Mart 2011 - Sayı: 157 (4398 KB) - İzmir - İnşaat Mühendisleri Odası

İncelemeler
Yapı İşlerinde Çalışan Kadın İçin İş Sağlığı ve Güvenliği
Yurt dışında halen kadın işçilerin kullanacağı KKD ve giysiler
araştırılmaya devam etmektedir. 1999’dan bu yana
gerekli incelemeler yapılmış ve firmalar işverenlerin de talebiyle
kadın işçilere özel KKD ve giysiler üretmişlerdir (The
Ontario Womens Directorate and The Ondustrial Accident
Preventioan Association, 2006).
Erkek ve kadın işçilerin fiziki yapıları ve vücut boyutları farklıdır.
Bu farklılığı inceleyip gerekli verileri toplayan bilim dalı
antropometridir. Toplanan veriler, donanımların, malzemelerin,
iş yerlerinin tasarlanmasında kullanılır. Erkek egemen
bir sektörden beklenildiği üzere güvenlik için alınmış önlem-lerde
kullanılan tasarımlar ortalama erkek ölçüleri temel
alınarak yapılmıştır. Ortalama erkek ölçüsünden daha
küçük ölçülere sahip bir erkek işçi ile ortalama bir kadın işçinin
ölçüleri yine örtüşmez. Bu nedenle şantiyede çalışan
erkek ve kadın işçi fizyolojik yapı gereği tehlikelere karşı
farklı şekilde korunmalıdırlar. Aksi takdirde kadın işçilerin
kullanacağı KKD’ler korumaktan ziyade risk teşkil etmektedir
(Swan, 2001).
ISEA (International Safety Equipment Association),
OSHA’nın bildiriminden sonra KKD kulla-nımı ile ilgili kadın
işçiler ile mülakatlar yapmıştır. Aşağıda Kanada’da uyumsuz,
bol gelen KKD’leri kullanan kadın işçiler ile yapılmış
bazı mülakatlardan çıkartılan sonuçlara yer verilmiştir
(Walker, 2010). Bu ve benzeri risklerin oluşmasına fırsat vermemek
için üretici firmalar tasarımlarını kadın işçileri de temel
alarak yapmalı, işveren bu donanımları kullandırtmak
üzere teşvik edilmeli ve bilgilendirilmelidir.
1) Erkeğe nazaran küçük yüzlü kadına oturmayan koruyucu
gözlük, işçiyi kullandığı makineden çıkan zararlı malzeme
tanelerinden koruyamaz, gözlüğün altında-yanında kalan
boşluklardan tanecikler yüze, göze etki eder.
2) Büyük koruyucu botlar giyen kadın işçiler, yürürken, merdivene
çıkarken, tırmanırken sendele-me yaşar. Dengeyi
sağlamak isteyen kadın işçinin ayakları su toplar. Botlar güvenlik
sağlamadığı gibi, kadın işçiye zarar verir.
3) Ellerine oturmayan eldivenler kullanan kadın işçiler, vidaları
tutamamaktadır. Kullandıkları ma-kinenin durumuna
göre ellerini kaptırma olasılıkları çok yüksektir.
Sonuçlar
Yapı işlerinde çalışan kadın işçilerinin yaşadıkları cinsel, fiziksel,
psikolojik ve ekonomik şiddet, içselleştirilmiş olan
cinsiyet ayrımcılığı bu konuda önceden yapılmış çalışmalarda
tespit edilmiştir.
Yapı işlerinde çalışan kadın işçiler için yurt dışında çalışmalar
halen sürmekte ve ilerleme kayde-dilmekte olmasına
karşın Türkiye’de bu konuda örgütlenme ve çalışma zayıftır.
Türkiye’de, halen, top-lum içersinde “kadın zayıftır”, “kadın
duygusaldır” ve en önemlisi “kadın doğurgandır” cümleleri
nesil-den nesile aktarılmakta ve sonuç olarak erkek egemen
meslek gruplarında çalışacak kadın işçi, işveren ve iş
arkadaşları tarafından tercih edilmemektedir.
