana gelen <strong>ve</strong> gelme<br />
olasılığı olan doğa olaylarından etkilenme ihtimali olan unsurlar ise coğrafi<br />
perspektifte değerlendirildiğinde sahanın beşeri özelliklerini oluşturmaktadır. Bu<br />
özellikler, beşeri faktörler başlığı altında incelenmiştir.<br />
96
Change language