İslam Deniz Ticaret Hukukunda Hukukî Sorumluluk - Süleyman ...

22için Safvan ile görüştü. Fakat o tazmin edilmesini istemedi. Rivayet edildiğine göreSafvan, zırhların alındığında müslüman olmamıştı; ancak zırhların geri teslimedileceğinde Đslâm’la şereflenmişti. 79"Zarar ve mukabele bi’z-zarar yoktur." 80 şeklinde Mecelle'de tercüme edilenhadis, sorumluluk fikrinin delilleri arasında sayılır. Đslâm hukukunda “hangi şekildeolursa olsun hiç kimseye zarar verilemeyeceği ve eğer zarar verilmişse bunun yenibir zarar verme hakkını doğurmadığı ve menfaat damân karşılığındadır ( el-haracubi’d-damân)." 81 ilkeleri esastır. Müşterinin satın almış olduğu mal eğer elindebulunduğu esnada kullanılma sonucu ya da başka bir yolla zayi olsaydı, sorumlulukmüşteriye ait olurdu. Müşterinin bu sorumluluğu, ayıplı bir şekilde satın almışolduğu malın, yanında bulunduğu müddet zarfında kendisine sağladığı menfaatlerkarşılığındadır. 82 Bütün bunların yanında Hz. Peygamber'in veda hutbesindekiinsanların kanlarının, mallarının ve namuslarının birbirlerine karşı dokunulmaz veharam olduğuna 83 dair sözleri tazmin sorumluluğunun en önemli delillerindendir.3. Đslam Hukukunda Hukukî Sorumluluk (Damân) ve Đlgili KavramlarMesuliyet ve sorumluluk kavramlarıyla alakalı bir diğer kavram da “tazminve tazminat” kavramlarıdır ki medeni hukukta tazminat; “hukuka aykırı birdavranışın yol açtığı zararı ödeme” şeklinde ifade edilir. 84 Đslâm hukukukaynaklarında sorumluluk anlamını kısmen veya tamamen karşılayabilecek bazıterimler kullanılmıştır. Bunlar; damân, zimmet, uhde, ğarâmet ve cebr kavramlarıdır:Damân, sözlükte “bir şeyi üstlenme, taahhüt ve garanti etme" 85 anlamınagelir. Đslam Hukukçuları, "damân" kelimesini kefalet ve malî sorumluluk79808182838485Ebû Dâvud, Buyu’, 88; Şevkânî, Neylü'l-Evtâr, V, 337.Đbn Hanbel, I, 313; Đbn Mâce, Ahkâm, 17. Hadisin metni “lâ darar velâ dırar” biçimindedir.Đbn Hanbel, VI, 208; Ebû Dâvud, Buyu', 71; Đbn Mâce, Ticârât, 43; Tirmîzî, Buyu', 53; Nesâî,Buyu', 15.Hamevî, Ahmed b. Muhammed el-Hanefî, Gamzu Uyuni’l-Besair Şerhu Kitabi’l Eşbah ve’n-Nazâir, I-IV, Dâru'l-Kütübi'l-Đlmiyye, Beyrut 1985, I, 431, 432.Buhârî, es-Sahîh, Hacc, 132; Müslim, Hacc, 147.Bağdatlı, 166.Cevherî, Đsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tacu’l-Luga ve Sıhahu’l-Arabiyye, Thk. Ahmed AbdulgafurAtar, I-VI, Dâru’l-Đlm li’l-Melayin, Beyrut 1399/1979, VI,215; Đbn Manzur, VIII, 257; Fîrûzâbâdî,Mecduddin Muhammed b. Yakub, el-Kâmûsu'1-Muhît, I-IV, Dâru Đhyai't-Türasi'l-Arabî, Beyrut1991, IV, 345; Heyet, el-Mevsû'atü'1-Fıkhiyye, I-XLI Vizâretü'l-Evkâf ve'ş-Şuûnu'1-Đslâmiyye,Kuveyt 1993, XXVIII, 219.