HAVRAN ÇAYI HAVZASININ (BALIKESİR) CBS ve UZAKTAN ...

Froehlich, 63 örnek üzerinde yapmış olduğu çalışmalarda gediklerin aşınma
zamanları ve 22 baraj çökmesi örneğinden de çıkan akım miktarları üzerine iyi
sonuçlar veren formüller geliştirmiştir. Bunlardan baraj gövdesindeki gediğin aşınma
zamanı için;
t
f
0.53 −0.9
= 0.00254V
w
hb
formülü kullanılmıştır (Froehlich, 1995a). Formülde yeralan V w göçme anında
rezervuarın hacmi (m 3 ), h b ise gediğin yüksekliğidir (m.). Formülden de anlaşılacağı
üzere, gedik yüksekliği ve su hacmine bağlı olarak formül geliştirilmiştir.
Gedik yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkan pik akım değeri ise;
Q =
p
0.295 1.24
0.607Vw
H
w
formülüyle hesaplanmıştır (Froehlich, 1995b). Fomülde yer alan H w rezervuarda
bulunan suyun yüksekliğidir. Bu formülde suyun hacmi ve yüksekliği arasındaki ilişki
kullanılmıştır.
Bu formüller, çalışma sahasında oluşması düşünülen baraj gölünün farklı su
seviyelerine ve farklı gedik yüksekliklerine uygulanmıştır. Böylece toplamdaki su
çıkışının zamansal değerine ulaşılmıştır. Barajın kret tipi kaya dolgu olmasından,
krette oluşacak gediğin ani olarak açılmasından çok yavaş yavaş 5 m. de bir açıldığı
varsayımı çalışmada kullanılmıştır. Farklı yüksekliklerdeki suyun hacim hesaplaması
3D Anaylst içindeki hacim hesaplaması kullanılarak yapılmıştır. Buna göre elde
edilen sonuçlar Tablo 48’de verilmiştir.
Çıkan sonuçlara bağlı olarak maksimum seviyedeki su kütlesi, çeşitli gedik
seviyelerine bağlı olarak 8 saat 43 dakikada boşalmaktadır. Buna göre gedik akım
hidrografı oluşturulmuştur (Grafik 35).
Çalışma alanının Nalbant vd. (1998) yaptığı çalışmaya bağlı olarak Coulomb stresin
arttığı alanlar içinde olmasından dolayı, baraj gövdesindeki yıkılmanın oluşacak
depremler neticesinde ortaya çıkacağı kabul edilmiştir. Burada barajın tahrip olması,
göl alanında oluşacak dalgalanmayla suların baraj gövdesi üzerinden aşması ve
gediğin oluşmasıyla gerçekleşeceği farzedilip bunun üzerinden modelleme
yapılmıştır. Çalışmada, gediğin büyüklüğüne bağlı olarak suyun akış gücünün
sahada yaptığı etkiden çok, baraj gölündeki suyun tamamının boşalmasıyla suyun
ulaşabileceği maksimum yayılış alanını ortaya çıkarmak hedeflenmiştir.
177