Bu toplumsal zihniyet mevzuat ile desteklenmemeli, gerekli
gelişmeler ve değişimler yapılmalıdır. Şantiyedeki kadın
işçiler ve erkek işçiler eşit haklara sahip olmalı ve fizyolojik
yapı nedeniyle kadın işçi-lerin sağlık ve güvenliklerini korumak
adına gerekli araştırmalar yapılmalıdır. Çalışma hayatı
ve sosyal güvenlik konularında ulusal ve uluslar arası
düzeyde eğitim, araştırma, inceleme, yayın, dokümantasyon
ve danışmanlık faaliyetlerinde bulunan Çalışma Sosyal
ve Güvenlik Eğitim Merkezi’nin (ÇASGEM) ve İş Sağlığı ve
Güvenli Merkezi Müdürlüğü’nün (İŞGÜM) yapı işlerinde çalışan
kadın işçilerin iş güvenliği ve sağlığı konusunda araştırma
ve inceleme yapması büyük bir açığı kapatacaktır.
Yönetmelikte, kadınlar arasındaki fırsat eşitliğini ihlal eden
hususlar tekrar gözden geçirilmelidir.
Asıl olan kadın ve erkek işçiler arasındaki bu eşitsizliği, kadın
sorunu olarak algılamamak ve “in-san” sorunu olarak
ele almaktır. Kadın çalışanlar için inşaat sektöründe çalışma
koşullarını iyileştirmek ve çalışma imkânlarını arttırmak için
birlik halinde hareket edilmelidir.
Kaynaklar
Adakale Demirhan, F. E. ve Ekonomi M. (2005). “Türkiye’de Kadın
İşçilerle ilgili Koruyucu Ya-sal Düzenlemeler ve 4857 Sayılı Yeni İş
Kanunu ile Getirilen Yenilikler”, İTÜ Dergisi/mühendislik, cilt 4 sayı
5, 55-67.
Baradan, S. (2006).“Türkiye İnşaat Sektöründe İş Güvenliğinin Yeri
ve Gelişmiş Ülkelerle Kıyas-lanması”, DEÜ Fen ve Müh. Dergisi, Cilt:
8 Sayı: 1, s. 87-100.
Hoskins, A. B. (2005). “Occupational injuries, illnesses, and fatalities
among women, Breau of Labor Statistics, Monthly labor review.
Michel A. (1993). Feminizm, Çev. Şirin Tekeli, İstanbul: İletişim.
OSHA (1999): www.osha.gov "Women in the Construction Workplace:
Providing Equitable Safety and 7)Health Protection" ,Submitted
to the Occupational Safety and Health Administration
(OSHA), Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2010.
Swan, K. (2001). “Women in Construction: A Review of Pertinent
Literature”, Pennsylvania State University.
TMMOB Kadın Mühendis, Mimar ve Şehir Plancıları Kurultayı Sonuç
Bildirgesi (2009). İstanbul
The Ontario Womens Directorate and The Ondustrial Accident Preventioan
Association (2006). “Personal Protective Equipment For
Women”.
Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr Erişim Tarihi:
Temmuz 2010.
Walker J. L. (2010). “PPE for Women” , International Safety Equipment
Association (ISEA) Protection Update News.
4857 Sayılı İş Kanunu, 2003.
5840 Sayılı Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kanunu, 2009
25311 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği, 2003.
25325 Sayılı Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği, 2003.
26361 Sayılı Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği, 2006.
25370 Sayılı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik
Şartları Yönetmeliği, 2004.
25426 Sayılı Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul
ve Esasları Hakkında Yönet-melik, 2004.
25494 Sayılı Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği, 2004.
25522 Sayılı Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla
Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik, 2004.
25548 Sayılı Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları
Hakkında Yönetmelik, 20
36
Mart 2011 - 157