6. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1990] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

X ışını kırımını sonuçları, örneklerin üç ana grupta toplanabileceğinigösterdi.Bunlar, içerdikleri minerailere göre quartz, kalsit ve apatit içeren gruplardı.Quartz içeren örnekler radyasyona cevap vermediklerinden ve kalsitbir çok kişi tarafından yoğun olarak çalışıldığından, bu çalışma apatit örneklerüzerinde yoğunlaştırıldı.Bu örneklerin arasından dört tanesi rastgele seçildi. Bunlar sırasıylaYB-6, YB-8B;YB-15A, YB-20numaralıörneklerdir. Travertenler, önce, öğütülüp80-250 mikron arasında olan kısmı elenerek ayrıldı, daha sonra, yüzeyetkilerini minimize etmek için 2 %lik hidroklorik asitle yıkandı. ESR çalışmasıiçin i 50 miligramlık parçalara ayrıldıktan sonra kuvars tüplere yerleştirildi.ESR ölçümleri oda sıcaklığında X-bandında çalışan bir spektrometreile yapıldı.Yapay ışınlama deneyleri hızı yaklaşık 7.28 Gy / dak. olan bir 60COgama-ışını kaynağında yapıldı.Örneklerdeki U ve Th miktarlarınınölçümü için deneysel çalışma Özerve Ark. (1989) tarafından detaylı bir şekilde anlatılınıştır. U ve Th miktarlarıTablo: i de gösterilğmiştir. Bunlara ek olarak %i K miktarının varlığıdüşünülerek hesaplanan doz değerlerine de aynı tabloda yer verilmiştir.Sonuçlar ve TartışmaFosfatlaşmış travertenlerin ESR spektrumlarında diş minesindeki hidroksiapatitdekiC02 3 - merkezinde tuzaklanmış elektronderı kaynaklandığıvarsayılan (Cevc ve ark., 1972) ve g-değerleri gı=2.002±0.001 ve gı=L.988::EO.OOl olan sinyaller gözlendi. Travertenlerin ve diş minesinin ESRspektrumları Şekil: 1 de gösterilmiştir.Toplanmış doz değerlerini bulmakiçin eklemeli doz yöntemi (örnekleriO-LL kGy arasında değişik dozlarda ışınlayarak) kullanıldı. ESR sinyallerininyeğinlikleri, spektrumların bir bilgisayar programı aracılığıyla iki kez integralialmarakhesaplandı ve her örnek için büyüme eğrileri sinyal yeğinliğinigama dozuna karşı çizerek elde edildi. Bu büyüme eğrileri Şekil: 2 de verilmiştir.ESR sinyalinin dozla büyümesi aşağıda verilen doyum fonksiyonuylaifade' edilir:Y(x)=Yo[l-exp(~c(x+ED))]burada, Y OESR sinyal yeğinliğinin doyum değeri, c örneğin doz duyarlılığı,ED eşdeğer doz değeri ve x de yapay ışınım dozudur. Elde edilen büyümeeğrileri, bu fonksiyona bir bilgisayar programı (Grün ve Macdonald, 1989)(i)61