İçindekiler - İlahiyat Fakültesi - Marmara Üniversitesi

264 M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi
incelenmeye lâyık bir nesle ihtiyaç duyulacağını, İslâmî Türk edebiyatının ise
devrini ve hükmünü tamamlamış tarihî bir olgu olarak değil, bilâkis dinamizmi
olan ve gelişmeye devam eden bir süreç olarak değerlendirilmesi gerektiğini
söyleyerek sözlerini tamamladı.
Bu konuşmaların ardından Prof. Dr. Orhan Okay programın açılış konferansını
verdi. Bir Yeni Türk Edebiyatı hocası olarak Okay, hem İslâmî olarak adlandırılan,
hem de bunların dışında kalan edebî eserlerin vasıfları, tazammun ve
şümûlü üzerine birtakım sorunlar olduğunu ifade etti. Bunların çözümü adına bir
başka alan olan “İslâm Sanatları”ndan yola çıkarak konuşmasını, “Bir millet, bir
toplum, bir insan Müslüman ise o çevrede ortaya çıkan eserler de İslâmîdir”
hükmü üzerine binâ etti. Milletçe İslâmiyeti kabulümüzden bu yana ortaya
koyduğumuz tüm eserler İslâmî’dir diyen Okay, konusu ister doğrudan dinî-
tasavvufî mâhiyette, ister bunun dışında olsun hiç bir edebî eserin İslâmî edebiyatın
dışında tutulamayacağını, bir arka plan kültürü ve zihni yapıya tesiri yönüyle
dini yaşayanların da ihmal edilemeyeceğini belirtti. Bu bağlamda bugünün İslâmi
edebiyat programlarında üzerinde fazla durulmayan, örneğin Ziya Paşa, Namık
Kemal, İsmail Safa, Yahya Kemal, Necip Fazıl, Faruk Nafiz, Halide Edib ve
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın şiir, roman ve tiyatrolarının da bu çerçevenin dışında
tutularak alanın daraltılmaması gerektiğini ifade etti.
Açılış konferansının ardından birinci oturum olan “Çerçeve Tartışmaları” ,
Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk İslâm Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Başkanı Prof. Dr. Mustafa Uzun’un başkanlığında açıldı. Oturum girizgâhı ve
tebliğ sahiplerinin muhtasar tanıtımının ardından “Türk -İslâm Edebiyatının
Tanımı ve Mâhiyetine Dair Bazı Mülâhazalar” isimli bildirisiyle Prof. Dr. Bilal
Kemikli söz aldı. Tasnif edici modern bilim anlayışının bir ürünü olarak “isimlendirme”
ve “alan körlüğü” olmak üzere iki yeni soruna muhatap kaldığımız konusuyla
sözlerine başlayan Bilal Kemikli, Türk-İslâm Edebiyatı’nın olduğu gibi daha
pek çok edebiyat alan adının da tartışmalı olduğunu ve Türk-İslâm Edebiyatı
isimlendirmesindeki problemin, alanın kapsamı ve diğer alanlardan ayrılan
yönlerinin belirlenmesi ile çözülebileceğine işaret etti. Bu ayrım biçimsel özellikler
ve estetik anlayış bakımından değil, konu ve mana yönüyle -direkt dinîtasavvufî
alanda yazılmasa bile imgeleriyle- bu alanlara gönderme yapan eserlerin
de İslâmi olduğunu belirterek Orhan Okay’ın konuşmasına bir anlamda gönderme
yaptı. İkinci sırada ele aldığı “alan körlüğü” mevzuunda ise kendi sahasında
tekâmül gösterip diğer alanlara yabancı bırakan ayrıştırıcı ilim anlayışına değindi.
Bu mevcut ayrıştırıcı ilim anlayışının aksine Türk-İslâm Edebiyatı’nın “tevhitçi”
yönünü vurguladı ve İslâm Tarihi ve Sanatları bünyesinde Müslüman Türk
edibinin ortaya koyduğu eserler olarak bu sahanın ürünlerinin tümünü kapsayıcı
bir tanım yaptı. Son olarak, tüm edebî hayatımızı kuşatan ve İslâm Medeniyetinin
üç dilinde eserler veren Türk-İslâm edebiyatının, tarihin hiçbir döneminde