İçindekiler - İlahiyat Fakültesi - Marmara Üniversitesi

Sempozyum Tanıtımı 267
Prof. Dr. Abdülhakim Yüce, “Hâlin Beyâna Galebesi: Şatahat” başlıklı ve
“İslâmi Türk Edebiyatında Şatahat” isimli bildirisinde şatahatın lugat ve terim
tarifleri, unsur ve çeşitleri üzerinde durdu. “Bir Edebî Tür olarak Şatahat” diyebilmenin
imkanlarını sorguladı. Öncelikle tasavvuf ehlinin tanımlarından yola
çıkıp tasavvuftaki yerini zannedilenin aksine ciddi bir tefekkür ve dikkatle
üzerinde çalışılan bir edebi ürün olarak niteledi ve bu kavramla, edebiyattaki
vecd ve sekr vurgusu ile tanımlanan şatahat kavramı arasında bir ilişki bulunamayacağını
söyledi. Şatahat ile beraber anılan “Tâmmat”ın güya şatahat taklit
edilerek din, mukaddesât ve ahlak ile alay etmek, onlara saygıyı azaltmak, halkın
gözünde değerini düşürmek niyetiyle söylenen saçma söz ve teviller olduğuna
değindi. Sonuç olarak Tasavvufun şatahat adlı ürünleriyle edebiyattaki san’atlı
sözlerden müteşekkil şatahat kavramının karıştırıldığını söyledi, bu sebeple
edebiyattaki bu tür için yeni bir kavram ve farklı bir isimlendirme geliştirilmesi
önerisiyle dikkatleri çekti.
Doç. Dr. Âlim Yıldız’ın, “İslâmi Türk Edebiyatında Kur’ân Falları” başlıklı
tebliği Türk-İslâm Edebiyatının ana kaynaklarından olan Kur’ân-ı Kerîm’den
hareketle geliştirilmiş pek çok tür arasındaki “Kur’ân Falları” üzerine idi. Yıldız,
İslâmiyetten önce Araplarda çok yaygın olan fallarla ilgili Peygamberimizin
dedesinin hayatından ve Türk toplumunda da Fatih Sultan Mehmed’in Kur’ân
falı baktırması ve müneccimbaşının protokolde yer almasından örnekler gösterdi.
İslâmiyetle beraber yasaklanmasına rağmen bu türün yazılmaya devam edildiğine,
eserinde kendi ismini kaydetmeyen şair veya müellifin bu yasaklamaya karşı nasıl
bir tedbir aldığına, toplumumuzda Kur’ân fallarına hangi sebeple teveccüh
edildiğine ve Kur’ân falının istihare ile amaç birliğine dair bilgiler verdi. Ardından,
incelemiş olduğu 5 adet Kur’ân falı üzerinden yaptığı te’vil karşılaştırmalarını
aktardı. Konuşmacı, bir Kur’ân falı metninden okuduğu örneklerle bu doyurucu
sunumu noktaladı.
Doç. Dr. Nuran Yılmaz, “Münâcât ve Tövbe-i Nasûh Geleneği Çerçevesinde
Tövbenâme-i Veysî” isimli tebliğinde tevbenâmenin münâcât türünün kapsamında
tanım ve muhteva değerlendirmesini yaptıktan sonra Türk –İslâm Edebi-
yatı bakımından Tövbenâme-i Veysî adlı eser üzerinde durdu.
Dinî bir kavram
olarak tövbenin edebiyatımızda nasıl yer aldığını belirtmek için münâcât, tazarru’nâme,
tövbenâme gibi kavramların edebî sahada tövbe ile ilişkilerini tespit
etmek gerektiğini belirten tebliğ sahibi nasûh kavramının “geri dönüşsüz tövbe”
manasıyla Kur’ân’daki yerine de değindi. Tövbenâme-i Veysî dışında bu isimde
esere rastlamadığını fakat muhtevâ yönüyle incelendiğinde pek çok metinde
tövbe kısımlarına rastlanabildiğini ekleyen Yılmaz, konuya dair çeşitli örnek
metinler okudu.
Yrd. Doç. Dr. Reyhan Gökben, “İslâmi Türk Edebiyatında Tâc ve Tâcnâmeler”
başlıklı konuşmada “tâc” kavramı, tâcın şekli, çeşitleri, hususiyetleri, zâhir ve